W ludowym mniemaniu lustro nie pokazuje naszego świata, a jego odwrotność. W lustrze lewa strona staje się prawą, prawa – lewą. Ta odwrotność jest właściwością zaświatów. Lustrzana tafla to granica prowadząca n drugą stronę. Z tego powodu lustro jest idealnym, ale i niebezpiecznym medium. Źródłem kontaktu z niebezpiecznymi mocami. Dlatego Królowa z baśni o Królewnie Śnieżce do śledzenia swojej pasierbicy wykorzystywała magiczne zwierciadło pośredniczące między nią a siłami zła. Ale wróżenie z lustra znane jest nie tylko złym królowym z bajek…
Na terenie Słowiańszczyzny lustro wykorzystywano do wróżenia w czasie przełomu – świąt czy północy, gdy dochodzi do otwarcia granic między światami i zwiększa się możliwość zajrzenia w przyszłość. Młode dziewczęta o północy zaglądały do zwierciadeł, by wypatrzeć tam swojego ukochanego.
Kto jeszcze pojawiał się w lustrze? Właściwie wszyscy mieszkańcy zaświatów, w tym także diabeł. Henryk Biegeleisen, etnograf, wskazuje na wiarę w negatywny wpływ luster na osoby będące w fazie liminalnej – okresie przejścia. Były nimi m.in. kobiety w ciąży czy małe dzieci. Od Prus Wschodnich, przez Śląsk, po Węgry podczas porodu zasłaniano wszelkie lustra w domu, by uniemożliwić szatanowi przejście przez nie i złapanie położnicy.
W ten sam sposób postępowano także przy zmarłym. Lustra zasłaniane były, by zamknąć duszy zmarłego drogę powrotną do tego świata. Poza tym, podwojony obraz nieboszczyka (odbitego w lustrze) sprowadza śmierć na kolejnego z domowników.
Lustro jest – wedle tunguskich szamanów przytaczanych przez Mirceę Eliadego – zbiornikiem duszy. Poleskie dziewczęta widząc w lusterku swoje odbicie, całowały je i prosiły, by nie zabierało ich duszy. Tu także możemy wspomnieć magię sympatyczną – wyobrażenie działa na wyobrażanego, a zatem – jeśli coś się stanie z wizerunkiem, nieszczęście spadnie na tego, którego wyobraża. Stąd popularna wiara w siedem lat nieszczęścia przy stłuczeniu lustra. Uwaga! Jest sposób, by je odegnać! Należy zebrać rozbite kawałki lustra, nie patrząc w nie i szybko wynieść poza granice domostwa.
***
Tytuł audycji: Z czterech ścian
Prowadziła: Monika Gigier
Data emisji: 13.03.2021
Godzina emisji: 8.50
