Kto wymyślił Unię Europejską? Ojcowie-założyciele UE

Wspólnoty Europejskie będące poprzednikami dzisiejszej Unii Europejskie stworzyło kilku polityków, którzy głoszonymi przez siebie poglądami wyprzedzali swoje czasy. Założyciele organizacji reprezentowali różne środowiska, ale przyświecał im jeden nadrzędny cel: zjednoczona Europa będąca gwarantem pokoju.

Uczestnicy 19. Parady Schumana zbierają się. Parada w tym roku odbywa się pod hasłem: "Europa ma znaczenie!". Warszawa, 2017

Foto: PAP/Rafał Guz

Po II wojnie światowej, która przyniosła niewyobrażalne zniszczenia oraz podział Europy na dwa bloki: demokratyczny i komunistyczny, sytuacja wymusiła na krajach Europy Zachodniej wzajemną współpracę.

Ojców - założycieli Unii Europejskiej można podzielić na dwie grupy: chrześcijańskich demokratów (chadeków) opowiadających się na budowie powojennego ładu na płaszczyźnie wspólnoty gospodarczej, którym bliskie było hasło "Europy Ojczyzn" oraz federalistów pragnących zbudować Europę na wzór Stanów Zjednoczych.

Praktycznie nierozerwalną trójkę chadeków, którzy wnieśli wkład w rozwój integracji europejskiej byli Konrad Adenauer, Alcide de Gasperi i Robert Shuman.

Konrad Adenauer - Niemcy

Pierwszy z nich po II wojnie światowej w okupacyjnej strefie brytyjskiej Niemiec stworzył partię chrześcijańską – Unię Chrześcijańsko - Demokratyczną (CDU), która miała zrzeszać zarówno protestantów, jak i katolików. Tworząc partię, która w swoim programie odwoływała się do wartości chrześcijańskich, wykorzystał lukę w prawie nadanym przez aliantów, które zakazywało zakładania w powojennych Niemczech partii prawicowych. Ugrupowanie głosiło program hasła upaństwowienia wielkiego przemysłu i przeprowadzenia reform społecznych. Jednak najważniejszym punktem była pełna integracja państw Europy Zachodniej i współpraca ze Stanami Zjednoczonymi.

- Adenauer uważał, że to Stany Zjednoczone będą decydowały o porządku w powojennym świecie. Według niego Niemcy bez współpracy z Zachodem nie będą mogły liczyć się na arenie międzynarodowej - wyjaśnił dr Mieczysław Tomala w audycji "Jerzy Adenauer. Postacie XX wieku".

Adenauer został wybrany kanclerzem RFN w 1949 roku. Z racji tego, że urząd objął w wieku aż 73 lat, powszechnie sądzono, że nie będzie długo rządził krajem. Jednak wbrew przewidywaniom kanclerzem był jeszcze przez następnych 14 lat. - Cechował go polityczny realizm. Doświadczenia II wojny światowej nauczyły go, że warto pracować nad pojednaniem francusko-niemieckim - dodał dr Mieczysław Tomala, politolog.

Posłuchaj

29:57 konrad adenauer.mp3 Dr Mieczysław Tomala przybliżył sylwetkę kanclerza RFN w audycji Sławomira Szofa pt. "Konrad Adenauer. Postacie XX wieku". (PR, 20.11.1993)

 

Robert Schuman i Jean Monnet - Francja

Dążenie do pojednania z Francją było najważniejszym punktem jego polityki zagranicznej. Zbudowanie mostu z zachodnim sąsiadem umożliwił mu Robert Schuman – z wykształcenia prawnik, po II wojnie światowej minister spraw zagranicznych Francji, orędownik współpracy francusko-niemieckiej.

Był przekonany o tym, że pokój w Europie może być zagwarantowany tylko dzięki pojednaniu z Niemcami. Wraz z francuskim ekonomistą Jeanem Monnetem, który przez pewien czas pracował nawet jako doradca prezydenta USA Franklina Delano Roosvelta, opracował plan sprawowania wspólnej kontroli nad produkcją stali i węgla, które w latach 50. uważano za strategiczne surowce. Projekt, nazwany później planem Shumana został przedstawiony 9 maja 1950 roku. Stał się on zalążkiem do stworzenia w 1952 roku Europejskiej Wspólnoty Wegla i Stali, a kilka lat później do Wspólnot Europejskich - Euratomu i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

Posłuchaj

30:04 robert schuman___1217_03_iv_tr_0-0_10814358dbe767f6[00].mp3 Prof. Jan Zamojski mówił o roli w procesie integracji europejskiej Roberta Shumanie w audycji Sławomira Szofa pt. "Robert Shuman. Postacie XX wieku". (PR, 11.05.2003)

Posłuchaj

18:56 jean monnet___576_04_iv_tr_0-0_9903951dbf9f346[00].mp3 Prof. Jan Zamojski mówił o działalności Jeana Monneta w audycji Sławomira Szofa pt. "Jean Monnet. Postacie XX wieku". (PR, 9.05.2004)

  

Adenauer doprowadził w 1963 roku do podpisania historycznego traktatu elizejskiego, który położył kres odwiecznej rywalizacji francusko-niemieckiej. Dzięki jego determiniacji i uporowi, Niemcy Zachodnie stały się demokratyczną republiką.

Alcide de Gasperi - Włochy

Szczególnie zasłużony na rzecz współpracy ze Stanami Zjednoczonymi i integracji europejskiej był Alcide de Gasperi. Działalność polityczną rozpoczął tuż po tuż po I wojnie światowej, kiedy związał się z Włoską Partią Ludową. Był deputowanym z ramienia tej partii w parlamencie do czasu jej rozwiązania przez faszystów w 1926 roku. Sam, pod pozorem działalności na szkodę państwa, został aresztowany rok później. Wymierzono mu karę czterech lat więzienia.

Jednak dzięki wstawiennictwu Watykanu wyszedł na wolność po półtora roku. Na terenie Watykanu uzyskał azyl. Znalazł tam zatrudnienie jako bibliotekarz. W czasie II wojny światowej napisał publikację pt. "Koncepcje odbudowy", w której zawarł swoją wizję dotyczącą powojennego ładu w Europie.

Po zakończeniu wojny został premierem Włoch z ramienia Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej. Jako premier najbardziej koncentrował się na budowie demokracji we Włoszech i odbudowie gospodarczej kraju. Był zwolennikiem ścisłej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, w celu ograniczenia działalności komunistów w Europie Zachodniej. Dzięki jego staraniom Włochy przystąpiły do Planu Marshalla i NATO. W procesie integracji europejskiej często radził się papieża Piusa XII. Został zapamiętany jako mediator porozumienia francusko-niemieckiego. Nie doczekał się urzeczywistnienia swych marzeń – zmarł w 1954 roku.

Winston Churchill - Wielka Brytania

Wśród Ojców-Założycieli Europy można również wyszczególnić skrzydło federalistów. Ich głównym przedstawicielem był Winston Churchill – premier Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej. Nie brał on bezpośredniego udział w pracach nad powstaniem EWWiS i EWG, jednak jego myśl wywarła wpływ na innych znaczących polityków europejskich. Po zakończeniu konfliktu jako pierwszy zaczął forsować ideę zjednoczenia kontynentu głosząc hasło "Stanów Zjednoczonych Europy". Bronił stanowiska, w którym Europa zorganizowana na wzór federacji byłaby w stanie zapobiec powstawaniu różnych nacjonalizmów i wybuchom kolejnych wojen.

Paul Henri Spaak i Joseph Bech - kraje Beneluksu

Hasła federalistyczne szczególnie popularne były w krajach Beneluksu. Ich orędownikami byli premier Belgii Paul Henri Spaak oraz Luksemburga Joseph Bech. Tych dwóch polityków rządziło państwami, których głównym partnerem w wymianie handlowej stanowiły Niemcy. Obawiając się znacznego uzależnienia gospodarczego od tego kraju, starali się poszukiwać nowych rynków zbytu. Uważali, że pokój w Europie można osiągnąć tylko dzięki ponadnarodowej współpracy. Ponadto oboje wykorzystali doświadczenie związane z tworzeniem wolnorynkowej unii Beneluksu do tworzenia EWWiS i EWG.

Posłuchaj

10:03 paul-henri spaak___2576_01_iv_tr_0-0_10314187dc12e1b9[00].mp3 Prof. Jerzy Eisler przybliżył sylwetkę belgijskiego premiera Paula Henri Spaaka w audycji Agnieszki Steckiej pt. "Paul Henri-Spaak". (PR, 22.06.2001)

 

Symbole Unii Europejskiej

Organizacja posiada własne symbole. Flaga Unii Europejskiej przedstawia dwanaście złotych gwiazd rozłożonych na planie okręgu na niebieskim tle. Liczba gwiazd nie odnosi się do liczby członków Unii. Gwiazdy symbolizują harmonię, solidarność oraz dążenie do jedności. Projektant flagi - francuski rysownik Arsene Heitz - wyznał, że inspiracją dla niego był jeden z biblijnych wizerunków Matki Boskiej, która pojawia się w aureoli złożonej właśnie z dwunastu gwiazd. Flaga w tej postaci została zatwierdzona jako symbol organizacji przez Parlament Europejski w 1983 roku.

Hymnem jest "Oda do radości" - finałowa kantata IX Symfonii Ludwiga van Beethovena. Z racji tego, że obywatele Unii Europejskiej posługują się różnymi językami, podczas oficjalnych uroczystości odgrywana jest jedynie wersja instrumentalna utworu. "Oda do radości" została oficjalnie hymnem Unii Europejskiej w 1993 roku.

seb/im