20:09 GWIAZDA [PR24]PR24 (mp3) 3 czerwiec 2019 10_34_22.mp3 - "Solidarność" nie miała siły fizycznej, ale miała niesłychaną siłę moralną - mówił Andrzej Gwiazda w audycji Magdaleny Złotnickiej z cyklu "Gość PR24". (PR, 3.06.2019)
23:05 00e469e8.mp3 – Stwierdziliśmy, że faktyczna obrona interesów robotniczych i pracowniczych może się odbyć tylko wówczas, gdy podejmą się jej sami robotnicy. Powołaliśmy więc Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych – wspominał Andrzej Gwiazda w audycji Leszka Rysaka z cyklu "Pamiętaj - to Solidarność". (PR, 4.08.2017)
Młodość opozycjonisty
W 1940 roku został wraz z rodziną wywieziony do Kazachstanu, skąd wrócił w 1946 roku. Najpierw mieszkał na Górnym Śląsku, a od 1948 roku w Gdańsku. W 1966 roku skończył studia – kierunek elektroniki na Politechnice Gdańskiej.
W latach 1966-1973 pracował jako asystent w Instytucie Cybernetyki Politechniki Gdańskiej, a od 1973 do 1981 roku zatrudniony był jako inżynier w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki Elmor.
W marcu 1968 roku brał udział w wiecach protestacyjnych na Politechnice, a w 1970 roku uczestniczył w protestach robotniczych w Gdańsku. 2 listopada 1976 roku, wraz z żoną Joanną Dudą-Gwiazdą, wysłał list do Sejmu PRL z wyrazami poparcia dla działań Komitetu Obrony Robotników, za co oboje otrzymali zakaz wyjazdu za granicę. Od 1977 roku współpracował z Biurem Interwencyjnym KOR oraz z redakcją niezależnego pisma "Robotnik".
Założyciel Wolnych Związków Zawodowych
29 kwietnia 1978 roku razem z Antonim Sokołowskim i Krzysztofem Wyszkowskim ogłosił deklarację Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Został liderem WZZ, do których wkrótce dołączyli m.in. Bogdan Lis, Anna Walentynowicz, Alina Pieńkowska.
- Dla nas konieczność powołania masowej organizacji i w konsekwencji związków zawodowych była oczywista już jesienią 1977 roku - wspominał Andrzej Gwiazda o okolicznościach założenia WZZ Wybrzeża w rozmowie z portalem PolskieRadio24.pl w 2018 roku. Zobacz i posłuchaj.
Współredagował, wydawane od sierpnia 1978 roku, drugoobiegowe pismo "Robotnik Wybrzeża". Prowadził spotkania dyskusyjne dla zwolenników WZZ, drukował oraz kolportował niezależne wydawnictwa i ulotki.
Był wielokrotnie zatrzymywany w areszcie na 48 godzin, przesłuchiwany, poddawany rewizjom. Służba Bezpieczeństwa rozpracowywała i inwigilowała go od 1978 do 1990 roku. Jego sprawa miała kryptonimy – "Brodacz", "Saturn" i "Krokus".
Działacz "Solidarności"
16 sierpnia 1980 roku był inicjatorem strajku w Elmorze, a także członkiem Prezydium Międzyzakładowej Komisji Strajkowej w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Współtworzył listę 21 postulatów oraz negocjował porozumienia sierpniowe, których jednak nie podpisał, uznawszy, że MKS poszedł na zbyt duże ustępstwa.
- Nie było potrzeby agitowania załóg. Wszyscy wiedzieli o co chodzi. W Gdańsku wyrażono oczekiwania większości Polaków - tak Andrzej Gwiazda wspominał strajki w sierpniu 1980 roku w rozmowie z portalem PolskieRadio24.pl w 2016 roku. Zobacz i posłuchaj.
Od września 1980 roku działał w Solidarności, m.in. jako wiceprzewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Gdańsk, wiceprzewodniczący Krajowej Komisji Porozumiewawczej, a w lipcu 1981 roku delegat na I Walnym Zgromadzeniu Delegatów Regionu Gdańskiego, członek Zarządu Regionu, członek Komisji Krajowej. W wyborach na przewodniczącego Solidarności przegrał z Lechem Wałęsą. 29 listopada 1981 roku w proteście przeciw metodom kierowania związkiem przez Lecha Wałęsę odszedł z Zarządu Regionu.
Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku był internowany do sierpnia następnego roku. 16 grudnia 1984 roku został ponownie aresztowany w czasie uroczystości rocznicowych pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców w 1970 w Gdańsku i skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Gdańsku na 3 miesiące więzienia. Zwolniono go w maju 1985 roku.
Po upadku komunizmu
W latach 1986-1991 pracował dorywczo jako malarz. W 1988 roku wyjechał z żoną w kilkumiesięczną podróż do Francji, Wielkiej Brytanii, USA i Kanady, gdzie oboje informowali międzynarodową opinię publiczną o sytuacji w Polsce, zbierali pieniądze na działalność podziemia.
Anna Walentynowicz. Serwis specjalny
Protestował przeciwko obradom Okrągłego Stołu. W latach 1989-1997 wraz z żoną pracował w piśmie "Poza Układem". W czerwcu 1989 roku razem z Andrzejem Kujawą, Joanną Radecką, Anną Walentynowicz i żoną, założył Wolne Związki Zawodowe, które istniały do 1993 roku.
W 2000 roku Andrzej Gwiazda otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Gdańska, a w 2006 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Orderem Orła Białego.
