Skromny białoruski ruch narodowy wchodził w 1917 rok z nadziejami na uzyskanie autonomii, albo nawet w pełni niepodległego państwa. Niedługo po obaleniu caratu w lutym 1917 roku białoruskie partie powróciły do aktywnej polityki. W marcu wznowiła działalność Białoruska Socjalistyczna Hramada oraz Białoruska Partia Ludowych Socjalistów.
Historia Białorusi. Część 3: Bieżeństwo - wielki exodus roku 1915
– Z ich inicjatywy w kwietniu 1917 roku odbył się w Mińsku pierwszy zjazd białoruskich organizacji i partii, który opowiedział się za autonomią Białorusi w ramach Federacyjnej Demokratycznej Republiki Rosyjskiej – mówił prof. Oleg Łatyszonek w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Białoruś".
Zjazd wyłonił struktury przyszłego autonomicznego państwa. Władzę ustawodawczą miała sprawować Białoruska Rada Krajowa, zaś wykonawcza miała należeć do Białoruskiego Komitetu Narodowego z Romanem Skirmuntem na czele. Był to przedstawiciel ziemiaństwa, przed wybuchem I wojny światowej należał do środowiska tzw. krajowców. Postulowali oni odrodzenie historycznego Wielkiego Księstwa Litewskiego, w którym równe prawa miałyby wszystkie zamieszkujące je narodowości – Polacy, Litwini, Białorusini i Żydzi.
Historia Białorusi. Część 2: Narodziny ruchu narodowego
09:38 sprawa białoruska podczas wielkiej wojny ___72_99_iv_tr_0-0_1030787067395dfb[00].mp3 Sprawa białoruska podczas Wielkiej Wojny - audycja Katarzyny Kobyleckiej z udziałem prof. Olega Łatyszonka z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Białoruś" poświęcona białoruskiemu ruchowi narodowemu w końcu I wojny światowej. (PR, 7.01.1999)
Rozłam w białoruskim ruchu narodowym
Równolegle z tworzeniem zaczątków przyszłego państwa białoruski ruch narodowy prowadził pracę u podstaw. Partie polityczne wydawały własne czasopisma, spośród których największe znaczenie zyskała "Hramada" Białoruskiej Socjalistycznej Hramady.
Aktywną rolę odgrywał także Białoruski Komitet Narodowy. Pod jego zwierzchnictwem powstało Białoruskie Towarzystwo Kulturalne oraz gazeta "Wolnaja Biełaruś". Jego działaczom udało się także zorganizować 24 i 25 czerwca 1917 roku obchody Dni Wolnej Białorusi, które odbyły się w Mińsku i Mohylewie.
Tymczasem w Rosji pogłębiało się rewolucyjne wrzenie. Zwolennicy rosyjskiego imperializmu zaczęli podburzać białoruskich chłopów przeciwko Białoruskiemu Komitetowi Narodowemu, który w dużej części składał się z katolików. Według ich propagandy tym samym miał być narzędziem polskiej szlachty do podporządkowania sobie białoruskiego ludu. W takiej sytuacji większość białoruskich działaczy socjalistycznych uznała powołanie Białoruskiego Komitetu Narodowego ze Skirmuntem na czele za błąd polityczny
Historia Białorusi. Część 1: Od Rogwołoda do Powstania Styczniowego
Białoruscy socjaliści zwołali w Mińsku zjazd, który odwołał Białoruski Komitet Narodowy i powołał na jego miejsce Centralną Radę Organizacji Białoruskich, która miała reprezentować ugrupowania "w pełni demokratyczne i opowiadające się za przekazaniem całej ziemi bez wykupu ludowi pracującemu i obroną interesów robotników".
– Tak więc Białoruska Socjalistyczna Hramada odniosła zwycięstwo za cenę jedności białoruskiego ruchu narodowego – powiedział prof. Oleg Łatyszonek w audycji Polskiego Radia z 1999 roku.
WIĘCEJ NA TEMAT BIAŁORUSI ZNALEŹĆ MOŻNA NA STRONIE RAPORT BIAŁORUŚ >>>>>
W stronę jedności i niezależności
Na wieść o coraz większej anarchii w Rosji w przeddzień rewolucji październikowej, skłócony białoruski ruch narodowy zaczął ponownie się jednoczyć.
– Na początku listopada 1917 roku w Mińsku powstała Wielka Rada Białoruska. Miała być zarodkiem przyszłego organu władzy państwowej autonomicznej Białorusi. W jej skład wchodzili przedstawiciele białoruskich organizacji społeczno-politycznych, kulturalno-oświatowych i wojskowych. Można więc mówić o pewnej, choć niedostatecznej i spóźnionej konsolidacji ruchu białoruskiego – wyjaśniał prof. Oleg Łatyszonek w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Białoruś".
Wielka Rada Białoruska zwołała na 5 grudnia 1917 roku Zjazd Wszechbiałoruski w Mińsku, na którym stawiło się 1800 delegatów. Ogłoszono na nim, że naród białoruski ma prawo do samostanowienia i stworzenia niepodległego państwa.
Taka uchwała nie spodobała się bolszewikom, którzy w nocy z 30 na 31 grudnia 1917 roku przerwali obrady i aresztowali część delegatów. Brutalna interwencja nie zakłóciła jednak determinacji białoruskich działaczy, którzy już wkrótce doprowadzili do ogłoszenia niepodległości Białorusi.
***
Polskie Radio - Serwisy specjalne dla Białorusi
Zarząd Polskiego Radia podjął decyzję o pilnym zmodyfikowaniu obowiązującej ramówki i wprowadzeniu na antenie Programu 1 Polskiego Radia specjalnych serwisów informacyjnych w języku białoruskim, które będą poświęcone obecnej sytuacji w tym kraju. Dzięki należącym do PR S.A. nadajnikom Radiowego Centrum Nadawczego w Solcu Kujawskim, Program 1 jest dostępny z "powietrza" na falach długich o częstotliwości 225 kHz na terenie prawie całej Europy i pokrywa zasięgiem całe terytorium Białorusi.
Specjalne serwisy informacyjne przygotowywane przez Sekcję Białoruską redakcji Polskiego Radia dla Zagranicy są emitowane 3 razy dziennie: rano po godzinie 6.30, w magazynie "W samo południe" po godzinie 12.00 oraz wieczorem po godzinie 22.00 w magazynie "Polska i Świat".
sa
