15 lipca 1410 roku miała miejsce największa, religijna bitwa ówczesnej Europy, a po niej Sobór w Konstancji, który na zawsze zmienił losy i oblicze Europy. Konsekwencją Bitwy pod Grunwaldem było powstanie pierwszego narodowo-kościelnego święta na rozesłanie Apostołów oraz utworzenia urzędu Prymasa Polski, na którym jako pierwszy zasiadł Mikołaj Trąba. Intelektualista, strateg i mówca szanowany w całej Europie, do którego do dziś odwołują się kolejni urzędujący Prymasi. Obecnie w roku 2017 w Kościele uroczyście obchodzimy 600-lecie utworzenia urzędu Prymasa Polski, który przez wieki pełnił funkcję głowy Kościoła lokalnego oraz rolę interrexa. Pora bliżej poznać jego osobę i dokonania.
Pod koniec XIV wieku, zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie był coraz bardziej uciążliwym sąsiadem Polski. Nad zachowaniem pokoju radziły wówczas wielkie osobowości: królowa Jadwiga Andegaweńska, król Władysław Jagiełło i jego doradca, przyszły Prymas Polski, kandydat na papieża - Mikołaj Trąba.
Jak podkreślił prof. Krzysztof Orzóg, mediewista z Uniwersytetu Jagiellońskiego, było to niezwykłe współdziałanie dla dobra królestwa Polskiego, na którego obliczu pojawiały się niepokojące rysy. – Kiedy doszło do spotkania Jadwigi z wielkim mistrzem zakonu, Jan Długosz zapisał jej słowa, że dopóki ona żyje, pokój z zakonem krzyżackim będzie trwał, ale po jej śmierci niechybnie nastąpi wojna i klęska zakonu – przypomniał gość audycji.
W tym czasie, czołową rolę odegrał Mikołaj Trąba. Jego działalność odbiła się echem na przebiegu naszych dziejów przełomu XIV i XV stulecia, zarówno w polityce zagranicznej Królestwa Polskiego, jak też w stosunkach wewnętrznych kraju.
Prof. Radosław Lolo, mediewista, wykładowca wydziału historycznego Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku zaznaczył, że był on nazywany Młodym Mikołajem z Sandomierza, herbu Trąba a także Mikołajem Szorcem, ponieważ jak zanotował Długosz miał ciemną karnację skóry, był przy tym wysoki, postawny, wrażliwy i dobry. – Herb Trąby splecionej na białym, albo czerwonym tle mówi o jego rycerskim stanie, chociaż na jego pochodzeniu była pewna skaza, która ciągnęła się przez całe życie późniejszego Prymasa – powiedział gość audycji. - Mikołaj był synem księdza kanonika kapituły sandomierskiej. Jego matka została więc wydana za Wilhelma herbu Trąby, który usynowił Mikołaja – dodał wykładowca.
Z powodu defektu urodzenia Mikołaj Trąba musiał mieć udzieloną dyspensę przez papieża. - Żeby mieć otwarta drogę do wyższych godności kościelnych trzeba było mieć takie sprawy wyprostowane – tłumaczył prof. Radosław Lolo i dodał, że pomimo tego faktu nadano mu wiele prestiżowych funkcji, co nie było przypadkowe. – Pracował m.in. na stanowisku bakałarza sztuk wyzwolonych na Akademii Krakowskiej. Do takich posług nie przyjmowano zaś wówczas byle kogo – dodał.
Po bitwie z zakonem krzyżackim ze wspólnej intuicji Mikołaja Trąby i Władysława Jagiełły powstało pierwsze święto państwowo-religijne, które obchodzone było 15 lipca na pamiątkę rozesłania Apostołów. Dr Krzysztof Czyżewski z Muzeum Narodowego na Wawelu zaznaczył, że przyczyna tego święta była jasna. - Historycznie datowano różne wydarzenia według kalendarza liturgicznego. Z tej okazji, każdego 15 lipca odprawiano więc uroczyste modły, w niektórych miastach wyruszały nawet procesje tak jak np. w Krakowie - powiedział gość audycji
Zdaniem prof. Radosława Lolo, można to było uzasadnić teologicznie. - Święto rozesłania Apostołów jest w swojej naturze świętem misyjnym. Uczniowie Jezusa mieli iść i nauczać wszystkie narody udzielając im chrztu. Cały spór z zakonem krzyżackim nawiązywał zaś do tego wydarzenia. – Kłócono się o to, czy Litwa został schrystianizowana przez Unię z Polską, czy nadal ma być chrystianizowana przez Krzyżaków. Zastanawiano się więc jak ma wyglądać ta działalność misyjna w ostatnim pogańskim kraju Europy - powiedział wykładowca Akademii Humanistycznej.
Henryk Sienkiewicz tak kończy opis grunwaldzkiej wiktorii:
„A król, chociaż zdawał sobie sprawę z ogromu klęski, jednakże patrzył jakby w zdumieniu przed siebie i w końcu spytał:
- Zali cały Zakon tu leży?
Na to podkanclerzy Mikołaj, który znał przepowiednie świętej Brygidy, rzekł:
- Nadszedł czas, iż wyłamane są ich zęby i odcięta jest ich ręka prawa!!..."
Abp Mikołaj Trąba Prymas Polski, zmarł 4 grudnia 1422 r. w Lubicy pod Kieżmarkiem. Historyk Stefan Maria Kuczyński tak go ocenił: "był człowiekiem czynu i pracy, gorącym patriotą (...). Umiał służyć wiernie i zasługiwać na względy królewskie. Znał się na ludziach i potrafił zjednywać ich uznanie".
W audycji przedstawiono również transmisję z 600-lecia Bitwy pod Grunwaldem.
Oprócz tego w audycji pojawiły się również takie tematy:
- relacja z 29. Międzynarodowej Parafiady Dzieci i Młodzieży w Warszawie,
- centralne Uroczystości z okazji Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP,
- modlitwa o pokój dla Europy na barce „Nimfa”, zacumowanej przy bulwarach wiślanych pod Wawelem,
- Ogólnopolska Pielgrzymka Represjonowanych Politycznie Żołnierzy-Górników do Lichenia,
- letni obóz gimnazjalistów i licealistów wspieranych przez Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia,
- Międzynarodowy Ekumeniczny Festiwal Muzyki Chrześcijańskiej: „Song of songs”.
01:44 kz.mp3 Kochane życie - felieton Elżbiety Nowak
03:18 abyś.mp3 Rozważania do niedzielnych czytań
12:00 ważne.mp3 Ważne sprawy
Na audycję „Familijna Jedynka" w Pierwszym Programie Polskiego Radia zapraszają Mariola i Maciej Orłowscy.
Tytuł audycji: „Familijna Jedynka"
Prowadzili: Mariola i Maciej Orłowscy
Data emisji: 16.07.2017 r.
Godzina emisji: 06.00
