Jerzy Iwanow-Szajnowicz. Polski bohater greckiego ruchu oporu

Za głowę agenta wyznaczono nagrodę w wysokości 5 mln drachm. Niemcy mówili, że był wart więcej niż dywizja piechoty. Trzykrotnie był aresztowany przez Gestapo, dwukrotnie zbiegł.

Pomnik Jerzego Iwanowa-Szajnowicza w Salonikach, fot. Wikimedia Commons/domena publiczna

80 lat temu, 4 stycznia 1943 zginął rozstrzelany przez Niemców Jerzy Iwanow-Szajnowicz, sportowiec, agent brytyjskich służb specjalnych i bohater greckiego ruchu oporu.

Reprezentant Polski w piłce wodnej do Grecji przyjechał w wieku szesnastu lat. Los nie pozwolił mu stanąć w obronie ojczyzny we wrześniu 1939 roku. Walczył tam, gdzie go rzuciły losy.

W maju 1940 roku nawiązał współpracę z polską placówką wojskową w Salonikach. Trafił do Palestyny, gdzie został przydzielony do wojsk brytyjskich. Do Grecji powrócił już jako agent wywiadu, członek Special Operations Executive.

- Należał do ludzi nieprzeciętnych. Odważny, mężny, gorący patriota. Nade wszystko kochał Polskę – mówił na antenie Polskiego Radia jego przyjaciel Tadeusz Makowski.

Posłuchaj

29:49 jerzy iwanow-szajnowicz___f 41125_tr_0-0_103197671790d238[00].mp3 Jerzy Iwanow-Szajnowicz - audycja z cyklu "Z ziemi polskiej". (PR, 26.09.1987)

 

Jerzy Iwanow-Szajnowicz nawiązał kontakty z greckim ruchem oporu. Przekazywane przez niego informacje pozwalały aliantom śledzić ruchy wojsk niemieckich w Grecji. Prowadził też działalność sabotażową. Dowodzony przez niego oddział zniszczył lub uszkodził około 400 niemieckich i włoskich samolotów w Atenach. Korzystając ze znakomitych zdolności pływackich osobiście niszczył stojące w porcie niemieckie okręty podwodne i transportowe.

Niemiecki dowódca w Grecji wydał obwieszczenie: "Giorgos Iwanow, urodzony w Warszawie 14 grudnia 1911 jest ścigany za popełnione zbrodnie. Ukrywa się w Atenach lub w okolicy. Nagrodę otrzyma ten, kto przekaże informacje, które doprowadzą do aresztowania ściganego (…) Rysopis: wzrost 170-172 cm, szczupły, twarz pociągła z wystającymi kośćmi policzkowymi, oczy niebiesko-szare, nos prosty, włosy ciemny blond, zaczesane do tyłu, lekko sfalowane, uszy nieco odstające". Za głowę agenta wyznaczono nagrodę w wysokości 5 mln drachm. Niemcy mówili, że był wart więcej niż dywizja piechoty.

Jerzy Iwanow-Szajnowicz trzykrotnie był aresztowany przez Gestapo. Dwukrotnie zbiegł. 8 września 1942 został zdradzony, aresztowany i skazany na trzykrotny wyrok śmierci. Próby wymiany pojmanego szpiega nie powiodły się. Alianci nie wyrazili zainteresowania. 4 stycznia 1943 stanął przed plutonem egzekucyjnym.

mjm