Niewypełniony arkusz dostępny jest na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.
Zadanie 1. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Ewy Kołodziejek.
- Autorka rozważa używanie wyrazów modnych z perspektywy poprawności językowej. PRAWDA
- Z tekstu wynika, że wyrazy nazwane natrętami trudno usunąć ze słownictwa współczesnych Polaków. PRAWDA
- Autorka dowodzi, że zmiany zachodzące we współczesnej polszczyźnie są zawsze zgodne z normą językową. FAŁSZ
Zadanie 2. Określ wyrażoną w tekście postawę Ewy Kołodziejek wobec mody językowej i sformułuj argument potwierdzający tę postawę.
Postawa autorki wobec mody językowej:
Autorka zauważa, że moda językowa może być szkodliwa, ale nie potępia jej w jednoznaczny sposób, jest liberalna.
Argument:
W polszczyźnie potocznej wyrazy natręty szybko się utrwalają i mogą spełniać rolę emocjonalnego wzmocnienia przekazu w obliczu życiowych trudności.
Zadanie 3.
3.1. Podaj dwie przyczyny używania natrętów językowych, wskazane w tekście Ewy Kołodziejek.
Autorka zwraca uwagę po pierwsze na wewnątrzjęzykową atrakcyjność wyrazów "ciężki" i "ciężko", przede wszystkim metaforyczną pojemność przymiotnika "ciężki" i swobodę łączenia przysłówka "ciężko" z wieloma czasownikami. Po drugie zauważa, że w czasach, gdy życie jest ciężkie, szerokie użycie wyrazów "ciężki" i "ciężko" staje się w mowie potocznej bardziej uzasadnione.
3.2. Na podstawie tekstu Ewy Kołodziejek wyjaśnij, na czym polega szkodliwość natrętów językowych.
Moda językowa może być szkodliwa dla ekonomiczności komunikatywności przekazu, ponieważ wyrazy natręty zajmują w tekście miejsca słów ustabilizowanych kontekstowo i znaczeniowo. Prowadzi to do do zmian w zasobie słownym języka. Autorka stwierdza wprost, że natręty językowe "niszczą urodę tekstów".
Zadanie 4. Wyjaśnij, dlaczego – zdaniem Ewy Kołodziejek – słowa "ciężki" i "ciężko" można uznać za określenia hiperbolizujące wypowiedź.
Słowa "ciężki" i "ciężko" hiperbolizują wypowiedź, ponieważ intensyfikują i wyolbrzymiają opisywane emocje czy sytuacje.
Zadanie 5. Wypisz z tekstu Ewy Kołodziejek po jednym sformułowaniu charakterystycznym dla stylu naukowego i stylu potocznego.
Styl naukowy:
"Ekspansywność wyrazów ciężki, ciężko można uznać za przejaw tendencji do emocjonalizacji języka".
Styl potoczny:
"I proszę bardzo".
Zadanie 6. Na podstawie tekstu Bohdana Dziemidoka określ dwie cechy człowieka obdarzonego zmysłem komizmu.
Ludzie obdarzeni zmysłem komizmu potrafią śmiać się z samych siebie i swoich słabości, nie mają też skłonności do martwienia się na zapas.
Zadanie 7. Na podstawie tekstu Bohdana Dziemidoka wyjaśnij, w jaki sposób posługiwanie się zmysłem komizmu pomaga ludziom znajdującym się w szczególnie trudnych sytuacjach.
Zmysł komizmu może być specyficzną formą samoobrony, zdystansowania się do bardzo trudniej sytuacji. Człowiek nawet w sytuacji poważnego zagrożenia może śmiać się z samego siebie i oddalać tym samym szyderstwa czy kpiny wroga.
Zadanie 8. Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Bohdana Dziemidoka.
- Przywołanie wypowiedzi Tatarkiewicza z książki O szczęściu służy w tekście wyjaśnieniu, na czym polega humorystyczna postawa wobec życia. PRAWDA
- Słowa przypisywane Kantowi można zrozumieć wyłącznie w kontekście zacytowanej wcześniej wypowiedzi Woltera. PRAWDA
- Przywołanie kontekstu historycznego w ostatnim akapicie tekstu służy zilustrowaniu zmian w sposobie rozumienia istoty komizmu. FAŁSZ
Zadanie 9.
9.1. Podaj autora i tytuł utworu, z którego pochodzi zacytowany fragment.
Aleksander Fredro, "Zemsta"
9.2. Czy Papkin przyjmuje humorystyczną postawę wobec życia, o której pisze Bohdan Dziemidok w tekście "O komizmie"? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do zacytowanego fragmentu, całego utworu, z którego pochodzi fragment, oraz tekstu Bohdana Dziemidoka.
Papkin nie przyjmuje humorystycznej postawy wobec życia, o której pisze w swoim tekście Bogdan Dziemidok. Papkin uważa, że został otruty przez Rejenta Milczka (przypomina sobie scenę poczęstunku), wyolbrzymia swoją sytuację, rozemocjonowany myśli o sobie jako o już umierającym człowieku.
Zadanie 10.
10.1. Określ, jaką funkcję pełni w tekście Bohdana Dziemidoka zacytowane sformułowania, i podaj przykład sformułowania z tekstu wskazującego na pozorną sprzeczność elementów.
- "Nie ulega wątpliwości" - podkreślenie, że przywołany sąd jest prawdą
- "To paradoksalne, ale sytuacje represyjne..." - Wskazuje na pozorną sprzeczność elementów.
10.2. Jakie funkcje w kompozycji tekstu Bohdana Dziemidoka pełni akapit 4.? Zaznacz właściwe odpowiedzi.
D. Stanowi wzmocnienie argumentacji.
Zadanie 11. W poniższym zdaniu zastąp podkreślone frazeologizmy innymi środkami językowymi właściwymi dla oficjalnej odmiany polszczyzny. Zachowaj pierwotny sens zdania, zgodny z wymową 3. akapitu tekstu Bohdana Dziemidoka.
Ludzie o takiej postawie wobec życia nie mają nadmiernie wygórowanych wymagań wobec innych i świata, nie mają także skłonności do tego, by wszystko widzieć w czarnych kolorach i martwić się na zapas.
Ludzie o takiej postawie wobec życia nie mają nadmiernie wygórowanych wymagań wobec innych i świata, nie mają także skłonności do tego, by oceniać swoją sytuację wyłącznie pesymistycznie i myśleć negatywnie o swojej przyszłości.
