25 listopada 1491 roku rozpoczęło się oblężenie Grenady, ostatniej arabskiej twierdzy w Hiszpanii.
Bitwa pod Poitiers
Do 711 roku wywodzący się z Północnej Afryki Maurowie, będący w większości Berberami, podbili państwo chrześcijańskich Wizygotów. Ich pochód w głąb Europy, pod wodzą Tarika, zatrzymał władca państwa Franków, Karol Młot w słynnej bitwie pod Poitiers w 732 roku.
Kolebka rekonkwisty
Podbite tereny, które obejmowały prawie cały Półwysep Iberyjski, Maurowie nazwali Al-Andalus. Prawie, bo poza ich wpływem znalazł się niemal cały Kraj Basków w Pirenejach oraz położona na północnym zachodzie kraina o nazwie Asturia. To właśnie na terenach Asturii, w bitwie pod Covadongą, zostali pobici.
Prawdziwego przebiegu bitwy nie znamy. Wedle tradycji chrześcijańskiej wojownicy pod wodzą Pelayo, pokrzepieni na duchu objawieniem się Madonny, zdziesiątkowali oddział wojowników islamu, którzy nigdy już nie odważyli się powrócić w tamte strony. Zupełnie inny przebieg wydarzeń znamy z ust kronikarzy arabskich. W ich relacjach hufce chrześcijańskie, doznając kolejnych klęsk, cofały się w coraz bardziej niedostępne rejony górskie. Gdy przy życiu pozostało zaledwie trzydziestu mężczyzn i dziesięć kobiet, Arabowie postanowili zaniechać pościgu. W garstce wynędzniałych chrześcijan nie widzieli zagrożenia dla swojego potężnego imperium. Zwycięstwo z 718 roku jest uważane za początek rekonkwisty (reconquista - ponowne zdobycie). Chrześcijańscy mieszkańcy Asturii, obroniwszy się przed naporem Maurów, dali początek nowej państwowości. Identyfikacją dla tworzącego się państwa była religia.
- Duże znaczenie miało odnalezienie domniemanego grobu św. Jakuba w 813 roku – mówiła na antenie Polskiego Radia dr Małgorzata Nalewajko. - W tym miejscu zbudowano katedrę Santiago de Compostela, która stała się centrum pielgrzymkowym i fundamentem kształtowania się tożsamości państwa chrześcijańskiego.
07:40 rekonkwista___92_02_iv_tr_0-0_1031013270b8b108[00].mp3 Początek rekonkwisty - audycja historyczna z udziałem dr Małgorzaty Nalewajko z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". (PR, 7.01.2002)
Rosnące ośrodki chrześcijańskie
Wkrótce z Asturii na południe wyruszyły pierwsze wypady. Z początku nie miały charakteru dążenia do odzyskania zabranych ziem. Były to raczej wyprawy łupieżcze o większym i mniejszym zasięgu. Jednak z czasem granica zaczęła się przesuwać. W połowie X wieku chrześcijanie utrzymywali tereny na wysokości rzeki Duero. Stolicę przeniesiono z Oviedo do Leónu, dając początek nowemu królestwu.
Asturia nie była jedynym zalążkiem państwowości chrześcijańskiej na Półwyspie Iberyjskim. Była też Kastylia, położona na północ od Burgos. Marchia Hiszpańska powstała w wyniku ekspansji Franków, a od X wieku znana jako Katalonia i kraj Basków na terenach Nawarry i Aragonii.
Między XI a XIII wiekiem wykształciły się dwa wyraźnie dominujące ośrodki na terenie chrześcijańskiej Hiszpanii. Z jednej strony Kastylia, połączona od 1230 roku z Leónem, która interesuje się zachodem i wybrzeżem Atlantyku. Z drugiej Aragonia, w której skład od 1137 roku weszła Katalonia, kierująca swą ekspansję w stronę Morza Śródziemnego.
Na zdjęciu: Postępy rekonkwisty na początku XIII wieku fot. Wikipedia/cc/Gabagool.
Muzułmanie w odwrocie
W drugiej połowie XII wieku Kastylia i Aragonia porozumiały się co do podziału półwyspu na swoje strefy wpływów i współdziałania w walce przeciwko Maurom. Gdy do układu dołączyła Nawarra, siły połączonych królestw chrześcijańskich stoczyły w 1212 roku zwycięską bitwę pod Las Navas de Tolosa.
- To data przełomowa dla historii rekonkwisty. Od tej pory mamy do czynienia z systematycznym pochodem chrześcijan na południe – mówiła gość audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". – Pod koniec XIII wieku posiadłości muzułmańskie ograniczają się już tylko do emiratu Granady.
Na zdjęciu: Kapitulacja Granady, obraz Francisco Pradilla Ortiza fot. Wikimedia Commons.
Upadek Granady
Koniec rekonkwisty ma miejsce w 1492 roku. 2 stycznia wojska kastylijsko-aragońskie wkraczają do Granady. Monarchowie podjęli decyzję o przymusowej konwersji muzułmanów. Alternatywą było jedynie wygnanie.
- Osiem wieków obecności muzułmańskiej w Hiszpanii, to okres po dziś dzień bardzo widoczny – mówiła dr Nalewajko - W Andaluzji muzyka, architektura, obyczaje noszą bardzo wyraźne ślady tej obecności.
07:17 koniec rekonkwisty i początek monarchii katolickiej ___105_02_iv_tr_0-0_1031018180e7da6d[00].mp3 Koniec rekonkwisty i początek monarchii katolickiej - audycja historyczna z udziałem dr Małgorzaty Nalewajko z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". (PR, 8.01.2002)
mjm
