Wojna postu z karnawałem

"Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz" - wypowiadał kapłan nad każdym, któremu szczypta spopielonej palmy osiadała szarą plamą na włosach. Szary proch symbol pokuty i tego, że wobec Boga wszyscy są równi. Wobec śmierci też.

Fragment obrazu Juliana Fałata pt. "Popielec", 1881

Foto: wikipedia, domena publiczna

„Umacniajcie serca wasze” - pisze w orędziu na Wielki Post 2015, papież Franciszek. Wielki Post jest bowiem czasem odnowy dla Kościoła wspólnot i poszczególnych wiernych, przede wszystkim jednak czasem łaski.

 - Środą Popielcową Kościół katolicki rozpoczyna liturgiczny okres Wielkiego Postu. Jest to przygotowanie do Wielkanocy, największego święta dla chrześcijan – powiedziała Mariola Orłowska, w audycji „Familijna Jedynka” w radiowej Jedynce.

Tradycja przeciwstawiania postu - karnawałowi wywodzi się ze średniowiecza. Jest to element kulturowy, który ma dziś szczególne znaczenie, kiedy cała rzeczywistość zlewa się w jedno. Jak tłumaczy o. dr Marek Kotyński redemptorysta, teolog duchowości, filmoznawca, dawniej wszyscy rozumieli, że, po Środzie Popielcowej zacznie się trudny czas, że będzie polegał na wyrzeczeniu się pewnych przyjemności i przemiany. Dlatego też organizowano karnawał, czas zabawy, docenienia życia. - Nie widzę w tym nic złego, jeżeli nie nadwyręża to naszego człowieczeństwa. Każdy ma potrzebę zmiany, zakończenia pewnego etapu w swoim życiu i rozpoczęcia innego - właśnie po to by się nie zlewały się one w jeden. Zabawą i odpoczynkiem też można się zmęczyć - powiedział o. dr Marek Kotyński.

Dawniej Wielki Post oznaczał dużą zmianę w życiu. Ludzie odmawiali sobie mięsa, nabiałów, o czym symbolicznie przypominały zawieszone na haku patelnie, które nie będą potrzebne w czasie kiedy nie używa się także oleju i masła.

Jak tłumaczył dr Radosław Lolo z Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora, chrześcijaństwo przybywając do Polski, wprowadziło post, jako dłuższą formę praktyki religijnej nie znaną dotąd poganom. - Uświadomienie jego znaczenia ludziom było jednym z najważniejszych elementów wprowadzenia obrządku i rytuałów chrześcijańskich do życia codziennego – powiedział dr Radosław Lolo.

Postne jedzenie w języku staropolskim było wówczas nazywane „jedzeniem suchym” tzn. bez tłuszczów, masła, które uchodziło za zbytek. Jadło się wtedy np. ciastka deserowe, które  nosiły nazwę wiekuistych, bo zachowywały świeżość nawet przez pół roku. Cała rzecz poległa na tym, aby posiłki były skromne, bez przypraw i dodatków. W niektórych domach wręcz ostentacyjnie unikano niektórych potraw.

- Wielki Post dobrze wkomponowuje w rytm przyrody i ludzi. Rozpoczyna się bowiem w najtrudniejszym do przetrwania przednówku. O tej porze roku najłatwiej jest pościć, zwłaszcza na wsi ze względu na to, że jest najmniej jedzenia i to, co zostało z poprzedniego roku siłą rzeczy było postne – dodał wykładowca.

- Z wtorku na środę, kiedy kończył się okres karnawału wnoszono demonstracyjnie do domu potrawy postne, do których należały śledzie, mleko, jaja i w ten sposób przechodzono do ścisłego postu. Instrumenty musiały być wówczas schowane do futerałów, co oznaczało rozpoczęcie okresu ciszy. Był też zwyczaj podawanie w wazie żywego wróbla, którego wyposzczenie na wolność oznaczał zakończenie czasu jedzenia mięsa – dodał Michał Kisiel kierownik gastronomii Domu Polonii w Pułtusku.

Post, modlitwa i jałmużna to trzy wiekopostne praktyki. „Jałmużna wielkopostna” to znana już od wielu lat inicjatywa ekumeniczna akcji charytatywnej organizowanej przez Caritas Polska oraz organizacje ewangelickie i prawosławne. Tegoroczna akcja nosi nazwę:  „Wiara i miłosierdzie”, jest organizowana dla ludzi chorych, starszych i samotnych. - Mamy bardzo niskie zaufanie społeczne, w 2014 r. według statystyk aż 75% polskiego społeczeństwa mówi, że w relacjach z innymi trzeba być bardzo ostrożnym. Tymczasem w naszym sąsiedztwie przybywa ludzi, którzy są osamotnieni swoją chorobą, wiekiem, brakiem pieniędzy. Głównym celem akcji jest więc zwrócenie uwagi na te osoby. Pomoc dla nich zbierana będzie do 74 6000 skarbonek z hasłem „Wiara i miłosierdzie”. Ma to być fala uświadamiająca i trwająca przez cały okres Wielkiego Postu, a realizowana będzie przez dzieci, młodzież i rodziny – powiedział rzecznik prasowy Caritas Paweł Kęska.

Tegoroczny Wielki Post jest bogaty w wiele ciekawych inicjatyw. W audycji „Familijna Jedynka”, usłyszymy także o tym czym jest „Eksprespost”, akcji „Mobilnej parafii” oraz akcji „Misjonarz na post”. Ponadto o wielowiekowej tradycji drogi krzyżowej i kościołach stacyjnych w Rzymie opowie i oprowadzi o. Alojzy Warot, franciszkanin.

 

Na audycję „Familijna Jedynka" w Pierwszym Programie Polskiego Radia, zapraszają Mariola Orłowska i Maciej Orłowski.

***

Tytuł audycji: „Familijna Jedynka"

Prowadził: Mariola Orłowska i Maciej Orłowski

Data emisji: 15.02.2015 r.

Godzina emisji: 06.00

 

kawa