Podróż w monodramie

Walerka, główna postać "Podróży do Buenos Aires", jest postacią uniwersalną, pozbawioną jakiegokolwiek retuszu czy maski.

Dwa lata temu, 4 listopada odbyła się premiera Podróży do Buenos Aires w reżyserii Mariana Półtoranosa, w roli głównej wystąpiła Gabriela Muskała. Sztuka ta znalazła się w finale konkursu Ministerstwa Kultury na wystawienie polskiej sztuki współczesnej. Spektakl cieszy się niesłabnącą popularnością, a odtwórczyni głównej roli – Walerki, została za nią nagrodzona m.in. na Festiwalu Prapremiery w Bydgoszczy (2002), Kaliskich Spotkaniach Teatralnych (2002), na Spotkaniach Teatru Jednego Aktora Wrocławiu (2002). Spektakl prezentowany był na wielu festiwalach w Polsce i za granicą. W dniach od 2 do 27 sierpnia 2007 Gabriela Muskała zagrała 23 spektakle Podróży do Buenos Aires  na Festiwalu  Fringe w Edynburgu - jednym z największych międzynarodowych festiwali teatralnych.

Walerka, główna postać Podróży do Buenos Aires, jest postacią uniwersalną, pozbawioną jakiegokolwiek retuszu czy maski. Zmienność jej nastrojów, zachowań, popadanie ze skrajności w skrajność czyni ją bardzo ludzką.  Myśli Walerki zaprząta jedno wiodące pragnienie - dotrzeć do utopijnego Buenos Aires. Walerka pozostaje jednak bierna, nie podejmuje żadnych działań, by marzenia stały się rzeczywistością. A w pewnym momencie jest już za późno, by cokolwiek zmienić. Buenos Aires oddala się coraz bardziej.

Posłuchaj czym jest Buenos Aires. Wyjaśnia Gabriela Muskała, odtwórczyni roli Walerki. (868,5 KB)

Spektakl ma budowę klamrową.  Rozpoczyna go wymowna scena - Walerka ubrana  w białą, nocną koszulę stuka do drzwi, trudno powiedzieć co jest za nimi. W oddali słychać bijące dzwony. Błagalny głos Walerki, by otwarto jej wrota, odbija się tylko echem. Samotnej, starzejącej się kobiecie nie pozostaje nic innego, jak powrócić myślami do przeszłości, która nie daje o sobie zapomnieć. Wspomina więc męża, po śmierci, którego nie potrafiła pokochać żadnego mężczyzny. Wspomina dzieci: Józia i  Frania, którzy mieszkają  w Ameryce. Córkę Hanię, która  jest zapracowaną farmaceutką. W końcu siostrę mieszkającą w Buenos Aires. Wszyscy bliscy są daleko, ale Walerka tylko za nimi tęskni. Nie podejmuje żadnych działań, by spotkać się z nimi. Walerka  jest ogołocona, nie tylko duchowo, ale i materialnie. Cały swój dobytek, nosi „na sobie”.  A nie jest to trudne, bo stanowi go biała, bawełniana koszula i kapcie, do tego płaszcz i szal. Oprócz tego Walerka cierpi na demencję. Na początku  zapomina tylko o drobiazgach,  gdzieś zapodział się jej notes z adresami czy okulary. W szczytowej fazie swojej choroby, zacierają  jej się imiona najbliższych.  Jesteśmy świadkami, jej bezradności, wobec choroby.

Ostatnia scena spektaklu przypomina pierwszą - Walerka staje przed drzwiami i prosi- „Wpuście mnie, to ja Walerka Foryś”. Łuna światła w którą wstępuje, wprowadza ją jakby w inną rzeczywistość. To zakończenie jest bardzo wymowne i symboliczne - wyjaśnia  Gabriela Muskała, odtwórczyni głównej roli. Można rozpatrywać je wieloaspektowo. Myślę jednak, że przejście symbolizuje przede wszystkim zerwanie z przeszłością, wyzwolenie z cierpienia. Łuna światła, to symbol jaśniejszego, lepszego życia - dodaje Muskała.

Posłuchaj, na czym polega uniwersalizm spektaklu Podróż do Buenos Aires według Gabrieli Muskały. (549,38 KB)
 
Postać Walerki, stworzona jest w dość nietypowy sposób. Grająca ją młoda aktorka(Gabriela Muskała), nie jest ucharakteryzowana na staruszkę, lecz nie mamy wątpliwości, że to ona jest Walerką, kobietą w sędziwym wieku.

Posłuchaj czemu służy zabieg zastosowania postaci "młodej-starej" Walerki. Wyjaśnia Gabriela Muskała. (1,11 MB) 

Scenariusz  Podróży do Buenos Aires, to owoc współpracy duetu widniejącego pod nazwą: Amanita Muskaria. Tworzą  go siostry: Monika Muskała i wcielająca się w postać Walerki Gabriela Muskała.  To one właśnie stworzyły postać Walerki. Prototypem staruszki jest babcia sióstr, która chorowała na Alzheimera. Siostry zapisywały enigmatyczne zwroty wypowiadane przez babcię, bo czuły, że to jest  to fantastyczny materiał literacki. Gdy w 2001 roku dyrektor teatru Jaracza w Łodzi zaproponował Gabrieli, napisanie tekstu dla siebie, wiedziała, że to najlepszy moment, na ucieleśnienie Walerki. Wraz z siostrą napisała scenariusz monodramu. Zdecydowałam się na tę formę, bo w niej czuję się, jak ryba w wodzie - mówi Gabriela Muskała (1,31 MB).

Posłuchaj, jak narodziła się postać Walerki. Opowiada Gabriela Muskała. (1,23 MB)

Spektakl Podróż do Buenos Aires. Work In Regress, powraca na deski Teatru Dramatycznego. Można go obejrzeć także na początku listopada na Małej Scenie.

Magdalena Zaliwska