Poraz pierwszy zebrano i opublikowano listy Marii Komornickiej, jednej z najciekawszych postaci kultury Młodej Polski, znanej także jako Piotr Odmieniec Włast. Książka właśnie trafiła do księgarń.
Maria Komornicka vel Piotr Odmieniec Włast, za życia niemal kompletnie zapomniana, stała się po latach bohaterką wspomnień, książek, sztuk teatralnych i prac naukowych.
Stanisław Pigoń pisał o niej: "Była to indywidualność literacka, dziś zapomniana, ale swego czasu bardzo wybitna i głośna (...) zabłysła i zgasła jako jaskrawy, acz krótkotrwały meteor".
- Listów Marii Komornickiej (vel Piotra Odmieńca Własta) nie zachowało się zbyt wiele. Ledwie 168, w tym karty pocztowe i jedna pusta koperta. To wszystko, co dotąd udało się zebrać. A przecież są najcenniejszym dokumentem życia poetki i źródłem do badań jej owianej legendą biografii. Między kresem a początkiem były liczne rozedrgane od emocji, pisane jakby jednym tchem listy do matki, przekazujące Annie Komornickiej różne sekrety córki. Ale także gorzkie listy Piotra Własta (...) starającego się zrozumieć i uporządkować otaczający go świat. Listy pisane z zakładów dla psychicznie chorych, błagające o uwolnienie go ze szpitalnych okowów i powrót do domu" - pisze Edward Boniecki we wstępie.
Urodziła się w 25 lipca 1876 roku w Grabowie pod Kozienicami na Mazowszu. Odebrała domowe wykształcenie, wcześnie objawił się jej talent literacki. Jako 16-latka debiutowała opowiadaniami w "Gazecie Warszawskiej". Dwa lata później wydała zbiór "Szkice". Przez pół roku studiowała w Cambridge, które ją jednak rozczarowało. W 1895 roku wspólnie z dużo starszymi Wacławem Nałkowskim i Cezarym Jellentą formowała "grupę Laokona", której efektem prac były "Forpoczty" - manifest, który miał zwiastować nadejście nowej epoki w literaturze. W tym czasie publikowała poezję, prozę i artykuły krytyczne w "Chimerze". W 1898 roku Komornicka wyszła za mąż za poetę Jana Lemańskiego, który, jak się okazało, był o nią obsesyjnie zazdrosny. Już podczas podróży poślubnej na krakowskich Plantach Lemański strzelał do żony i jej kuzyna, przeświadczony o łączącym ich uczuciu.Po dwóch latach, z powodu różnic charakterów - ona niespokojna, on dobrotliwy acz szalenie zazdrosny - nastąpiła separacja małżeństwa.
Istotnym momentem w życiu Komornickiej był rok 1907, kiedy Maria uznała, że jest Piotrem Odmieńcem Włastem. Miało to miejsce w Poznaniu, gdzie zatrzymała się jadąc z matką do Kołobrzegu. Wcześniej kazała sobie wyrwać wszystkie zęby, by uzyskać nowy kształt twarzy, teraz spaliła swoje suknie, obcięła włosy i zaczęła nosić męskie stroje. Maria uznała się za nowe wcielenie Piotra Własta, legendarnego założyciela rodu Dunin-Wąsowiczów, z którego pochodziła jej matka. Tak rozpoczęła się jej tułaczka po zakładach dla obłąkanych.
Część listów zamieszczonych w zbiorku to błagalne prośby do matki, aby uwolnić Marię vel Piotra od przymusu leczenia w zakładzie. "Przecie waryatem nigdy nie będę - choćbyście spiętrzyli nade mną cały stos dowodów najautentyczniejszych" - pisze w liście z 17 czerwca 1909 roku. Matka jednak nie dawała się przekonać. W liście z 27 czerwca 1909 roku Piotr pisze do matki: "Jestem absolutnie pewien, że prędzej czy później doczekam się rehabilitacji, która niejednego spiorunuje, a nawet bardzo wielu niezłych ludzi okryje płomieniami wstydu lub bladością niepowetowanego żalu". Matka jednak nie dawała się przekonać.
Wybawieniem od zakładów obłąkanych okazał się dla Piotra wybuch wojny w 1914 roku. Piotra Odmieńca Własta przeniesiono do rodzinnego dworu w Grabowie, gdzie przeżył 30 lat izolowany przez rodzinę od świata. Tam powstało najważniejsze dzieło Własta, zbiór poezji z lat 1917-27 "W Grabowie podczas wojny. Xięga poezji idyllicznej" dedykowany matce. Ostatnie lata Piotr spędził w domu starców, unieruchomiony w łóżku przez artretyzm. Niektóre z ostatnich listów do siostry podpisane są imieniem "Maria", czasem pojawia się w nich żeńska forma gramatyczna. List z 14 grudnia 1947 podpisany jest "Maria Komornicka-Lemańska (P.O.Włast = Piotr Odmieniec Włast)". Komornicka zmarła 8 marca 1949 roku w Izabelinie pod Warszawą.
"Listy" Komornickiej ukazały się nakładem Muzeum Historycznego m.st. Warszawy.
