Nawalny od grudnia 2023 roku był więziony w kolonii karnej w okręgu jamalsko-nienieckim na północy Rosji. Według służby więziennej Aleksiej Nawalny "poczuł się źle po spacerze i stracił przytomność". Do opozycjonisty miano wezwać personel medyczny, który przeprowadził bezskuteczną reanimację.
Pół roku temu (sierpień 2023) Aleksiej Nawalny został skazany na 19 lat więzienia za rzekomą działalność ekstremistyczną. Wcześniej rosyjski opozycjonista przebywał w kolonii karnej numer sześć w obwodzie włodzimierskim na wschód od Moskwy, a w grudniu został przewieziony do kolonii karnej na północy Syberii.
Kim był Aleksiej Nawalny?
Aleksiej Nawalny urodził się 4 czerwca 1976 w Butyniu. Studiował prawo i finanse ze specjalizacją w operacjach giełdowych i papierach wartościowych. Początkowo był związany z partią Jabłoko, następnie jednak zdecydował się na prowadzenie indywidualnej działalności. Informacje o korupcji i malwersacjach przedstawicieli władzy publikował w internecie. Jego blog stał się jednym z najpopularniejszych w rosyjskiej infosferze. Miał około dziewięciu milionów obserwujących na YouTube i Twitterze.
W 2011 roku Nawalny zaangażował się w organizację antyrządowych demonstracji. Nawoływał do podjęcia reform antykorupcyjnych i protestował przeciwko prezydentowi Władimirowi Putinowi i jego rządom. Rosyjski dziennik ekonomiczny "Wiedomosti" uznał Aleksieja Nawalnego za polityka roku 2011 w Rosji.
Był działaczem Rosyjskiej Rady Koordynacyjnej Opozycji, liderem partii Rosja Przyszłości oraz założycielem Fundacji Antykorupcyjnej.
Na celowniku władz
Po raz pierwszy został skazany w lipcu 2013 roku przez sąd w Kirowie na pięć lat więzienia. Miał doprowadzić do nieprawidłowości finansowych jedno z państwowych przedsiębiorstw. Po ogłoszeniu wyroku na ulicach Moskwy i Petersburga zorganizowano protesty. Wykonanie wyroku zostało zawieszone. (W 2016 Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że naruszono prawa oskarżonego do sprawiedliwego procesu).
– Putin fabrykuje procesy i zamyka w więzieniach swoich oponentów. To represje polityczne typowe dla czasów Stalina i Breżniewa. Niczego mądrzejszego rządzący Rosji nie wymyślili do tej pory – komentował w 2013 roku w Polskim Radiu wyrok na Nawalnego Borys Niemcow.
Rosyjski opozycjonista w wypowiedzi dla portalu PolskieRadio.pl podkreślał wówczas, że proces Nawalnego był zupełnie bezzasadny, a jego powody wyłącznie polityczne.
00:30 niemcowboryss.mp3 "To bez wątpienia w pełni sfabrykowany proces". Borys Niemcow o procesie Nawalnego. Materiał Agnieszki Kamińskiej/PolskieRadio.pl (18.07.2013)
Dwa lata po tej wypowiedzi Borys Niemcom został zamordowany. Aleksiej Nawalny, który wyszedł wtedy z więzienia, gdzie odbywał karę 15 dni aresztu, mówił, że Niemcow został "zabity na rozkaz polityczny".
"Zatrucie niezidentyfikowanym środkiem"
We wrześniu 2013 roku Aleksiej Nawalny startował w wyborach na mera Moskwy. Zajął drugie miejsce, zdobywając ponad 27 procent głosów. Domagał się drugiej tury głosowania, wskazując na nieprawidłowości podczas kampanii wyborczej, jednak sąd jego wniosek odrzucił.
Mimo porażki w wyborach Nawalny nie zrezygnował z działalności publicznej. Brał udział w protestach przeciwko reżimowi Putina. W 2014 roku został podczas jednej z manifestacji Nawalny zatrzymany przez OMON. Skazano go na areszt domowy.
Po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku Nawalny odniósł się do tej sytuacji. - Nie bacząc na to, że Krym został zdobyty z rażącym naruszeniem wszelkich norm międzynarodowych, to jednak teraz jest częścią Rosji. Nie oszukujmy siebie. Również Ukraińcom radzę, by nie oszukiwali siebie. Półwysep pozostanie częścią Rosji i więcej, w przewidywalnej przyszłości, nie będzie częścią Ukrainy - powiedział Nawalny.
W 2015 roku rosyjskie Ministerstwo Sprawiedliwości zdelegalizowało Partię Postępu, której liderem był Nawalny. Uniemożliwiło to opozycyjnemu ugrupowaniu wzięcie udziału w wyborach regionalnych we wrześniu 2015 roku i parlamentarnych w grudniu 2016 roku.
Nawalny kontynuował jednak działalność publiczną jako szef Fundacji Walki z Korupcją. W marcu 2017 roku Aleksiej Nawalny opublikował swojej stronie internetowej materiał śledczy dotyczący domniemanego majątku premiera Rosji Dmitrija Miedwiediewa. Opozycjonista zarzucił premierowi, że jest faktycznym posiadaczem wartych miliony dolarów nieruchomości i obiektów, formalnie należących do sieci fundacji, kierowanych przez dawnych kolegów Miedwiediewa ze studiów. Nawalny zaapelował do Rosjan o udział w protestach antykorupcyjnych. Wiece zorganizowano w 95 miastach rosyjskich, a także w Londynie, Pradze, Bazylei oraz Bonn.
27 kwietnia 2017 roku przed biurem Fundacji Walki z Korupcją opozycjonistę zaatakowali nieznani sprawcy, oblewając go żrącą substancją. 20 sierpnia 2020 podczas lotu z Tomska do Moskwy stan zdrowia Aleksieja Nawalnego gwałtownie się pogorszył. Samolot awaryjnie lądował, a opozycjonista trafił do szpitala w Omsku. Według lekarzy doszło do "zatrucia niezidentyfikowanym środkiem psychodysleptycznym". Współpracownicy Aleksieja Nawalnego przypuszczali, że mógł on zostać otruty. Dwa dni później znajdującego się w śpiączce mężczyznę przetransportowano samolotem do Berlina. Niemieccy lekarze wojskowi odkryli w organizmie Aleksieja Nawalnego obecność bojowego środka trującego.
Powrót do Rosji i uwięzienie
W styczniu 2021 Aleksiej Nawalny wrócił do Rosji. Został aresztowany jeszcze na lotnisku.
Na pewno wściekłość Putina wzbudził też film dokumentalny "Pałac Putina", którego autorem był Aleksiej Nawalny. Film miał premierę w 2021 roku.
– Najbardziej tajny i strzeżony obiekt w Rosji to nie jest dom pod miastem, nie dacza i nie rezydencja. To całe miasto, a raczej królestwo. Są tu: mury nie do zdobycia, własny port, własna ochrona, cerkiew, własny punkt kontroli bezpieczeństwa, strefa zakazu lotów, a nawet własne przejście graniczne – opowiadał Nawalny o posiadłości Putina pod Gelendżykiem w Rosji.
Pół roku później władze rosyjskie uznały go za "terrorystę" i "ekstremistę". Został skazany na łączną karę ponad 30 lat pozbawienia wolności. 22 marca 2022 został ukarany grzywną oraz skazany na dziewięć lat pobytu w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze za oszustwo oraz obrazę sądu, a 4 sierpnia 2023 orzeczono kolejną karę - 19 lat pozbawienia wolności.
Początkowo trafił do kolonii karnej w Mielechowie, 230 kilometrów na wschód od Moskwy, a następnie do kolonii karnej w miejscowości Charp, gdzie zmarł.
Za swoją działalność opozycyjną w Rosji Aleksiej Nawalny był typowany do pokojowej Nagrody Nobla. W październiku 2021 został laureatem Nagrody imienia Sacharowa, przyznawanej przez Parlament Europejski za działalność na rzecz praw człowieka i wolności.
Film dokumentalny w reżyserii Jona Blaira "Nawalny - wróg Putina nr 1", który trafił do odbiorców 15 września 2021 roku, w oryginale ma tytuł "The Man Putin Couldn't Kill" (pol. Człowiek, którego Putin nie mógł zabić"). Wszystko wskazuje na to, że jednak Nawalny został kolejną śmiertelną ofiarą zbrodniczego reżimu Rosji.
im/bm/jp/PAP
