Historia

Genetyk: nie można wykluczyć, że uda się zidentyfikować któregoś z rycerzy spod Grunwaldu

Ostatnia aktualizacja: 13.02.2023 05:40
Zespół naukowców z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie zajmuje się badaniem szczątków m.in. rycerzy poległych w bitwie pod Grunwaldem. – W tej chwili szykujemy się do badań genetycznych – mówił PAP kierownik Katedry Medycyny Sądowej PUM dr hab. n. med. Andrzej Ossowski.
Jan Matejko, Bitwa pod Grunwaldem (fragm. obrazu), 1878 r.
Jan Matejko, "Bitwa pod Grunwaldem" (fragm. obrazu), 1878 r. Foto: Muzeum Narodowe w Warszawie/domena publiczna

W materiale przekazanym pomorskim badaczom – we wrześniu 2021 roku – przez Muzeum Warmii i Mazur oraz Muzeum Bitwy pod Grunwaldem znajdują się szczątki ok. 200 osób.

- Zakończyliśmy podstawowe badania antropologiczne i opis medyczno-sądowy. Wcześniej materiał został skatalogowany, zostały również opisane obrażenia – tłumaczył w rozmowie z Polską Agencją Prasową dr hab. n. med. Andrzej Ossowski.

"To jedno z najtrudniejszych zadań"

Naukowcy z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie skatalogowali, opisali i ocenili stan blisko 40 tys. kości i fragmentów kości. Teraz, jak opowiadał dr hab. n. med. Andrzej Ossowski, planują "bardzo szeroką analizę" – chcą m.in. sprawdzić, czy osoby, których szczątki wydobyto w latach 60. i 80. XX w., były ze sobą spokrewnione.

– Zakładamy, że – zgodnie z danymi archeologicznymi – mamy tam zarówno osoby, które zginęły podczas bitwy pod Grunwaldem, jak i późniejsze pochówki związane z kaplicą, która powstała w tym miejscu – mówił genetyk.

Wskazał przy tym, że szczątki, ze względu na sposób ich wydobycia, traktowane są jako tzw. zsyp kostny – są przemieszane ze sobą i nie ma odseparowanych kompletnych szkieletów. To utrudniało badania antropologiczne i to też może wpłynąć na badania genetyczne: jednym z najtrudniejszych zadań stojących przed naukowcami jest odseparowanie szczątków należących do rycerzy biorących udział w bitwie pod Grunwaldem i osób pochowanych w kaplicy w późniejszych okresach.


Posłuchaj
20:30 Eureka 8-10.mp3 Rozmowa z dr. Szymonem Drejem, dyrektorem Muzeum Bitwy pod Grunwaldem, na temat badań genetycznych poległych w bitwie pod Grunwaldem. Audycja Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Eureka" (PR, 8.10.2021)

 

W poszukiwaniu przedstawicieli rycerskich rodów

Jak jednak zaznaczył dr Ossowski, już po analizie antropologicznej można było – bazując na ustaleniach dotyczących m.in. płci i wieku - wysnuć pewne wnioski na temat tego, które szczątki należały do uczestników bitwy z 1410 roku.

- Szansa na to, że w bitwie brali udział starcy, kobiety i dzieci jest niewielka, w jakiś sposób zatem determinuje to nasze badania – podkreślał badacz.

Analiza genetyczna, poza kwestią pokrewieństwa, ma na celu również ustalenie m.in. pochodzenia biogeograficznego i opisanie cech fenotypowych, jak choćby koloru oczu i włosów. Następnym krokiem byłoby dokonanie rekonstrukcji wyglądu twarzy.

- Musimy pamiętać, że rycerstwo biorące udział w bitwie pod Grunwaldem nie było anonimowe. Potomkowie niektórych żyją do dziś. Możemy założyć hipotetyczną sytuację, że któregoś z nich uda nam się typować czy nawet zidentyfikować na podstawie szerokich analiz, które zamierzamy wykonać – tłumaczył dr hab. n. med. Andrzej Ossowski.

Dodał przy tym, że badany materiał jest skrajnie zdegradowany – to fragmenty kości, które były pochowane przez kilkaset lat, a następnie przebywały w warunkach, które utrudniają zachowanie DNA.

- Nie można jednak wykluczyć sytuacji, że uda nam się coś ciekawego odkryć i na przykład odnaleźć przedstawicieli znanych rodów rycerskich. Jest to ekstremalnie trudne zadanie, ale nie niemożliwe - zaznaczył genetyk.

Pomorscy naukowcy zamierzają wykonać m.in. sekwencjonowanie genomów DNA mitochondrialnego. Jak podkreślał dr Ossowski, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie jest jedynym ośrodkiem w Polsce zajmującym się tak szeroką analizą DNA mitochondrialnego. Dodatkowo badacze pracują na co dzień na silnie zdegradowanym materiale kostnym.

***

Czytaj także:

***

Bitwa nad bitwami

Bitwa pod Grunwaldem, rozegrana 15 lipca 1410 roku, należała do największych starć średniowiecznej Europy. Krzyżacy zgromadzili ok. 20 tys. wojska, Jagiełło i Witold dysponowali natomiast ok. 30 tys. rycerzy i wojowników. Historycy oceniają, że zginęło ok. 10 tys. uczestników bitwy, z tego 8 tys. po stronie krzyżackiej.

Szczątki badane przez zespół naukowców z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie wydobyto z terenu kaplicy pobitewnej podczas badań wykopaliskowych prowadzonych przez archeologów w 1960, 1980 i 1982 roku. Łącznie to 39 594 kości i ich fragmentów, spakowanych w 21 tekturowych kartonów.

Materiał kostny wcześniej znajdował się w Muzeum Warmii i Mazur. Został przekazany do badań na podstawie porozumienia między tą instytucją a Muzeum Bitwy pod Grunwaldem.

Po wykonaniu zaplanowanych badań kości mają być złożone we wspólnej mogile.

PAP/jp

Czytaj także

Zamek w Malborku - największa twierdza Europy

Ostatnia aktualizacja: 05.08.2019 06:05
Krzyżacy chcieli zaćmić potęgą swego państwa, przepychem i bogactwem przybyszy z całej Europy. We wnętrzach Malborka było to możliwe.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jagiełło. Litwin, który obudził polski patriotyzm

Ostatnia aktualizacja: 04.03.2021 05:35
635 lat temu w katedrze wawelskiej odbyła się koronacja Władysława Jagiełły, po tym gdy miesiąc wcześniej został wybrany królem przez polską szlachtę. Spędził na tronie następne 48 lat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa pod Grunwaldem. Poznaj bohaterów obrazu Jana Matejki

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2023 05:58
613 lat temu, 15 lipca 1410 roku, polski oręż odniósł jedno z największych zwycięstw w historii. Upamiętniający ją obraz Jana Matejki skrywa w sobie wiele tajemnic. Z tej okazji prezentujemy go w wersji, która pomoże rozszyfrować umieszczone na nim postacie.
rozwiń zwiń