Ratownik komentatorem
Ronald Wilson Reagan urodził się 6 lutego 1911 w Tampico w stanie Illinois. Jego rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania, aż w końcu, w roku 1920, osiadła na stałe w mieście Dixon. Już jako 15-latek Reagan zaczął pracować - zajął się ratownictwem w położonym nieopodal miasta kąpielisku. W ciągu siedmiu lat pracy ocalił życie 77 osobom.
W roku 1928 rozpoczął studia w Eureka College (Illinois), koncentrując się na ekonomii i socjologii. Po studiach starał się o zatrudnienie zarówno w teatrze, jak i na planie filmowym - bez skutku. Zaczął więc pracować jako komentator sportowy.
- Były to lata 1932-1937 - przypomniał w audycji z cyklu "Postacie XX wieku" Krzysztof Michałek, historyk, dyrektor Ośrodka Studiów Amerykańskich. - Reagan w swej nowej pracy polegał na wyobraźni – przebieg danego meczu przedstawiał słuchaczom tak, aby zdawał się on ciekawszy, niż był w rzeczywistości.
30:00 Ronald Reagan.mp3 Audycja Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku". (PR, 13. 06. 1999)
Nowa gwiazda kina i telewizji
Kariera aktorska przyszłego prezydenta trwała 27 lat, od roku 1937 do roku 1964. Rozpoczęła się i zakończyła w Hollywood, gdzie zadebiutował w filmie pt. "Miłość czuć w powietrzu". Zanim nadszedł rok 1939, wystąpił w 19 filmach, były to m.in. "Piekielne koty z marynarki" czy "Czas na drzemkę dla bonzo". Z filmów z własnym udziałem najbardziej cenił "Królewski rząd" z 1942 roku. Fakt, że zazwyczaj grał postacie drugorzędne, nie przeszkodził w poświęceniu mu gwiazdy w hollywoodzkiej alei sław.
W roku 1935 Reagan zaczął uczęszczać na korespondencyjny kurs wojskowy. Gdy Japończycy zbombardowali Pearl Harbor, został zmobilizowany. - Ze względu na słaby wzrok nie mógł brać udziału w walce, przydzielono go zatem do oddziału filmowego Sił Powietrznych USA - mówił Krzysztof Michałek w Polskim Radiu. - Przyszły prezydent uczestniczył w produkcji wielu filmów instruktażowych i edukacyjnych. Pozostał w Hollywood do końca wojny.
W latach 50. Ronaldem Reaganem zainteresowała się telewizja. Szybko stał się jej gwiazdą. Powierzono mu prowadzenie licznych programów.
Czas na karierę polityczną
Początkowo przekonania polityczne Reagana były zbieżne z ideami demokratów, po wojnie jednak rozpoczął współpracę z republikanami. Gdy w Stanach Zjednoczonych zaczęto tropić wszelkie przejawy działalności przeciwko Ameryce, działał jako jeden z głównych członków ruchu, który miał ujawnić wpływy komunistyczne w Hollywood. Nigdy jednak nie stanął po stronie tych, którzy pragnęli delegalizacji Amerykańskiej Partii Komunistycznej, sądził bowiem, że komunizm można zwalczyć bez użycia siły.
W latach 50. był jednym z czołowych działaczy ruchu antykomunistycznego. W roku 1966 wygrał wybory na stanowisko gubernatora stanu Kalifornia. - Chciał sprawować ten urząd, bo miał nadzieję dzięki niemu zaistnieć w polityce stanowej, co pozwoliłoby mu wziąć udział w wyborach prezydenta kraju - podkreślił Krzysztof Michałek.
Ronald Reagan i jego żona Nancy świętują zwycięstwo gubernatorskie w Hotelu Biltmore w Los Angeles, 8 listopada 1966. Wikimedia Commons/dp. Źr. Ronald Reagan Presidential Library
Ronald Reagan zabiegał o nominację na republikańskiego kandydata na prezydenta Stanów Zjednoczonych w roku 1968 i 1976. Bezskutecznie. Jego plan powiódł się dopiero w roku 1980. Cztery lata później również zwyciężył w wyborach. Za drugim razem przewaga Reagana nad przeciwnikiem, byłym prezydentem Jimmym Carterem była miażdżąca, wyniosła 60 proc.
Figurant czy przywódca
Objąwszy władzę w kraju po raz pierwszy, Reagan w znaczący sposób zmienił politykę ekonomiczną USA. Między innymi obniżył podatki i ograniczył ingerencję państwa w gospodarkę.
- Postanowił skończyć z państwem opiekuńczym. Uznał bowiem, że rola władzy powinna sprowadzać się do wspomagania samodzielnie podejmujących osobiste decyzje obywateli - zauważył Krzysztof Michałek. - Zaczął też kontrolować ilość produkowanych w kraju pieniędzy. Jego polityka doprowadziła wprawdzie do tego, że dług publiczny Stanów Zjednoczonych trzykrotnie wzrósł, zarazem jednak właśnie pod rządami Reagana kraj zaczął się rozwijać w rekordowym tempie.
Zadanie swoje prezydent Reagan widział przede wszystkim w przydzielaniu obowiązków podwładnym i wskazywaniu kierunku działania, a nie we wgłębianiu się w szczegóły danych spraw. Zdecydowanie go to odróżniało od poprzednich przywódców kraju i drażniło krytyków, upatrujących w nim jedynie figuranta, w którego cieniu kryją się prawdziwi przywódcy.
Nz.: Prezydent Ronald Reagan przemawia w Kongresie Stanów Zjednoczonych, 1981. Wikimedia Commons
Polityka antykomunistyczna i … azyl dla tyranów
Nowy prezydent dążył do zlikwidowania komunizmu we wszystkich krajach świata. Każdy ruch antykomunistyczny cieszył się jego poparciem. Walkę z komunizmem uczynił Reagan swoim celem nadrzędnym, w imię którego – mimo deklarowania wierności wartościom demokratycznym – nieraz udzielił w swym państwie schronienia łamiącym prawa człowieka dyktatorom. Tam, gdzie rządziły partie lewicowe, udzielał wsparcia grupom zbrojnym prawicy. W roku 1983 wysłał wojsko do Grenady, by obaliło istniejący w tym państwie rząd lewicowy. W tym samym roku Reagan posłał też oddziały do nękanego wojną domową Libanu, gdy jednak plany jego zniweczyli wspierani przez Iran terroryści, którzy zabili 241 żołnierzy, postanowił wycofać z Libanu wojska amerykańskie.
Związek Sowiecki - symbol zła
Prezydent USA publicznie mówił o ZSRR jako o "imperium zła". - To określenie stało się wkrótce symbolem oznaczającym nie tylko Związek Radziecki, lecz w ogóle cały system komunistyczny - powiedział Krzysztof Michałek.
W roku 1987 Reagan wezwał ówczesnego przywódcę ZSRS, Michaiła Gorbaczowa, do zburzenia muru berlińskiego.
Do dziś wielu historyków sądzi, że bez pomocy ze strony Reagana nie doszłoby do upadku Związku Sowieckiego. To właśnie Reagan narzucił tempo wyścigowi zbrojeń pomiędzy obydwoma krajami.
Reagan czynnie wspierał Polaków w próbach obalenia komunizmu, za jego zgodą do Polski trafiały pieniądze dla opozycjonistów. W roku 1990 odwiedził Polskę. W 16 lat później prezydent Lech Kaczyński przyznał pośmiertnie Reaganowi Order Orła Białego.
Zamach. Choroba i śmierć Ronalda Reagana
30 maja roku 1981, wkrótce po rozpoczęciu drugiej kadencji, miał miejsce zamach na Reagana. Prezydent USA właśnie wyjeżdżał z waszyngtońskiego Hotelu Hilton, gdy został postrzelony przez Johna Hinckleya Juniora, człowieka niezrównoważonego psychicznie. Kula znalazła się o parę centymetrów od serca.
Jedenaście lat później lekarze wykryli u Reagana zespół Alzheimera. Choroba w coraz większym stopniu izolowała go od otoczenia. Zmarł 5 czerwca 2004 w swoim domu w Los Angeles w otoczeniu najbliższych.
Pogrzeb amerykańskiego przywódcy odbył się sześć dni później w Bel Air. Na uroczystości przybyli najważniejsi politycy z całego świata. Polskę reprezentował były przywódca Solidarności i były prezydent Polski Lech Wałęsa. Ronald Reagan spoczął w Simi Valley w Kalifornii, na wzgórzu koło Biblioteki Prezydenckiej swego imienia.
