Historia

"Wikingowie: Wallhala". Kim był Jarosław Mądry, w którego wciela się Marcin Dorociński?

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2023 05:50
Jarosław Mądry to jeden z kilku historycznych bohaterów, którzy pojawiają się w drugim sezonie serialu "Wikingowie: Wallhala". W najnowszej produkcji Netflixa gra go polski aktor Marcin Dorociński. Ruskiego księcia z naszym krajem łączyło jednak dużo więcej. 
Marcin Dorociński jako Jarosław Mądry. Kadr z drugiego sezonu serialu Netflixa Wikingowie: Wallhala
Marcin Dorociński jako Jarosław Mądry. Kadr z drugiego sezonu serialu Netflixa "Wikingowie: Wallhala"Foto: Materiały prasowe

Jarosław Mądry urodził się ok. 980 roku jako jeden z wielu synów Włodzimierza Wielkiego, władcy Rusi Kijowskiej, który przyjął chrzest i rozpoczął proces chrystianizacji państwa. Włodzimierz, podobnie jak jego ojciec Światosław, jeszcze za życia przydzielił swoim potomnym dzielnice, co niosło za sobą liczne problemy. Jarosław, który panował w Nowogrodzie, nie zamierzał płacić ojcu daniny, co ten zamierzał wyegzekwować siłą, jednak zmarł w czasie przygotowań do rozprawy z synem. 

Po śmierci Włodzimierza w 1015 roku doszło do krwawej bratobójczej walki o władzę. Początkowo górą był Świętopełk (zięć Bolesława Chrobrego), który po zamordowaniu trzech braci – Borysa, Gleba i Światosława - rozpoczął panowanie w Kijowie.  

Wyprawa kijowska

Wkrótce Jarosław obalił swojego brata i zasiadł na tronie w Kijowie, a Świętopełk musiał ratować się ucieczką do kraju swojego teścia.


Posłuchaj
23:17 nos kleopatry___v2018012412_tr_0-0_f9e3b5ef[00].mp3 O wyprawie Kijowskiej z 1018 roku opowiada prof. Przemysław Urbańczyk. Audycja "Nos Kleopatry" prowadzona przez Agnieszkę Kamińską. (PR, 20.07.2018)

 

- Świętopełk okazał się nieudacznikiem, stracił tron, uciekł do Polski, a w Kijowie zostawił żonę, która była tam zakładniczką - mówił w audycji Polskiego Radia mediewista prof. Przemysław Urbańczyk z Polskiej Akademii Nauk.  

Jarosław nie poprzestał jednak na zdobyciu Kijowa.  

- W 1017 roku Jarosław w porozumieniu z cesarzem niemieckim Henrykiem II zaatakował Polskę. Była to skoordynowana akcja, ale Chrobry genialnie sobie z nią poradził. Jarosław nic nie zyskał, a cesarz poniósł serię hańbiących porażek - mówił gość audycji "Nos Kleopatry". 

W 1018 roku Bolesław Chrobry po zawarciu z cesarzem pokoju w Budziszynie, wsparty niemieckimi i węgierskimi posiłkami ruszył na Ruś, by uwolnić córkę i odzyskać tron dla zięcia. Jarosław poniósł porażkę w bitwie nad Bugiem, a gdy do koalicji dowodzonej przez polskiego księcia dołączyło koczownicze plemię Pieczyngów, syn Włodzimierza opuścił Kijów.  

Rozwój Rusi Kijowskiej

Mało zdolny Świętopełk znowu nie był w stanie utrzymać się przy władzy. Już w następnym roku Jarosław ponownie zasiadł na tronie w Kijowie, a zięć Chrobrego zginął w czasie ucieczki. W kolejnych latach Jarosław rywalizował o terytorium z drugim bratem Mścisławem, a bezsprzecznym panem Rusi został po jego śmierci w 1036 roku.  

Rządy Jarosława Mądrego były szczytowym okresem rozwoju Rusi Kijowskiej. Książę zasłynął jako znakomity dowódca, a jego wyprawy sięgały Mazowsza, Litwy i ziemi dzisiejszej Estonii, gdzie wybudował gród Dorpat. Za jego czasów ustały też najazdy Pieczyngów (wątek walki z tym koczowniczym plemieniem przedstawiony będzie w drugim sezonie serii "Wikingowie: Walhalla"), których potrafił pokonać w polu i zatrzymać umocnieniami granicznymi.  

Jarosław Mądry był nieprzeciętnym politykiem, który starał się umocnić pozycję Rusi i pozyskać cennych zagranicznych sojuszników. Czynił to za pomocą przemyślanych mariaży, wiążących Rurykowiczów z innymi europejskimi rodami. Swoją siostrę wydał za polskiego księcia Kazimierza Odnowiciela, któremu później pomagał zbrojnie w wewnętrznych sporach, natomiast córki wyszły za władców Francji, Węgier i Norwegii. 

Czasy Jarosława wiązały się również z rozkwitem kultury i chrystianizacją Rusi Kijowskiej. Władca fundował liczne świątynie i klasztory, w tym słynny sobór Św. Zofii w Kijowie. To przyczyniło się do rozwoju oświaty, piśmiennictwa i kronikarstwa. Za czasów Jarosława rozpoczęto też pracę nad ujednoliceniem i kodyfikacją prawa. 

Jarosław Wiking

W żyłach kijowskiego władcy płynęła krew wikingów, którzy jako kupcy i najemni wojowie dotarli na ziemie ruskie w okresie największej ekspansji i podbojów (VIII-X wiek). Niekiedy waleczni Normanowie, zamiast służyć słowiańskim władcom, przejmowali władzę w niektórych istniejących już ośrodkach miejskich. Jednym z takich skandynawskich książąt był Ruryk, który panował w Nowogrodzie Wielkim.

Po śmierci Ruryka jego następcy prowadzili ekspansję, rozszerzając granice państwa. W wyniku podbojów pod panowaniem Rurykowiczów znalazły się m.in. Smoleńsk czy rządzony dotychczas przez innych wikingów Kijów. Książęta ruscy z powodzeniem podporządkowywali sobie kolejne plemiona, a nawet organizowali wyprawy na Bizancjum. 

Jarosław Mądry nie zapomniał o swoich skandynawskich korzeniach. Na swoim dworze gościł wszelkiego rodzaju uciekinierów i banitów, których - w epoce walk o dominację, zwłaszcza w Norwegii - nie brakowało. Na dworze Jarosława przebywał Olaf II Święty (w serialu gra go Jóhannes Jóhannesson) po tym jak przegrał rywalizację o tron norweski z Kanutem Wielkim. Na dworze Jarosława schronienie znalazł też przyrodni brat Olafa, Harald Sigurdsson (w serialu "Wikingowie: Walhalla" wciela się w niego Leo Suter). To tutaj narodziła się jego legenda ostatniego wikinga. Na dworze Jarosława przebywał trzy lata, po czym udał się jako najemnik do Konstantynopola. 

Czytaj także:

Jarosław Mądry, który zmarł w 1054 roku, był ostatnim władcą potężnego państwa, jakim stała się Ruś Kijowska. Książę, podobnie jak jego ojciec Włodzimierz i dziad Światosław, podzielił kraj pomiędzy synów. Tym razem jednak bratobójcze walki doprowadziły do rozpadu Rusi Kijowskiej na kilka oddzielnych księstw.

th

Przy pisaniu tego artykułu korzystałem z pracy:

L. Bazylow, P. Wieczorkiewicz, Historia Rosji, Wrocław Warszawa Kraków 2005.

Czytaj także

Bolesław Chrobry. Pierwszy król Polski

Ostatnia aktualizacja: 17.06.2024 05:30
Przeszedł do historii jako doskonały wojownik. Jest symbolem Polski silnej, z którą Europa musiała się liczyć.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wyprawa kijowska - zapełnić pusty skarbiec

Ostatnia aktualizacja: 14.08.2018 06:04
- Wyprawa na Kijów to nic innego jak wyprawa do banku w celu podreperowania kasy po trwających osiemnaście lat wojnach – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Marek Urbański.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieszko II - w cieniu ojca

Ostatnia aktualizacja: 10.05.2024 05:35
Historia ocenia drugiego króla Polski przez pryzmat sukcesów Bolesława Chrobrego. Mieszko, jak nikt inny, boleśnie przekonał się o tym, że bycie synem wybitnego ojca nie jest łatwe.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Odnowiciel. Przywrócił znaczenie Piastów, odbudował Gniezno

Ostatnia aktualizacja: 25.07.2024 05:38
Syn Mieszka II i niemieckiej księżniczki Rychezy rozpoczął rządy w dramatycznych okolicznościach. Po śmierci ojca w państwie Piastów zapanowała anarchia. W ciągu osiemnastu lat Kazimierz przywrócił kontrolę nad zbuntowanymi terytoriami, zyskując przydomek Odnowiciela.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rycheza. Pierwsza królowa Polski nie była heterą

Ostatnia aktualizacja: 21.03.2024 05:46
Przekupna, okrutna, zdrajczyni interesu Polski - taki obraz Rychezy utrwalił się w zbiorowej świadomości. Wszystko przez wywiezienie z kraju na cesarski dwór insygniów władzy królewskiej. Co kierowało monarchinią?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zjazd gnieźnieński. Jak Chrobry zrobił z Polski państwo europejskie

Ostatnia aktualizacja: 07.03.2024 05:50
Mieszko I wprowadził nas do Europy, ale to Bolesław Chrobry pokazał, że możemy w niej funkcjonować na zasadach równych zachodnim państwom kontynentu. Punktem kulminacyjnym aspiracji piastowskiego księcia była wizyta cesarza Ottona w jego państwie. Sam cesarz również miał swoje powody, by przyjechać do Gniezna.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Koronacja Bolesława Chrobrego. Manifestacja niezależności Polski

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2024 05:50
– Z politycznego punktu widzenia uzyskanie korony było symbolem niezależności władcy i jego państwa. Bez wątpienia koronacja spektakularnie wieńczyła panowanie Chrobrego – mówił prof. Grzegorz Myśliwski w audycji Polskiego Radia z 2001 roku.
rozwiń zwiń