George H.W. Bush. Wprowadził Amerykę w nowe czasy

Jako 41. prezydent Stanów Zjednoczonych stanął przed wyzwaniami zmieniającego się świata. Za czasów jego kadencji nastąpił rozpad ładu utrwalonego przez zimną wojnę, a Stany Zjednoczone musiały zdefiniować na nowo swoją rolę w stosunkach międzynarodowych.

George H.W. Bush, prezydent Stanów Zjednoczonych, Biały Dom, 1991 r.

Foto: East News

George H.W. Bush urodził się 100 lat temu, 12 czerwca 1924 roku.

Z wojska do biznesu

Pochodził z zamożnej rodziny finansisty i polityka Prescotta Busha. W 1943 roku jako ochotnik rozpoczął służbę w lotnictwie marynarki wojennej.

Za udział w walkach został odznaczony, ale niewiele zabrakło do tego, aby przyszły prezydent Stanów Zjednoczonych skończył jako jedna z wielu ofiar wojny. 2 września 1944 roku samolot George’a Busha został zestrzelony nad wyspą Chichi-jima na Pacyfiku.

– Przez cztery godziny przebywał w wodach Pacyfiku, a następnie został wyłowiony przez amerykański okręt podwodny. Mamy do czynienia z epizodem jako żywo przypominającym powieści sensacyjne – powiedział prof. Krzysztof Michałek w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku".

Po zakończeniu wojny ukończył studia ekonomiczne na uniwersytecie Yale. Rozpoczął pracę w firmie ojca, w której zajmował się sprzedażą sprzętu do wydobywania ropy naftowej. Po kilku latach postanowił zająć się na poważnie biznesem naftowym i w 1953 roku przeprowadził się do Teksasu, w którym założył przedsiębiorstwo "Zapata".

– Jak sam wspominał, ta nazwa wzięła się od głośnego filmu "Viva Zapata", który wtedy gościł w amerykańskich kinach – mówił prof. Krzysztof Michałek. – Do 1964 roku koncentrował się na działalności gospodarczej, nie tylko w Zatoce Meksykańskiej, ale także w krajach arabskich. Miał pierwszy kontakt z Kuwejtem jako naftowiec, kiedy jego firma została tam zatrudniona do przeprowadzenia wierceń.

Z biznesu do polityki

Spełnienie biznesowe okazało się niewystarczające dla zaspokojenia ambicji młodego George’a Busha. W 1962 roku poszedł w ślady ojca i zaangażował się w kampanię wyborczą Partii Republikańskiej w Teksasie.

– To jest też moment, w którym jego ojciec, senator z Connecticut ze wschodniego wybrzeża, powoli kończy swoją karierę w Senacie. Ta zbieżność nie jest przypadkowa. Ojciec go konsekwentnie przygotowywał do tej roli – powiedział prof. Krzysztof Michałek w audycji Polskiego Radia z 2000 roku.

George H.W. Bush po raz pierwszy wystartował w wyborach do Senatu Stanów Zjednoczonych w 1964 roku. Pierwszy kampania wyborcza zakończyła się porażką, ale w 1966 roku udało mu się zdobyć mandat kongresmena, który pełnił przez dwie kadencje do 1970 roku.

– W 1971 roku prezydent Nixon zaproponował mu pozycję ambasadora w ONZ. Tutaj zaczyna się początek kariery Busha jako człowieka z aparatu wykonawczego – mówił prof. Michałek. – Krótko mówiąc jego kariera polityczna była starannie, ale w cieniu przygotowywana przy udziale jego rodziny.

Następnie w 1974 roku Bush dostąpił kolejnego wyróżnienia i został wysłany z misją dyplomatyczną do Chin, podczas której przygotowywał grunt do nawiązania stosunków dyplomatycznych. Po dwóch latach został mianowany szefem CIA. Jego zadaniem było zreformowanie agencji wywiadowczej, skompromitowanej niedawną aferą Watergate.

W 1980 roku ubiegał się o nominację na kandydata na prezydenta z ramienia Partii Republikańskiej. Przegrał prawybory z Ronaldem Reaganem, ale po zwycięstwie Reagana w wyborach przez dwie kadencje sprawował u jego boku urząd wiceprezydenta.

Prezydent w latach przemian

W 1988 roku wygrał wybory prezydenckie i 20 stycznia 1989 roku został zaprzysiężony na stanowisku 41. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Był uznawany za kontynuatora polityki administracji Ronalda Reagana.

George Bush sprawował urząd w okresie przemian w stosunkach międzynarodowych, spowodowanych upadkiem ładu ustalonego w trakcie Zimnej Wojny. Jako prezydent był krytykowany za zbytnią zachowawczość wobec rozpadu bloku państw komunistycznych, ale to właśnie dzięki swojej ostrożnej polityce pomógł w stabilnej i pokojowej transformacji ustrojowej oraz gospodarczej państw socjalistycznych.

Przykładem takiego działania była wizyta w Polsce w lipcu 1989 roku, podczas której wyraził poparcie dla demokratycznych przemian, dokonanych na drodze porozumienia i pokojowego przekazania władzy przez komunistów.

"Na pewno ujrzycie wolną Polskę". 30. rocznica wizyty George'a Busha w Polsce.

– Polska tworzy teraz swoją własną historię, a Ameryka i cały świat uważnie to obserwują. Rząd polski wykazał odwagę i mądrość wybierając drogę porozumień Okrągłego Stołu. Dla świata jest natchnieniem to, co się dzieje tutaj – mówił George Bush 9 lipca 1989 roku na lotnisku Okęcie.

Posłuchaj

08:39 bush przemowienie okecie 1989.mp3 – Polska tworzy teraz swoją własną historię, a Ameryka i cały świat uważnie to obserwują – mówił George H.W. Busha na lotnisku Okęcie w pierwszym dniu wizyty w Polsce. (PR, 9.07.1989)

 

Nowy ład światowy

Jako prezydent musiał również wyznaczyć przyszłą rolę swojego państwa w nowym ładzie międzynarodowym. Zdawał sobie sprawę, że Stany Zjednoczone po objęciu dominującej pozycji muszą działać ostrożnie i z wyczuciem. Dał temu przykład w trakcie I wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku. Bush po wypchnięciu irackich wojsk z Kuwejtu wstrzymał dalszą ofensywę na Bagdad.

– Zdawał sobie sprawę, że przywództwo Stanów Zjednoczonych w świecie po Zimnej Wojnie nie może się kończyć rozstrzygnięciami militarnymi. Muszą się jednak liczyć z sojusznikami, ale paradoksalnie i z przeciwnikami. Nie powinny być żandarmem świata – powiedział prof. Michałek w audycji Polskiego Radia z 2000 roku. – Być może Bush podjął w tamtym momencie historyczną decyzję dla pozycji Stanów Zjednoczonych w świecie.

George Bush w okresie prezydentury skupiał się głównie na problemach międzynarodowych, co było jedną z przyczyn porażki w staraniach o reelekcję. W wyborach z 1992 roku przegrał z kandydatem Partii Demokratycznej, Billem Clintonem.

– Gospodarka Stanów Zjednoczonych wpadła w recesję po przemianach związanych z zakończeniem "zimnej wojny". Do tego nałożyły się koszty wojny z Irakiem. Bush przegrał ze względu na doniesienia o trudnej sytuacji gospodarczej oraz pojawienie się trzeciego niezależnego kandydata, który odebrał część głosów Bushowi – mówił prof. Krzysztof Michałek w audycji Sławomira Szofa.

Posłuchaj

28:27 george bush senior___2216_00_iv_tr_0-0_108162993660ee6c[00].mp3 – Bush zdawał sobie sprawę, że Stany Zjednoczone nie powinny być żandarmem świata – mówił amerykanista prof. Krzysztof Michałek o George’u H.W. Bushu a w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku". (PR, 17.09.2000)

 

George Bush po porażce wycofał się z aktywnej polityki. Po latach był jednak oceniany przez Amerykanów znacznie lepiej, jako polityk opanowany oraz zdolny do kompromisu i porozumienia. Zmarł 30 listopada 2018 roku.

sa