Historia

Krzysztof Dunin-Wąsowicz po cichu walczył o życie Żydów

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2024 05:40
101 lat temu, 22 stycznia 1923 roku, urodził się Krzysztof Dunin-Wąsowicz, profesor historii, varsavianista, żołnierz Armii Krajowej, odznaczony medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".
Krzysztof Dunin-Wąsowicz
Krzysztof Dunin-WąsowiczFoto: PAP/Andrzej Rybczyński

Przyszedł na świat w Warszawie w rodzinie inteligenckiej o tradycjach piłsudczykowskich. Jego ojciec był dziennikarzem oraz żołnierzem Legionów Polskich, matka - pedagogiem i publicystką.

W trakcie II wojny światowej walczył w szeregach Armii Krajowej jako podchorąży pułku "Baszta" kompanii K4. Był członkiem redakcji pisma "Płomienie" a także organizacji młodzieży socjalistycznej pod tą samą nazwą. Pomagał ludności żydowskiej - był współpracownikiem Rady Pomocy Żydom "Żegota".

Pamięci Polaków Ratujących Żydów - zobacz serwis historyczny

Nauka w tajnych kompletach

Kiedy wybuchła wojna Krzysztof Dunin-Wąsowicz miał ukończoną pierwszą klasę liceum im. ks. Józefa Poniatowskiego na warszawskim Żoliborzu. Hitlerowcy zamknęli wówczas szkoły, ale polska młodzież nie została pozbawiona możliwości kształcenia.

- Zajęcia odbywały się w mieszkaniach profesorów, albo naszych rodziców - wspominał tajne komplety prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz w 1979 roku w aud. Krystyny Melion "Wojenne matury". - Trwały przez 7 miesięcy, od listopada aż do czerwca 1940 roku. W czerwcu urządzono nam normalną maturę, pisemną i ustną.


Posłuchaj
28:37 wojenne matury.mp3 Jak wyglądały okupacyjne matury? Swoje egzaminy dojrzałości w warunkach wojennych wspominają: prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz, była więźniarka Majdanka, Danuta Brzosko-Mędryk oraz Stanisława Bafia, aud. Krystyny Melion "Wojenne matury". (PR, 22.05.1979)

 

3 kwietnia 1944 Krzysztof Dunin-Wąsowicz został zatrzymany przez Niemców za działalność konspiracyjną. Po areszcie w Alei Szucha i na Pawiaku, przewieziono go do obozu koncentracyjnego Stutthof. Pracował w biurze raportowym, zmuszony do uczestniczenia przy selekcji osób, przybyłych w transportach z innych obozów. Z obozu uciekł podczas ewakuacji, w lutym 1945 roku. W następnym roku ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim, które także odbywały się w formie tajnych kompletów.

Powojenna rzeczywistość

Po wojnie Krzysztof Dunin-Wąsowicz działał w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej i PPS. Uczestniczył również w spotkaniach wolnomyślicielskiego Klubu Krzywego Koła.

Za ratowanie Żydów w czasie niemieckiej okupacji w 1982 roku izraelski Instytut Yad Vashem przyznał Duninowi-Wąsowiczowi oraz jego matce Janinie tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". 25 lat później, w 2007 roku, za pomoc ludności żydowskiej podczas II wojny światowej prezydent Lech Kaczyński uhonorował go Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.


Posłuchaj
02:50 7 dni w kraju i na świecie.mp3 – To była codzienna praca, cicha, bardzo mało efektowna – mówił o pomocy Żydom prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz, relacja Anny Mytko z uhonorowania 50. osób Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 10.10.2007)

 

- To była codzienna praca, cicha, bardzo mało efektowna (...). Trzeba było pamiętać o lokalach dla tych Żydów, które należało wielokrotnie zmieniać, o pieniądzach, żeby mieli za co żyć, o fałszywych dokumentach - mówił Krzysztof Dunin-Wąsowicz po uroczystości w Pałacu Prezydenckim.

Krzysztof Dunin-Wąsowicz zmarł 9 maja 2013 roku.

PAP/mb

Czytaj także

Wacław Nycz nie żyje. Pilot zginął w wypadku samochodowym

Ostatnia aktualizacja: 17.04.2013 22:41
Wacław Nycz był znanym podkarpackim pilotem, wielokrotnym medalistą. Miał 58 lat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zmarł publicysta i działacz polonijny Lech Paszkowski

Ostatnia aktualizacja: 25.04.2013 09:07
Lech Paszkowski był znawcą historii Polonii australijskiej. Zmarł w środę w Melbourne. Miał 94 lata.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nie żyje Maria Okońska, założycielka Instytutu Prymasa Wyszyńskiego

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2013 15:43
Maria Okońska była jedynym świadkiem składania przez kardynała Stefana Wyszyńskiego w odosobnieniu Jasnogórskich Ślubów Narodu. Zmarła w Częstochowie, miała 93 lata.
rozwiń zwiń