Konstanty Maciejewicz – pierwszy kapitan "Daru Pomorza"

– Wszystkie godziny na statku były dla niego służbą dla dobra statku i on do tej służby chciał nas wciągnąć – wspominał swojego nauczyciela Stanisław Wojciechowski. 123 lata temu na świat przyszła ikona żeglarstwa, Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz.

"Dar Pomorza", aut. Artur Szeja (2005), Wikipedia/CreativeCommons

Kapitan Kapitanów, jak o nim mówią, urodził się 11 listopada 1890 roku w Niemirowie na Podolu. Już w wieku 27 lat mógł zakończyć swój żywot – zatonął na pokładzie łodzi podwodnej AG-15. Wówczas doszło do wydarzenia bez precedensu – Maciejewicz dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu zgromadzonych na pokładzie butli z tlenem uratował siebie i 5 członków załogi. Wtedy narodziła się legenda Konstantego Matyjewicza-Maciejewicza
Chrzest bojowy
Wykształcenie oficerskie zdobył w petersburskim Morskim Korpusie carskiej floty. Pierwszy rejs szkolny odbył na pokładzie okrętu "Rynda". Po ukończeniu Korpusu pływał na okrętach Rosyjskiej Marynarki Wojennej: "Ruryk" i "Aurora" oraz na kanonierce "Siwucz".
– Moja matka była bardzo przeciwna temu, że wstąpiłem do szkoły morskiej – wspominał początek swojej kariery na morzu kapitan Konstanty Maciejewicz. – Tylko ze względu na to, że wbrew woli matki poszedłem do tej marynarki, nie zrezygnowałem z tego i stopniowo do tej pracy się przyzwyczaiłem.
Posłuchaj wspomnień kapitana Maciejewicza z amatorskiego nagrania sprzed 1965 roku

Nz: Fotografia z nagrobka kpt. Konstantego Maciejewicza (kwatera zasłużonych Cmentarza Centralnego w Szczecinie), aut. Pa3Widzi (2009), Wikipedia/dp

Wybuch I wojny światowej zastał go na krążowniku "Ruryk". Rok 1917 był dla niego przełomowym – wówczas wydarzył się wypadek, który odmienił samego Maciejewicza. Uratowanie się z AG-15 zmieniło charakter oficera – dotychczas spokojny i zrównoważony często wybuchał, wykrzykiwał i miotał się po pokładzie. Nie przeszkodziło to jednak w tym, żeby "Macaj" stał się najsłynniejszym i najbardziej szanowanym dowódcą we flocie bałtyckiej.
Choleryk na morzu
– Był to człowiek impulsywny, często tracił równowagę – przyznawał jeden z wychowanków Kapitana, Stanisław Wojciechowski. – Ale był to jednocześnie człowiek o gołębim sercu i kiedy zauważył, że jego temperament go za daleko poniósł to był bardzo miły w obejściu.
"Macaj" nie dopuszczał, aby jego podwładni zaniedbywali swoje obowiązki. Zmuszał swoich uczniów do ciężkiej i brudnej pracy.  W rezultacie jednak kształtował lojalnych i oddanych morzu oficerów. Cieszył się wśród nich ogromnym autorytetem, bowiem jego opinia kapitańska mogła zaważyć na przyjęciu młodych adeptów sztuki marynarskiej do szkoły morskiej.
Praca z młodzieżą
Po I wojnie światowej powrócił do Polski i współtworzył polskie szkolnictwo morskie. Pod koniec 1926 roku objął dowództwo szkolnego żaglowca "Lwów". Jednak już 4 lata później statek wycofano ze służby i zastąpiono go zbudowanym ze składek społecznych "Pomorzem" (później "Dar Pomorza”), a Maciejewicz został jego pierwszym komendantem. Wiosną 1934 roku prasa ogłosiła sensacyjną informację o rejsie polskiego żaglowca dookoła globu. Podróż trwała niecałe 12 miesięcy (od 16 września 1934 do 3 września 1935 roku).

Nz: "Dar Pomorza" pod żaglami, fot. z magazynu "Morze" nr 8/78, aut. Kneiphof (2005), Wikipedia/dp

– Statek nie napotkał na swojej drodze ani ciężkich sztormów, ani większych niebezpieczeństw – opowiadał o wyprawie kapitan Maciejewicz. – Mnie wprawiał w zły humor brak wiatru. Ja miałem takie przesądy rozmaite marynarskie, np. rzucania starych butów za burtę, kiedy wiatru nie było.
"Darem Pomorza" Konstanty Maciejewicz dowodził nieprzerwanie przez 8 lat, swojemu zastępcy kpt. Konstantemu Kowalskiemu zdał go 1 czerwca 1938 roku. Tuż przed wybuchem wojny został mianowany dyrektorem Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni. Już na początku II wojny światowej aresztowany przez gestapo i osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie. Po wojnie wrócił do Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, a w 1947 roku został dyrektorem szkoły w Szczecinie. Do końca życia Maciejewicz był związany z marynarką. Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz zmarł 25 listopada 1972 roku w Szczecinie.
Wielu oficerów marynarki zawdzięcza mu nie tylko fakt stworzenia warunków do nauki, ale głównie umiejętność rozumienia morza. To właśnie morze odwzajemniało miłość Konstantego Maciejewicza, którego na wodzie nigdy nie opuszczało szczęście.
mb