Porządkowanie Pornografii

Polską prapremierę „Pornografii” zawdzięczamy Andrzejowi Pawłowskiemu, który ćwierć wieku temu zaadaptował jeden z najbardziej tajemniczych i wieloznacznych tekstów Witolda Gombrowicza w Teatrze Ateneum. Dziś czyta go na nowo w Teatrze Capitol, bo jak sam przyznaje, darzy go szczególnym sentymentem.

To właśnie dyrektor sceny przy Marszałkowskiej Anna Gornostaj wymarzyła sobie, by tekst Gombrowicza zagościł na jej scenie. Sama, dwadzieścia pięć lat temu, debiutowała w przedstawieniu Pawłowskiego w roli Hani. Teraz wcieli się (na zmianę z Agnieszką Wielgosz) w postać kucharki, bo jak mówi nadmiar obowiązków związanych z kierowaniem Teatrem Capitol nie pozwala jej na pełne angażowanie się w pracę artystyczną. Podobnie jak przed laty reżyser rolę Witolda Andrzej Pawłowski powierzył Markowi Lewandowskiemu.

Dlaczego po latach reżyser zdecydował się na nowo odczytać ten, niechętnie adaptowany  na deskach teatralnych tekst Witolda Gombrowicza? Jak powiedział Polskiemu Radiu Andrzej Pawłowski: „Nie jest tak, że we mnie przez ten czas zaszła jakaś diametralna zmiana, jeśli chodzi o czytanie czy myślenie o tej powieści. Nadal jest to dla mnie jeden z najważniejszych polskich tekstów. Myślę jednak, że dwadzieścia pięć lat temu nie do końca zdawaliśmy sobie sprawę z konsekwencji propozycji Gombrowicza, by zamienić świat wartości w świat związany z relacjami międzyludzkimi. Być może wtedy nie wiedzieliśmy, co to do końca znaczy. Myślę, że dzisiaj łatwiej można to zrozumieć”.

 

 

Fragmenty spektaklu i rozmowy z twórcami

 

W komentarzu do „Pornografii” Michał Głowiński napisał, że tego tekstu Gombrowicza nie należy streszczać, bo każda tak próba byłaby gwałtem dokonanym na tym utworze. W pierwszych pracach o „Pornografii” starano się ją streszczać- głownie po to, by wykazać, że jest dziwactwem niedorównującym wcześniejszym dziełom Gombrowicza i świadectwem jego upadku. Dopiero z czasem w tym, z jednej strony filozoficznym, z drugiej nasyconym erotyzmem tekście zaczęto doceniać  jego walory artystyczne. Ciągle jednak żywe jest przekonanie, że przez wielopoziomowość tekstu, trudno jednoznacznie stwierdzić, o co w tekście Gombrowicza chodzi. Jak powiedział Polskiemu Radiu Andrzej Pawłowski: "rzeczywiście niełatwo jest zrozumieć o co Gombrowiczowi chodziło. Popieram tezę Głowieńskiego, ale nie należy przesadzać, że o tym tekście nie da się nic powiedzieć”.
Jak zapowiadała przed premierą Anna Gornostaj, gdy pyta się czytelników o co właściwie w tym tekście chodzi, nikt nigdy nie wie. Cieszę się, że Andrzejowi Pawłowskiemu udało się uporządkować ten tekst. 

Akcja napisanej w 1947 r. „Pornografii”  dzieje się podczas II wojny światowej w ziemiańskim dworku, w którym wszyscy konspirują. Sielko-okupacyjną atmosferę zakłóca przybycie dwóch gości z Warszawy- Fryderyka i Witolda. Obaj podejmują perswazyjną grę z otoczeniem, w której jak zwykle u Gombrowicza bywa najważniejsza jest fascynacja młodością. W obsadzie: Grażyna Barszczewska, Henryk Talar, Marek Barbasiewicz, Marek Lewandowski, Cezary Morawski, Anna Gornostaj, Marta Dobecka, Tomasz Drabek, Bartek Magdziarz i Grzegorz Sierzputowski.

Spektakl premierowy odbył się 2 marca.