Sowieci do domu!

Straty wyrządzone przez jednostki Armii Czerwonej w latach 1945-1993 oszacowano na ponad 62 mld złotych w cenach z 1991. Dziś mija dwudziesta rocznica podpisania umowy o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski

Dawne kasyno oficerskie w Bornym Sulinowie, gdzie stacjonowało 15 tys. radzieckich żołnierzy.

Liczebność wojsk radzieckich w Polsce wynosiła po wojnie od 300 do 400 tysięcy żołnierzy. W drugiej połowie lat 80. osiągnęła poziom około 70 tysięcy żołnierzy. Wojska radzieckie stacjonowały w Polsce 48 lat. Ich obecność była jednym z najbardziej zauważalnych przejawów ograniczonej suwerenności naszego kraju przed 1989 rokiem.

Wycofywanie wojsk radzieckich z Polski rozpoczęło się 8 kwietnia 1991 roku, gdy garnizon w Bornem Sulinowie opuściła stacjonująca tam jednostka rakiet. Ostatnią jednostką bojową, która wróciła do Rosji, 28 października 1992 roku, była brygada kutrów rakietowych ze Świnoujścia. Na terytorium Polski wciąż pozostawały jednostki pomocnicze, zabezpieczające tranzyt wojsk radzieckich z Niemiec.

17 września 1993 roku, w rocznicę agresji radzieckiej na Polskę w 1939 roku, dowódca Północnej Grupy Wojsk zameldował prezydentowi Lechowi Wałęsie o zakończeniu wycofywania wojsk radzieckich z Polski. Następnego dnia z Dworca Wschodniego wyjechało ostatnich 24. oficerów, w tym pięciu generałów. Polskę opuściło łącznie blisko 56 tysięcy żołnierzy.

Stacjonowanie wojsk radzieckich w Polsce było formalnie regulowane postanowieniami Układu o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej z 14 maja 1955 roku oraz Umową o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonujących w Polsce z 17 grudnia 1956 roku. Wojska rosyjskie stacjonowały w 59 garnizonach, głównie w województwach północnych i zachodnich. Korzystały z 15 lotnisk, 1 bazy Marynarki Wojennej, 6 poligonów i około 3800 budynków, będących własnością Skarbu Państwa. Największymi radzieckimi bazami były Strachów, Borne Sulinowo i Świętoszów.

Rosjanie domagali się m.in. 400 mln dol. za wybudowane przez nich obiekty. Był też kontrowersyjny pomysł, by w opuszczonych bazach powstały enklawy, w których miały działać rosyjskie firmy.

Ostatecznie zdecydowano się na "opcję zerową", w której nikt nikomu za nic nie płacił. Polska komisja wyliczyła później wartość radzieckich obiektów na 158 mln dol. i to przy uwzględnieniu kosztów rozbiórek i remontów. Natomiast straty wyrządzone przez jednostki Armii Radzieckiej w latach 1945 - 1993 oszacowano na ponad 62 mld złotych w cenach z 1991.