Marian Falski przyszedł na świat w rodzinie drobnomieszczańskiej w miejscowości Nacz koło Nowogródka. Uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum w Mińsku. Na początku XX wieku podjął studia na Politechnice Warszawskiej. Podczas studiów związał się z ruchem niepodległościowym i konspiracyjnymi kręgami oświatowymi. Wziął udział w rewolucji 1905 roku jako jeden z przywódców PPS-owskiej młodzieży. W 1907 roku został aresztowany za przynależność do organizacji konspiracyjnych i osadzony w warszawskiej Cytadeli. Udało mu się jednak zbiec z więzienia. Następnie wyjechał do Krakowa, gdzie podjął studia z psychologii i pedagogiki na Uniwersytecie Jagiellońskim.
09:49 Mariana Falskiego wspominał prof. Ryszard Wroczyński w audycji Ireny Kossakowskiej pt. "O Marianie Falskim". (PR, 27.11.1974) Mariana Falskiego wspominał prof. Ryszard Wroczyński w audycji Ireny Kossakowskiej pt. "O Marianie Falskim". (PR, 27.11.1974)
Działacz oświatowy
W Krakowie Falski aktywnie udzielał się w kręgach nauczycielskich. Brał udział w dyskusjach dotyczących organizacji szkolnictwa w niepodległej Polsce.
- Opowiadał się za szkołą jednolicie zorganizowaną, dostępną i obowiązkową dla wszystkich dzieci. Wtedy też sformułował postulat rozbudowy powszechnie dostępnych przedszkoli – mówił prof. Ryszard Wroczyński w audycji "O Marianie Falskim".
Podczas obrad tzw. sejmu nauczycielskiego zwołanym w 1919 roku, poświęconym przyszłości oświaty, sformułował postulat posiadania wykształcenia wyższego przez nauczycieli, uważając, że jedynie na starannie wykształconym pedagogu można oprzeć nowoczesny system edukacji.
W niepodległej Polsce
Po odzyskaniu niepodległości najpierw Falski najpierw był kierownikiem, a potem dyrektorem referatu Biura Statystyki Szkolnej w Ministerstwie Oświaty. To właśnie tam zorganizował swój warsztat badawczy. Na podstawie bieżącej analizy funkcjonowania systemu oświaty, tworzył kierunki jego rozwoju. Swoimi pracami zyskał sobie powszechne uznanie wśród pedagogów.
W 1931 roku spotkał go zaszczyt ze strony Ligi Narodów. Co spotkało Falskiego ze strony tej organizacji? Posłuchaj w audycji "O Marianie Falskim".
Podczas II wojny światowej Marian Falski kontynuował swoją pracę. W warunkach okupacyjnych przygotowywał materiały dla odbudowy szkolnictwa.
- Trzeba zwrócić uwagę na to, że był on jednocześnie jednym z najznakomitszych publicystów oświatowych – dodał prof. Ryszard Wroczyński.
"Elementarz" Falskiego
Falski pozostawił po sobie bogatą spuściznę, na którą składają się liczne pracy dotyczące pedagogiki i organizacji systemu edukacji. W 1974 roku nakładem Ossolineum ukazał się zbiór jego prac. Jednak przez rzesze został zapamiętany jako autor "Elementarza" przeznaczonego do nauki pisania i czytania. Pierwsze wydanie ukazało się w Krakowie w 1910 roku. Podręcznik od razu zyskał uznanie nauczycieli i rodziców. Falski doskonalił książkę przez całe życie.
W pierwszym wydaniu "Elementarza" Falski zastosował metodę całościowego rozpoznawania wyrazów. Jednak w wyniku przeprowadzonych przez siebie badań stwierdził, że ta metoda nie jest do końca skuteczna. W kolejnej wersji zastosował metodę polegającą na stopniowej analizie wyrazów. Postanowił również ułożyć krótkie teksty z łatwych do przeczytania wyrazów, które często powtarzały się w jednym tekście.
W 1920 roku opracował "Elementarz powiastkowy dla żołnierzy", który został zilustrowany licznymi obrazkami. Ponadto wprowadził tam słownictwo wojskowe takie jak np. kapral, saper, rekrut. W okresie międzywojennym pojawiły się różne wersje elementarza przeznaczone dla dzieci wiejskich i miejskich oraz cywilnych analfabetów.
"Elementarz" doczekał się kilkunastu wznowień zdobionych pięknymi ilustracjami. Kolejne wersje "Elementarza" były wydawane w Polsce jeszcze w latach 70.
- Jest to dość wyjątkowe zjawisko w karierze podręczników szkolnych. Na świecie żaden inny podręcznik szkolny nie doczekał się tylu wydań – powiedział prof. Ryszard Wroczyński.
seb/im
