Dymitr Samozwaniec - carewicz czy oszust

27 maja 1606 roku zmarł Dymitr Samozwaniec I, domniemany syn cara Iwana IV Groźnego lub... hochsztapler współpracujący z polską magnaterią. Kimkolwiek był w rzeczywistości, jego działania położyły cień na stosunki polsko-moskiewskie.

Dymitr Samozwaniec I przysięga Zygmuntowi III Wazie wprowadzenie katolicyzmu w Rosji, obraz Mikołaja Newrewa.

Foto: Wikipedia/domena publiczna

W 1600 roku pojawił się w Kijowie mnich Griszka, później spotykano go na dworach polskich magnatów. W 1604 roku ciężko zachorował. Niemal pewny śmierci wyznał, że jest Dymitrem, cudownie ocalonym najmłodszym synem cara Iwana IV Groźnego. Tak zaczęła się historia dymitriad.

- Nie można powiedzieć, że mnich Griszka nie był w rzeczywistości synem Iwana IV Groźnego, ale szansa jest jedna na milion – mówił prof. Henryk Wisner w audycji Jacka Maziarskiego z cyklu "Widnokrąg".

Prawdziwy Dymitr zginął najprawdopodobniej jako kilkulatek zamordowany przez wysłanników bojara Borysa Godunowa, który został carem.

Posłuchaj o tragiczym losie ostatnich Rurykowiczów w programie Jacka Maziarskiego z cyklu "Widnokrąg".

Dymitr wyzdrowiał i zdecydował upomnieć się o moskiewski tron. W tym celu udał się z prośbą o pomoc do Zygmunta III Wazy. Król postanowił skonsultować kolejne działania wobec domniemanego syna Iwana IV Groźnego z magnatami. Większość z nich była sceptycznie nastawiona do wizji wplątania się w moskiewską awanturę, której wynik trudny był do przewidzenia.

- Jan Zamoyski twierdził, że jest to sytuacja jak z komedii rzymskiej – podkreślał historyk.

Mniszech gra va banque

Zygmunt III Waza zdecydował się wesprzeć finansowo Dymitra po tym, jak ten zobowiązał się do wprowadzenia w Rosji katolicyzmu, jednak oficjalnie Rzeczpospolita nie poparła politycznie dążeń Samozwańca. Uczynił to wojewoda sandomierski Jerzy Mniszech.

- Dymitr zawarł traktat małżeński, w którym zobowiązywał się za rękę wojewodzianki Maryny dać milion złotych. Była to kwota astronomiczna i oznaczała ogromne nadania w państwie moskiewskim – mówił prof. Henryk Wisner.

Nie zrozumiał Moskwy

Samozwaniec miał dużo szczęścia. Początkowo witano go jak prawowitego władcę, a gdy ofensywa zaczęła się załamywać ze względu na niewypłacanie żołdu żołnierzom, niespodziewanie zmarł Borys Godunow. Mieszkańcy Moskwy zamordowali żonę i syna cara. W czerwcu 1605 roku Dymitr wkroczył triumfalnie do stolicy. Syna rozpoznała w nim żona Iwana IV Groźnego. Rok później nowy władca już nie żył. Skończył podobnie jak rodzina Godunowa – zabity przez moskwian.

- Dymitr nie rozumiał Państwa Moskiewskiego. Jego prozachodnie sympatie zbyt mocno kontrastowały z tym, jak chciano tam żyć - wyjaśniał gość audycji Jacka Maziarskiego. - Inną przyczyną było zachowanie ludzi, którzy go otaczali, oddziałów polskich i litewskich. Postępowanie to naruszało nie tylko normy bardzo silnie przestrzegane w Państwie Moskiewskim, ale również wszelkie normy.

Wasyl Szujski, przywódca spisku, który objął tron po Dymitrze, również niedługo nacieszył się tronem. Było kwestią czasu, aż pojawi się kolejny człowiek podający się za cudownie ocalałego syna Iwana Groźnego. Jego pretensje do tronu również stały się pretekstem do polskich interwencji w Moskwie.

bm