W książce „Trudne początki Polski” Przemysław Urbańczyk podejmuje próbę polemiki z dotychczasowymi poglądami dotyczącymi początków polskiej państwowości. Podważa m.in. wiarygodność istnienia plemion Polan i Wiślan oraz pochodzenia nazw „Polska” i „Polacy”.
Nie było czegoś takiego jak plemiona, mające swoje terytorium, strukturę terytorialną, organizacyjną, centralnie zarządzaną.
Jest tylko jedno źródło, na podstawie którego historycy przyjęli nazwy poszczególnych plemion zamieszkujących niegdyś tereny naszego kraju. W liście Geografa Bawarskiego do Ludwika Niemieckiego z połowy IX wieku widnieją łacińskie nazwy, odpowiadające poszczególnym społecznościom: Dziadoszanom, Goplanom, Wolinianom, Wiślanom i innym. Niestety, nie istnieją jakiekolwiek inne źródła, na podstawie których dałoby się coś więcej powiedzieć na temat tych plemion. Jeśli chodzi o Polan, to nie wymienia ich żadne absolutnie źródło historyczne. Ponieważ nazwa pojawiła się po raz pierwszy w kronikach średniowiecznych, istnieje przypuszczenie, że najpierw istniała nazwa „Polska”, a dopiero potem wymyślono Polan.
Jak mówi profesor Przemysław Urbańczyk, antropologia historyczna i kulturowa od pięćdziesięciu lat nic już nie mówią o plemionach. Dzisiaj mówimy o etniczności, jako strukturze dynamicznej i symbolicznej. Ludzie zmieniają przecież swoje przyporządkowanie. Na pograniczach mogą funkcjonować różne identyfikacje. Nie było czegoś takiego jak plemiona, mające swoje terytorium, strukturę terytorialną, organizacyjną, centralnie zarządzaną. W Polsce przez 150 lat twierdzono, że najpierw były małe plemiona, które potem połączyły się w wielkie plemiona. Z wielkiego plemienia Polan Mieszko I zrobił Polskę. Był to czysty ewolucjonizm, częściowo zresztą marksistowski – uważa prof. Przemysław Urbańczyk.
W książce „Trudne początki Polski” odnajdziemy ponadto krytyczną polemikę profesora Urbańczyka z utartymi poglądami na temat początków polskich miast, identyfikacji stolicy państwa wczesnopiastowskiego i jego granic oraz z dotychczasową interpretacją Zjazdu Gnieźnieńskiego.
POSŁUCHAJ audycji z cyklu „Ludzie Nauki” (Program I PR). O początkach państwa polskiego z profesorem Przemysławem Urbańczykiem - autorem ksiązki "Trudne początki Polski", która ukazala się w serii Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej – rozmawia Krzysztof Michalski. (8,9 MB)
(ab)
