Stanisław Arct - księgarz, wydawca, patriota

18 kwietnia 1818 urodził się Stanisław Arct, księgarz i wydawca, uczestnik konspiracji niepodległościowej.

Grób księgarzy Michała i Stanisława Arctów na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie, fot.Mateusz Opasiński

Foto: Wikimedia Commons/CC 3.0

Ojciec Stanisława Arcta był lekarzem, on sam wybrał inną drogę życiową. W 1836 roku założył w Lublinie księgarnię przy ulicy Krakowskie Przedmieście.

- Księgarnia lubelska Stanisława Arcta różniła się zasadniczo od księgarni w dzisiejszym rozumieniu, gdyż obok książek sprzedawano artykuły papiernicze i dewocjonalia, sprzedawano również gazety polskie i zagraniczne. Funkcjonowała wypożyczalnia książek i nut – mówił Jerzy Arct, potomek brata Stanisława i kontynuator wydawniczej tradycji rodu w audycji Wiktora Legowicza.

Księgarnia była też centrum ówczesnego drugiego obiegu. To tam trafiały nielegalne publikacje przewiezione z Galicji. Na tym nie kończyła się patriotyczna działalność księgarza-wydawcy. Arct był zamieszany w spisek księdza Ściegiennego oraz był powiązany z powstaniem styczniowym. Z powodu uczestnictwa w zrywie niepodległościowym musiał udać się na emigrację.

Od 1852 roku przedsiębiorstwo Arcta przestało być tylko księgarnią, pojawiły się pierwsze książki wydane przez jego oficynę. Podczas nieobecności Stanisława w kraju pieczę nad wydawnictwem sprawował jego bratanek Michał Arct, który później przejął rodzinny interes.

Po powrocie z emigracji, Stanisław Arct przeniósł interes do Warszawy. Wydawnictwo było prowadzone przez potomków bratanka Stanisława Arcta. W 1922 roku interes przekształcił się w spółkę akcyjną. Podczas okupacji Arctowie - wzorem Stanisława - brali udział w działaniach podziemia. Niektórzy z nich zapłacili za to najwyższą cenę. Po wojnie Jerzy Arct zdecydował sie uruchomić ponownie rodzinny interes. Księgarnia Arcta funkcjonowała do 1953 roku. 

Jakie książki wydawał Arct? Za co cenił go Bolesław Prus? Posłuchaj audycji.