19 marca przypada 100. rocznica urodzin generał Elżbiety Zawackiej, legendarnej kurierki Komendy Głównej Armii Krajowej. Profesor Zawacka zmarła 10 stycznia, w Toruniu. Miała 99 lat.
Elżbieta Zawacka "Zo" była jedyną kobietą wśród 316-tu "cichociemnych", skoczków spadochronowych w okresie II wojny światowej. Stała się legendą kurierów w okupowanej Europie. W latach 1939-1945, posługując się fałszywymi dokumentami przekraczała granice ponad sto razy, przenosząc wiadomości i meldunki.
W 90-te urodziny Elżbieta Zawacka wspominała czas walki o wolną Polskę, mówiąc o własnym udziale z charakterystyczną dla siebie skromnością:
Po wojnie Elżbieta Zawacka wykładała na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie założyła Zakład Andragogiki. Współtworzyła Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Zainicjowała także powstanie Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej. O pracy nad zachowaniem pamięci o żołnierzach II wojny, a zwłaszcza kobietach, profesor Zawacka mówiła z pasją w wywiadzie dla Polskiego Radia.
Generał Elżbieta Zawacka była odznaczona między innymi, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz dwukrotnie Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Urodziła się 19 marca 1909 roku w Toruniu. Podczas wojny jako cichociemna przedostała się na teren okupowanej Polski. Działała w służbie Państwa Podziemnego, walczyła w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie działała w organizacji Wolność i Niezawisłość, za co w 1951 roku została skazana na 10 lat więzienia, wyszła na wolność po czterech latach. Powróciła do pracy naukowej i pedagogicznej. Działała w środowisku kombatantów Armii Krajowej, gromadziła materiały do dziejów AK. Na skutek represji SB, w wyniku których zlikwidowano kierowany przez nią Zakład Andragogiki, odeszła z Uniwersytetu.
W latach 80. była związana ze środowiskiem "Solidarności". W latach 90. należała do Odnowionej Kapituły Krzyża Orderu Virtuti Militari.
(IAR)
