Testament Lenina

94 lata temu Włodzimierz Lenin sporządził testament, w którym zamieścił sugestię odsunięcia Józefa Stalina od władzy.

Lenin w swoim kremlowskim gabinecie, 1918 fot. Wikimedia Commons

List do Zjazdu

Kiedy stało się jasne, że śmierć Włodzimierza Lenina jest kwestią czasu, rozpoczęła się rywalizacja o przywództwo w państwie po śmierci wodza rewolucji. Poważnych kandydatów było dwóch - Józef Stalin i Lew Trocki.

W grudniu 1922 roku Lenin, po wycofaniu się z czynnego życia politycznego, podyktował dokument, w którym podważył kompetencje Stalina do sprawowania władzy.

"Towarzysz Stalin po objęciu stanowiska sekretarza generalnego skupił w swoich rękach nadmierną władzę i nie mam pewności czy zawsze potrafi z tej władzy skorzystać z należytą ostrożnością. Osobiście jest on bodajże najzdolniejszym członkiem w obecnym Komitecie Centralnym a zarazem cechuje go przesadna pewność siebie" – pisał Włodzimierz Lenin w liście do przygotowywanego XII Zjazdu partii.

- List ten, jak i kilka prac teoretycznych, które Lenin zdołał podyktować w grudniu 1922 roku i styczniu roku następnego, były elementami przygotowań do ataku na Stalina - mówił w audycji Jerzego Gruma z 1989 roku prof. Jan Sobczak. Do ataku szykowali sie wspólnie Lenin i Trocki.

List do zjazdu nazwano, zdaniem niektórych badaczy niepoprawnie, testamentem Lenina. Nazwy tej użyła po raz pierwszy dwójka działaczy partii komunistycznej: Nadieżda Krupska – żona Lenina i Nikołaj Bucharin.

Post Scriptum

W uzupełnieniu napisanym 4 stycznia 1923 roku Lenin jeszcze ostrzej charakteryzuje Stalina pisząc:
"Stalin jest zbyt brutalny i wada ta, która jest całkiem do zniesienia w naszym środowisku i stosunkach między nami komunistami staje się nie do zniesienia na stanowisku sekretarza generalnego. Wobec tego proponuję towarzyszom, by zastanowili się nad sposobem przeniesienia Stalina z tego stanowiska i wyznaczyli na  to miejsce innego człowieka, który by pod wszystkimi względami różnił się od towarzysza Stalina".

Dopisek powstał zaledwie po 5 dniach od ogłoszenia treści testamentu. Powstaje pytanie, co się w tym czasie zmieniło?

- Odpowiedź jest do tej pory nieznana. Wydaje się jednak, że główną rolę odegrało dokładniejsze zapoznanie się przez Lenina z materiałami komisji Dzierżyńskiego, która badała sprawy gruzińskie.  Lenin oburzony brutalnością Stalina potępił jego działania w Gruzji – tłumaczył prof. Jan Sobczak.

Super tajny dokument

Stalin poznał treść listu, ale dopiero po śmierci Lenina w styczniu 1924. Nadieżda Krupska przekazała wszystkie papiery męża przedstawicielom Komitetu Centralnego.  
Wielu działaczy partyjnych wiedziało o istnieniu tego listu, jednak poruszanie tej kwestii było niesłychanie ostro piętnowane przez sowiecki aparat stalinowski. List ujawniono szerszej opinii publicznej dopiero w lipcu 1956 roku, po XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, trzy lata po śmierci Stalina.

mjm