Róża Etkin debiutowała przed publicznością, mając raptem dwanaście lat! Jako piętnastolatka wystąpiła w stołecznej Filharmonii z orkiestrą pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga. Nic więc dziwnego, że znalazła się w polskiej ekipie w pierwszym Konkursie Chopinowskim w roku 1927. Etkin zdobyła III nagrodę na pierwszym Konkursie Chopinowskim.
W okupowanej Warszawie żyła z lekcji muzyki, potem trafiła do getta. W czerwcu 1942 roku udało jej się razem z mężem przedostać na stronę „aryjską”. Pomocną dłoń wyciągnęli znajomi muzycy. Para ukrywała na Żoliborzu. Tam też przetrwała całe Powstania Warszawskie. Po jego kapitulacji zdecydowała się zostać w ruinach, licząc na rychłe przybycie Armii Czerwonej i ocalenie. Tymczasem front zatrzymał się na Wiśle. Pianistka zginęła tragicznie w 1945 roku z rąk żandarmów niemieckich na kilkanaście godzin przed wyzwoleniem Warszawy.
Maryla Jonas, podobnie jak Etkin, również rozpoczęła wcześnie swoją karierę. Pierwszy koncert zagrała w wieku 8 lat, okrzyknięta „cudownym dzieckiem”. Mając zaledwie 11 lat (1922 r.), została przyjęta do Konserwatorium Warszawskiego do klasy prof. Józefa Turczyńskiego. Podczas pierwszego Konkursu Chopinowskiego w 1927 roku – nie dotarła do finału. Jednak już pięć lat później, w 1932 roku, zdobyła XIII nagrodę.
Do chwili wybuchu II wojny światowej (1 września 1939), Maryla Jonasówna często koncertowała w Polsce, dając recitale złożone z dzieł kompozytorów polskich i obcych w szerokim wyborze. Brała udział w koncertach chopinowskich transmitowanych przez Polskie Radio. W pierwszych miesiącach wojny bomba niemiecka zabiła jej ojca, matkę, męża i dwóch braci, ona zaś niedługo po tej tragedii wpadła w ręce Gestapo i została uwięziona. Historia Jonasówny kończy się jednak szczęśliwie. Spod nazistowskiego jarzma wyzwoliła ją sztuka. Pianistka uciekła do Brazylii, skąd trafiła do nowojorskiej Carnegie Hall.
W ludowej części audycji zabrzmiały pieśni i opowieści Barbary Kietlińskiej z Gałek koło Rusinowa, prezentującej archaiczny repertuar oparty m.in. o rytmy mazurkowe.
***
Tytuł audycji: Chopin na ludowo
Prowadził: Kuba Borysiak
Data emisji: 4.05.2022
Godzina emisji: 20.00
