Pieśni zamieszczone na tej płycie są nadal wykonywane na wsiach przy zmarłych i podczas pogrzebu, są fragmentem wciąż żywej tradycji. Nagrania dokonane zostały w latach 1995 – 2006, w większości w terenie, a także podczas Spotkań Wielkopostnych w kościołach warszawskich. Są to pieśni o śmierci i pieśni pogrzebowe (żałobne, zaduszne, fragment Różańca), wykonywane przez solistów i grupy śpiewacze z Lubelszczyzny, Mazowsza Południowego, Puszczy Białej i Puszczy Zielonej, z Ziemi Sieradzkiej, Radomskiej, Podlasia, Suwalszczyzny i Białorusi (Piaskowce i Zaprudziany koło Lidy). Wśród wykonawców – m.in. Marianna Kowalska, Czesława Borek, Maria Bienias, Marianna Bączek, Bronisława Świder, Władysława Dąbrowska, Jan Cytryniak, Stanisław Fijałkowski, Jan Kietla, Jan Wnuk, grupa śpiewacza „Jarzębina” z Kocudzy, śpiewacy z Baszkowa, Niedzielisk, Kadzi, Łomnicy.
***
Niesłychanie przejmujący i ważny album „Jest drabina do nieba. Część druga. Pieśni żałobne i za dusze zmarłych” przenosi nas do świata, o którym współczesność za wszelką cenę chce zapomnieć. Śmierć jest obecnie popularna tylko jako środek wyrazu w serwisach informacyjnych. Ars bene moriendi czyli znana od średniowiecza sztuka dobrego umierania to zbiór aktów wiary, które pozwalają człowiekowi godnie opuścić świat doczesny. Jednym z przykładów tej sztuki, wciąż istniejących w naszej kulturze, są pieśni pogrzebowe, które zachowały sie w kilku regionach naszego kraju. Pieśni te wciąż wykonywane są podczas pogrzebów przez śpiewaków oraz osoby biorące udział w ceremonii ale także podczas tzw. pustonocy, które poświęcone są czuwaniu przy zmarłym. To właśnie dzięki nim nieboszczyk ma ostatnią szanse na poprawę swojego wiecznego życia.
W opracowaniu przygotowanym przez Remigiusza Mazura-Hanaja znalazły się przede wszystkim nagrania zarejestrowane w domach śpiewaków, poza naturalnym kontekstem wykonawczym. Na płycie zamieszczono jednak także rejestrację prawdziwej sytuacji pogrzebu (nr 18 na płycie) w Suwalskiem. Nagrania pochodzą głownie ze zbiorów autora opracowania ale takze, z badań terenowych Andrzeja Bieńkowskiego oraz Piotra Piszczatowkiego. Regiony reprezentowane przez śpiewaków, jak podkresla prof. Piotr Dahlig we wstępie, odpowiadają terenom w których ta tradycja jest wciąż żywa. To Mazowsze, Lubelskie, Podlasie, Suwalskie a także miejscowości polskojęzyczne na Białorusi. Płyta wydana została niezwykle starannie, opatrzona została zdjęciami oraz transkrypcjami tekstów. Wspomniany opis autorstwa prof. Piotra Dahliga został przetłumaczony na język angielski i francuski. Kuba Borysiak
Płyta zawiera 22 przykłady śpiewów, cennych zabytków literacko-muzycznych, pozostających wciąż od wielu pokoleń w żywej tradycji na Mazowszu, Radomszczyźnie, Lubelszczyźnie, w Sieradzkiem, na Kurpiach, Podlasiu, Suwalszczyźnie i w Lidzkiem (Białoruś). Pieśni i fragmenty modlitw wykonują przedstawiciele najstarszego pokolenia śpiewaków i śpiewaczek, którzy pełnili lub pełnią wciąż w swoich lokalnych społecznościach rolę nieformalnych przewodników domowych obrzędów pogrzebowych. W książeczce znajdziemy historyczno-muzykologiczny komentarz oraz teksty pieśni, całość dopełniają tematyczne ilustracje i fotografie.
Warto tych śpiewów słuchać, chociaż nie jest to muzyka, do słuchania której świat stara się nas przyzwyczaić, warto ją uwewnętrznić, w jakiś sposób nauczyć się jej. Remigiusz Mazur-Hanaj, autor płyty
Lista utworów
- Wierzę w Boga Ojca...(z Różańca o Najsłodszym Imieniu Jezus, cz. III - Chwalebna) 2:09
- Lecą latami jakby skrzydłami życia mego momenta 1:31
- Cokolwiek we świecie jest wszystko marność 2:24
- Kto Maryję kocha 2:02
- Pamiętaj człowiecze na Jezusa 1:54
- Szczęśliwy kto sobie patrona Józefa ma za opiekuna 2:07
- Ty, któraś pięknie dni swoje skończyła 6:08
- Barbaro święta, perło Jezusowa 7:28
- Będą Pańskie wielmożności chwalić wszystkich zmarłych kości 2:03
- Oto jak rychło Pan Bóg zabiera mnie z świata 2:28
- Żegnam cię, mój świecie wesoły 5:40
- Jedną garstką ziemi gdy przysypan będę 2:43
- O jak fałszywe wszystko na tym nędznym świecie 3:56
- Otóż nam tu śmierć dowodzi jaka marność cały świat 3:43
- Zmarły człowiecze z tobą się żegnamy 4:23
- Wyletieła dusza z tieła 3:40
- Boże, sędzio sprawiedliwy 5:37
- Różaniec o Najsłodszym Imieniu Jezus (cz. II - Bolesna) 2:39
- Więzień w czyśćcu zatrzymany 6:19
- Na cmentarzu mieszkać będę 2:42
- Szczęśliwi nad szczęśliwymi ci co w grobach spoczywają 2:02
- Jezusa słodkie wspomnienie (hymn św. Bernarda z Różańca do Najsłodszego Imienia Jezus - cz. I - Radosna) 3:43
***
Skład jury Fonogramu Źrodeł 2011:
- Małgorzata Małaszko-Stasiewicz: Dyrektor Programu 2 PR
- Anna Szewczuk - dziennikarz Programu 2 PR
- Anna Szotkowska - dziennikarz Programu 2 PR
- Piotr Kędziorek - kierownik RCKL, Program 2 PR
- Kuba Borysiak - dziennikarz Programu 2 PR
Jury przyznało Nagrodę Specjalną wysokości 2 tysięcy złotych Wydawnictwu In Crudo za kontynuację serii wydawniczej ukazującej bogactwo i różnorodność ludowej tradycji muzycznej;
I nagrodę i tytuł Fonogramu Źródeł 2011 roku otrzymuje płyta „Jest drabina do nieba. Część druga” Wydawnictwa In Crudo;
II nagrodę jury przyznało płycie „Pieśni z Kożyna” wydanej przez Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia;
III nagrodę otrzymują ex quo płyty: „Stanisław Fijałkowski. Portret Śpiewaka” Wydawnictwa In Crudo oraz „Śpiewy, gwizdy, krzyki” Wydawnictwa Muzyka Odnaleziona.
Poza tym jury postanowiło przyznać wyróżnienia Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za płytę „Kuszenie Władysława” Kapeli Władysława Pogody oraz Stowarzyszeniu Krusznia za płytę „Muzyka Pojezierza Sejneńskiego”.
