Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu został proklamowany przez Parlament Europejski w 2008 roku. Jego celem jest upamiętnienie ofiar masowych deportacji i eksterminacji, a także zakorzenienie demokracji oraz wzmocnienie pokoju i stabilizacji w Europie. W tym roku europejscy ministrowie sprawiedliwości i ich przedstawiciele oraz młodzież krajów europejskich spotykają się na Litwie – w Wilnie, Trokach, Ponarach i Druskiennikach.
Obchody Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu zorganizowane zostały po raz pierwszy 23 sierpnia 2011 w Warszawie, pod patronatem polskiej Prezydencji. Podpisano wówczas "Deklarację Warszawską". Sygnatariusze zwrócili w niej uwagę na konieczność podtrzymywania pamięci o zbrodniczych konsekwencjach działań reżimów totalitarnych. Wezwali też Unię Europejską do wspierania, badania i gromadzenia dokumentacji związanej ze zbrodniami popełnionymi przez te reżimy.
W ubiegłym roku uroczystości odbyły się na Węgrzech.
Koordynująca obchody w Polsce Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS) jest międzynarodowym przedsięwzięciem, które ma na celu badanie, dokumentowanie oraz upowszechnianie wiedzy na temat historii Europy XX wieku i sposobów jej upamiętniania ze szczególnym uwzględnieniem okresu dyktatur, wojen i społecznego sprzeciwu wobec zniewolenia. Do Sieci należą: Niemcy, Polska, Słowacja i Węgry, a niebawem dołączy Rumunia, status obserwatora mają Austria i Czechy.
W tym roku ESPS włączyło się do obchodów Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu poprzez specjalny projekt ”Remember. August 23”. Z tej okazji powstała przypinka „Remember. August 23”, upamiętniająca ofiary reżimów totalitarnych. Każdy, kto chciałby ją otrzymać, może złożyć zamówienie lub pobrać jej elektroniczną wersję na stronie internetowej www.enrs.eu/august23.
Organizatorzy akcji zachęcają do dzielenia się symbolicznym znakiem pamięci o milionach ofiar totalitaryzmów XX wieku – brunatnego i czerwonego.
Znaczek z czarną wstążką na tle fotografii, przedstawiającej bratających się żołnierzy sowieckich i hitlerowskich, przypominać ma tragiczny w skutkach pakt podpisany 23 sierpnia 1939 przez ministrów Joachima von Ribbentropa i Wiaczesława Mołotowa. Niemcy Hitlera i Związek Sowiecki Stalina dokonały wówczas podziału znacznej części Europy, który w tajnym protokole dodatkowym zakładał m.in. likwidację państwa polskiego. Nastała rzeczywistość kacetów, gułagów, obozów pracy i krematoriów. Symbolicznym gestem sprzeciwu wobec ówczesnego świata, podzielonego po II wojnie światowej, żelazną kurtyną były demonstracje ”czarnej wstążki”, organizowane na Zachodzie przez emigrantów z krajów bloku sowieckiego – właśnie 23 sierpnia.
