"Co zawziętość wroga zniszczyła, wysiłek narodu odbuduje”

Plan trzyletni uznawany jest za jedyny skuteczny plan gospodarczy w historii PRL-u. Przyczynił się do odbudowy gospodarki polskiej ze zniszczeń po II wojnie światowej.

Pracownicy elektrowni wodnej w Rożnowie (1948 r.). W tle hasło propagandowe związane z Planem Trzyletnim (1947-1949). foto: bb/mgs PAP

21 września 1946 roku Krajowa Rada Narodowa podjęła uchwałę o Narodowym Trzyletnim Planie Odbudowy Gospodarczej 1947-1949. Był to pierwszy tego typu projekt realizowany w powojennej Polsce. Powstał w Centralnym Urzędzie Planowania, pierwszej organizacji planowania gospodarczego w Polsce.

Po II wojnie światowej istniała potrzeba odbudowy gospodarki ze zniszczeń wojennych. Jedno z haseł planu trzyletniego brzmiało: "Co zawziętość wroga zniszczyła, wysiłek narodu odbuduje”. Jego główne założenia przewidywały podniesienie stopy życiowej ludności do poziomu sprzed wojny, odbudowę kraju w nowej przestrzeni ekonomicznej rozciągającej się między Odrą a Bugiem, likwidację bezrobocia i zmniejszenie przeludnienia agrarnego wsi.

Plan trzyletni spowodował odbudowę przemysłu zniszczonego w czasie II wojny światowej. Produkcja przemysłowa w roku 1949 znacznie przewyższała produkcję osiągniętą na ziemiach polskich w roku 1939. Inaczej wyglądała sytuacja w rolnictwie. Produkcja rolna jeszcze w 1949 roku była niższa niż przed wojną. Nastąpiła odbudowa transportu, naprawiono linie kolejowe.

Realizacji planu trzyletniego towarzyszyło hasło "bitwy o handel”. Komunistyczne władze wprowadziły represje podatkowe, karne i administracyjne wymierzone w handel prywatny. Przejęły też nadzór  nad handlem spółdzielczym, tworząc Centralę Rolniczą Spółdzielni "Samopomoc Chłopską”. Te działania miały doprowadzić do przekształcenia polskiej gospodarki w państwowy monopol, sterowany centralnie przez biurokratów partyjnych na wzór radziecki.

mk