Testament Polski Walczącej. Złudne nadzieje na niepodległą Polskę

Ostatni dokument Polskiego Państwa Podziemnego niósł złudną nadzieję, że "osiągnięcie porozumienia z Rosją (...) jest możliwe i że ono jedynie zlikwiduje po wieczne czasy nieprzyjaźń polsko-rosyjską, mającą swe źródła w polityce reakcyjnego caratu, zastępując ją wzajemnym szacunkiem, zaufaniem i przyjaźnią dla obu narodów, Europy i całej demokratycznej ludzkości".

Kwatera Batalionu AK "Zośka" na warszawskich Powązkach. Widoczny znak Polski Walczącej, tzw. kotwica, oraz symbol Grup Szturmowych Szarych Szeregów.

Foto: NAC

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

1 lipca 1945 roku ogłoszony został ostatni akt Polskiego Państwa Podziemnego. Manifest do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych, zakończony Testamentem Polski Walczącej. Dokument autorstwa Jerzego Brauna, ostatniego Delegata Rządu na Kraj, był wyrazem sprzeciwu wobec bezprawnego przejmowania władzy przez komunistów w Polsce.

Posłuchaj

03:21 testament.mp3 Testament Polski Walczącej - fragment audycji z cyklu "Podręcznik historii najnowszej". (RWE, 1.01.1986).

 

Polskie Państwo Podziemne, organizowane od pierwszych dni niemieckiej okupacji, było fenomenem na skalę światową. W konspiracji przez wszystkie lata II wojny światowej kierowano walką o niepodległość Polski w kraju i na uchodźstwie. W żadnym innym kraju opór wobec okupanta nie był tak silny i zorganizowany. Udało się też, w miarę możliwości, zachować ciągłość prawną państwa polskiego, działalność administracyjną i sądowniczą. Liczne ugrupowania tworzyły podziemną scenę polityczną.

Wrzesień 1939 - zobacz serwis specjalny

Dwa największe przedsięwzięcia Polskiego Państwa Podziemnego to akcja "Burza" i Powstanie Warszawskie. Klęska tego ostatniego znacznie ograniczyła możliwości działania. 19 stycznia 1945, gdy większość ziem polskich była zajęta przez wojska sowieckie, gen. Okulicki wydał rozkaz rozwiązania Armii Krajowej.

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Proces szesnastu przywódców Polski Podziemnej i powstanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, zaakceptowane przez zachodnich sojuszników Polski, oznaczał podporządkowanie kraju Związkowi Sowieckiemu i utratę poparcia wolnego świata dla rządu Tomasza Arciszewskiego.

Tym samym w niekorzystnej sytuacji geopolitycznej dalsza walka w formie konspiracji nie była możliwa. Podjęto decyzję o rozwiązaniu Delegatury Rządu na Kraj i Rady Jedności Narodowej. 1 lipca 1945 w Krakowie odbyło się ostatnie posiedzenie. W ostatnim numerze "Rzeczpospolitej Polskiej" zamieszczono Testament Polski Podziemnej.

W dokumencie postulowano opuszczenie ziem polskich przez Armię Czerwoną i NKWD, likwidację aparatu przemocy i prześladowań oraz przeprowadzenie demokratycznych reform. Na końcu wyrażono nadzieję, że: "osiągnięcie porozumienia z Rosją na tych zasadach jest możliwe i że ono jedynie zlikwiduje po wieczne czasy nieprzyjaźń polsko-rosyjską, mającą swe źródła w polityce reakcyjnego caratu, zastępując ją wzajemnym szacunkiem, zaufaniem i przyjaźnią dla obu narodów, Europy i całej demokratycznej ludzkości".

Złudna nadzieja i ostatni, dramatyczny apel Polskiego Państwa Podziemnego dobitnie obrazuje pięć lat walki z okrutnym okupantem. Walki bohaterskiej, lecz nie zakończonej uzyskaniem oczekiwanej niepodległości.

mjm