Ustanowiona razem z czterema innymi nagrodami przez Alfreda Nobla w testamencie z 1895 roku, jest przyznawana od 1901 roku. Literacki Nobel jest uważany za najbardziej prestiżową międzynarodową nagrodą literacką na świecie. Szwedzka Akademia nigdy nie publikuje listy kandydatów do tej nagrody.
Na kogo padnie wybór, zastanawiają się krytycy, wydawcy i dziennikarze. W tym roku na czele nieformalnej listy znajduje się szwedzki poeta Tomas Transtroemer, a na następnym miejscach są: Polak Adam Zagajewski, Koreańczyk Ko Un i Syryjczyk Adonis.
Nagrodą dla laureata literackiego Nobla jest tradycyjnie czek na 10 milionów koron, czyli ponad milion euro. W ubiegłym roku wyróżnienie otrzymała niemiecka pisarka rumuńskiego pochodzenia Hertha Mueller. W gronie laureatów literackiego Nobla dominują pisarze i poeci anglojęzyczni. Polacy czterokrotnie otrzymali tę nagrodę. Byli to: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz i Wisława Szymborska.
Trochę historii
Literacki Nobel jest przyznawany od 1901 roku przez Szwedzką Akademię, niezależną instytucję kulturalną, założoną w 1786 roku przez króla Gustawa III. Kandydatów zgłaszają: poprzedni laureaci, członkowie podobnych akademii w innych państwach, profesorowie literatury i historii literatury z uczelni akademickich, przewodniczący związków pisarzy, PEN-klubów z całego świata oraz sami członkowie Szwedzkiej Akademii w liczbie 18-tu.
W historii tego wyróżnienia, literackiego Nobla nie przyznano 7 razy: w latach 1914, 1918, 1935, 1940-1943. Czterokrotnie przyznano ją podwójnie: w latach 1904, 1917, 1966 i 1974. Dwóch pisarzy nie przyjęło nagrody: Jean Paul Sartre i Borys Pasternak, któremu zakazały władze radzieckie. Jedyny raz nagrodę przyznano pośmiertnie - w 1931 roku otrzymał ją Erik Axel Karlfeldt, członek Akademii pełniący przez 20 lat funkcję jej sekretarza. Był on dwukrotnie nominowany, lecz nie zgadzał się na przyznanie jej samemu sobie.
Od 1980 roku laureatami Literackiej Nagrody Nobla, przyznawanej przez Akademię Szwedzką byli:
1980 - Czesław Miłosz, poeta, pisarz i historyk literatury (Polska), 1981 - Elias Canetti, pisarz i eseista (Austria), 1982 - Gabriel Garcia Marquez, pisarz (Kolumbia) 1983 - William Golding, pisarz (Wielka Brytania), 1984 - Jarosłav Seifert, poeta (Czechosłowacja), 1985 - Claude Simon, pisarz. (Francja) 1986 - Wole Soyinka, pisarz (Nigeria), 1987 - Josif Brodski, poeta i eseista (ZSRR), 1988 - Nagib Mahfuz, pisarz (Egipt), 1989 - Camilo Jose Cela, pisarz. (Hiszpania), 1990 - Octavio Paz, poeta, pisarz i eseista (Meksyk), 1991 - Nadine Gordimer, pisarka (RPA), 1992 - Derek Walcott, poeta i dramaturg (Wielka Brytania), 1993 - Toni Morrison, pisarka (USA) 1994 - Kenzaburo Oe, pisarz (Japonia) 1995 - Seamus Heaney, poeta (Irlandia), 1996 - Wisława Szymborska, poetka (Polska), 1997 - Dario Fo, dramatopisarz i aktor (Włochy), 1998 - Jose Saramago, pisarz (Portugalia), 1999 - Guenter Grass, pisarz (Niemcy), 2000 - Gao Zingjian (Chiny), 2001 - Vidiadhar Surajprasad Naipaul, pisarz (Wlk Brytania), 2002 - Imre Kertesz, pisarz (Węgry), 2003 - John Coetzee, pisarz (RPA), 2004 - Elfriede Jelinek, pisarka (Austria), 2005 - Harold Pinter, pisarz (Wlk Brytania) 2006 - Orhan Pamuk, pisarz (Turcja) 2007 - Doris Lessing, pisarka. (Wielka Brytania), 2008 - Jean-Marie Gustave le Clezio (Francja), 2009 - Hertha Mueller (Niemcy).
