"Rosjanie nadchodzą!" to tytuł najnowszej publikacji wrocławskiego IPN. Autorką publikacji jest dr Joanna Hytrek – Gryciuk, która w rozdziale wstępnym przedstawia sytuację panującą na Dolnym Śląsku od 1938 roku do ostatnich miesięcy 1944 roku. Autorka omówiła też pokrótce działania wojenne prowadzone przez wojska I Frontu Ukraińskiego oraz powojenne losy regionu.
W opracowaniu znalazła się analiza wizerunku ZSRR i żołnierzy walczących w szeregach Armii Radzieckiej, który został stworzony przez aparat nazistowskiej propagandy.
- Bezpośrednim skutkiem, jaki w społeczeństwie wywołał ten sterowany obraz, zwłaszcza tzw. propaganda grozy, była fala ucieczek cywilnej ludności niemieckiej rozpoczęta w styczniu 1945 roku. Innym jej efektem była chaotyczna, nieskoordynowana i skutkująca znaczącą liczbą ofiar akcja ewakuacji mieszkańców - napisała we wstępie do książki Hytrek-Hryciuk.
Autorka zauważa, że Niemcy, którzy nie uciekli przed nadchodzącą Armią Radziecką lub powrócili do swoich domów, w kontakcie z żołnierzami radzieckimi spotykali się częstokroć z falą kradzieży, zabójstw i seksualnego wykorzystania kobiet. - Niemal równocześnie władze rozpoczęły akcję aresztowań i deportacji ludności cywilnej w głąb ZSRR – zaznacza autorka.
Pisząc o stosunku żołnierzy radzieckich do ludności niemieckiej autorka wyróżnia trzy etapy postępowania. Pierwszy to brutalne zachowania - fala przemocy, zabójstw, gwałtów i kradzieży. - We wspomnieniach i dokumentach dominuje wstrząsający obraz okrucieństwa, którego ofiarą padała ludność cywilna bez względu na wiek i płeć. Oprócz morderstw, pobić i fali samobójstw największym problemem była przemoc na tle seksualnym, której przypadki zanotowano w zdecydowanej większości dolnośląskich gmin - napisała badaczka.
Drugi etap wyznacza wydany 20 kwietnia 1945 roku rozkaz Stalina nakazujący złagodzenie antyniemieckiej propagandy w celu osłabienie oporu i zjednanie Niemców. Trzeci zaś to "proceder polityki przychylnej Niemcom, graniczącej wręcz z faworyzowaniem tej grupy ludności na tle przybyłej na Dolny Śląsk ludności polskiej".
Na kolejnych stronach opracowania Hytrek-Hryciuk dokonuje rekonstrukcji stosunków niemiecko – radziecko - polskich. Analizuje m.in. postawy Niemców i żołnierzy radzieckich w czasie tworzenia w regionie polskiej administracji oraz wpływ obydwu grup na stan bezpieczeństwa i prowadzenie akcji osadniczej. Autorka wskazuje również na rolę, jaką odegrali żołnierze radzieccy w akcji wysiedlania z Polski ludności niemieckiej.
W publikacji omówiona też została prowadzona do lata 1945 roku akcja demontażu dolnośląskiego przemysłu oraz wywożenia urządzeń i materiałów pochodzących z dolnośląskich fabryk do ZSRR.
