Arcybiskupi gnieźnieńscy jako metropolici od początku byli uważani za zwierzchników całego kościoła w Polsce i najwyższych dostojników kościelnych. Nazywano ich czasami arcybiskupami papieskimi. To historia bogata w zdumiewające opowieści i bohaterskie postawy. Pierwszym powojennym prymasem był abp. August Hlond, który dzięki talentom dyplomatycznym pełnił role lidera kościoła w Polsce.
- Był pełen pomysłów i inicjatyw jak rozwijać życie religijne w Polsce. Nie utrzymywał żadnych kontaktów z nowymi władzami, chociaż wielu zabiegało o to, aby spotkać się z nim. Niestety nagła choroba doprowadziła do przedwczesnej śmierci – powiedział ks. prof. Stanisław Wilk.
Osoba prymasa Glempa jest bardzo ważną postacią w dziejach polskiego Kościoła. Powierzono mu tę funkcję w czasie obowiązywania stanu wojennego. Jednak dzięki temu, że był wychowankiem kard. Stefana Wyszyńskiego był przygotowany na trwanie w czasach Kościoła w opresji. Przeprowadzał Kościół polski przez bardzo trudny okres transformacji społecznej.
Kard. Józef Glemp, zwany prymasem okresu przełomu zakończył swoją posługę 18 grudnia 2009 wraz z ukończeniem 80 roku życia. Jak wspominał w archiwalnej rozmowie z Małgorzatą Glabisz Pniewską: wypełniłem zadanie, a sytuacje trudne nie były tylko moim udziałem. - Poza tym w porównaniu do lat, w których żyli Kard Hlond czy kard. Wyszyński, to moje czasy były stosunkowo łagodne, poza stanem wojennym – dodał prymas.
1 listopada 2006 papież Benedykt XVI w liście skierowanym do kard. Józefa Glempa napisał, że honorowy tytuł prymasa cieszy się w wielkim szacunkiem i znaczeniem w polskim narodzie. Jest znakiem jedności polskich katolików.
Jak podkreślił prof. Radosław Lolo - historyk, mediewista wykładowca akademicki, w Kościele polskim po roku 1000 trwał niepisany prymat arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, zaczęło się to jednak kompilować w wieku XIV. Pod koniec lat 70 XIV w powstało biskupstwo w Haliczu, przeniesione następnie do Lwowa. Szybko stało się ono arcybiskupstwem i pojawiło się wówczas pytanie, który arcybiskup w Kościele polskim jest ważniejszym i który ma sprawować jurysdykcję - tłumaczył gość audycji. - I tu pojawiła się postać Mikołaja Traby, który rozwikłał te sprawy. Na mocy uroczystego przywileju i dekretu soboru w Konstancji publicznie ogłoszono, że zostaje on mianowany prymasem Kościoła polskiego. Oficjalnie sprawa została rozwiązana na papierze w 1418 r.
W 1948 r. papież Pius XII mianował prymasem polski biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego, który do dziś nazywany jest ojcem narodu i prymasem tysiąclecia. - Postawiono wówczas na młodego człowieka, jako kandydata na prymasa ze specjalnymi pełnomocnictwami. Był postacią znaną i szanowaną także poza Polską. Jego koncepcja sprawdzała się i jesteśmy zobowiązani do pamięci o nim. Prymas Wyszyński był jednym z największych prymasów w naszych dziejach - dodał prof. Radosław Lolo.
Ks. abp Wojciech Polak metropolita gnieźnieński jest 90. arcybiskupem po Radzyminie Gaudentym i 60. prymasem polski. Jak sam stwierdził prymasostwo to dar, który został mi dany, staram się go odczytać na nowo poprzez historyczną refleksję i spojrzenia z nadzieją ku przyszłości. - Nie kandydowałem na arcybiskupa i prymasa. To wola, którą nie łatwo było mi przyjąć, ponieważ nie wiedziałem czy mam wystarczające doświadczenie, aby stanąć na czele diecezji i polskiego kościoła oraz szukać dróg ewangelizacji, odczytywać wezwania znaków czasów. Trzeba się jednak kierować Bożym Duchem.
W trzeciej godzinie programu przedstawiona została rozmowa Piotra Kowalczuka z o. prof. Samirem, jezuitą. Zapowiedź rozpoczynającej się 28 kwietnia pielgrzymki papieża Franciszka do Egiptu była okazją do rozmowy na temat sytuacji koptyjskich chrześcijan.
W cyklu Ważne sprawy: Miłosierdzie dla Syrii – rozmowa o inicjatywie Caritas Polska przeżywania Niedzieli Miłosierdzia jako dnia pomocy dla prześladowanych chrześcijan.
Na audycję „Familijna Jedynka" w Pierwszym Programie Polskiego Radia zapraszają: Mariola i Maciej Orłowscy
Tytuł audycji: „Familijna Jedynka"
Prowadzili: Mariola i Maciej Orłowscy
Data emisji: 23.04.2017 r.
Godzina emisji: 06.00
