Historia

22 marca

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2011 00:00
Urodził się Joachim Lelewel. 30 stycznia 1831 roku, po obaleniu cara Mikołaja I, wszedł w skład Rządu Narodowego Królestwa Polskiego.

1201 - Zmarł Jarosław, książę opolski, biskup wrocławski. (ur. pomiędzy 1143 a 1160) 8
1219 - Zmarł Henryk Kietlicz, arcybiskup gnieźnieński, walczył o uniezależnienie Kościoła od władzy książęcej. (ur. 1150)
1394 - Urodził się Uług Bek, właściwe nazwisko Muhammad Taragaj, astronom ze środkowej Azji, władca z dynastii Timurydów, mecenas arystów i uczonych, popierający rozwój malarstwa, architektury i literatury. (zm. 27.10.1449)
1459 - Urodził się Maksymilian I Habsburg, cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego od 1508 roku, jeden z głównych twórców potęgi dynastycznej Habsburgów. (zm. 12.01.1519)
1471 - Zmarł Jerzy z Podiebradu, król Czech w latach 1458-1471. Był pierwszym w historii królem państwa europejskiego, który odrzucił wiarę katolicką - przyjął nauki Jana Husa.
1522 - Zmarła Anna z Radziwiłłów, księżna mazowiecka, matka ostatnich książąt mazowieckich Stanisława i Janusza. (ur. 1476)  
1599 - Urodził się Anton van Dyck, flamandzki malarz, współpracownik Rubensa, działający także we Włoszech i Anglii, gdzie był nadwornym malarzem Karola I angielskiego, twórca portretów, obrazów religijnych i mitologicznych. (zm. 09.12.1641)
1602 - Zmarł Agostino Carracci, włoski malarz i teoretyk sztuki. Jego freski i obrazy zdobią między innymi Palazzo del Giardino w Bolonii. (ur. 16.08.1557)
1609 - Urodził się Jan Kazimierz Waza, syn Zygmunta III Wazy i Konstancji z Habsburgów. Król Polski od 1649 do abdykacji w 1668 roku. Na okres jego panowania przypadły liczne wojny z Kozakami, Rosją, Szwedami, Brandenburczykami, Tatarami i Węgrami. (zm. 16.12.1672)
1734 - Urodził się Nikołaj Repnin, rosyjski książę, generał-feldmarszałek i dyplomata, w latach 1764 -1768 rosyjski poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny w Warszawie. W tym czasie sprawował faktyczną władzę nad Rzeczpospolitą jako wykonawca woli Katarzyny II. (zm. 24.05.1801)

1786 - Urodził się Joachim Lelewel, historyk, bibliograf i działacz patriotyczny. W czasie powstania listopadowego był członkiem Rządu Narodowego. Na emigracji działał między innymi w Komitecie Narodowym Polskim. Jest autorem pierwszej narodowej i społecznej syntezy dziejów Polski "Historia Polski do końca panowania Stefana Batorego". Zmarł 29 maja 1861 roku.

1788 - Urodził się Pierze Pelletier, francuski farmaceutyk i chemik, członek francuskiej Akademii Nauki, odkrywca chininy. (zm. 1842)
1799 - Urodził się Friedrich Wilhelm August Argelander, niemiecki astronom fińskiego pochodzenia, profesor uniwersytetu w Bonn. Opracował metodę wizualnej oceny jasności gwiazd zmiennych i katalog zawierający pozycje i wymiary 324 188 gwiazd nieba północnego. (zm. 1875)
1832 - Zmarł Johan Wolfgang Goethe, niemiecki poeta, autor filozoficznego poematu "Faust", powieści "Cierpienia  młodego Wertera", ballad i dramatów. Jego twórczość wywarła  ogromny wpływ na literaturę europejską. (ur. 25.08.1749)
1856 - Urodził się Dimitrij Konowałow, rosyjski chemik, profesor uniwersytetu w Petersburgu, członek Akademii Nauk ZSRR. Prowadził badania w dziedzinie teorii roztworów, termochemii, katalizy, wprowadził termin „powierzchnia aktywna”. Zmarł 6 stycznia 1929 roku.
1858 - Urodził się Hans Meyer, austriacki geograf i podróżnik, jako pierwszy Europejczyk zdobył w 1889 roku górę Kilimandżaro. (zm. 1929)
1868 - Urodził się Robert Andrews Millikan, amerykański fizyk, profesor uniwersytetu w Chicago. W 1923 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, za wyznaczenie ładunku elementarnego i prace nad zjawiskiem fotoelektrycznym. Zmarł 19 grudnia 1953 roku.
1910 - Urodził się Jan Meysztowicz, prawnik, członek Trybunału Stanu, prozaik oraz tłumacz literatury anglosaskiej. Redaktor tygodnika "Za i przeciw", autor szkiców „Saga Brygady Podhalańskiej”, „Polacy w bitwie o Narwik 1940”, „Husaria pod Kircholmem 1605”. Zmarł 7 lutego 1997 roku.
1923 - Urodził się Marcel Marceau, francuski aktor i mim, twórca postaci Bipa, bohatera serii pantomim, założyciel pierwszej w Paryżu szkoły pantomimy, nazywany „poetą gestu”. Zmarł 22 września 2007 roku.
1925 - Urodziła się Halina Mikołajska, aktorka teatralna i filmowa. Występowała w warszawskich teatrach: Polskim, Dramatycznym, Współczesnym i Narodowym. Przez wiele lat związana z opozycją między innymi Komitetem Obrony Robotników, później Komitetem Obywatelskim "Solidarność". Zmarła 22 czerwca 1989 roku.
1931 - Urodził się William Shatner, kanadyjski aktor i pisarz. Grał w filmach „Orły z Bostonu”, „Miss Agent”, ale najbardziej jest znany jako odtwórca roli kapitana Enterprise - Jamesa T. Kirka w serialu „Star Trek: The Original Serwis” oraz w kolejnych siedmiu pełnometrażowych filmach serii „Star Trek”.
1934 - Urodził się Marian Grześczak, poeta, prozaik, tłumacz poezji czeskiej, redaktor miesięcznika „Poezja” i „Tygodnika Kulturalnego”, autor utworów dla dzieci i słuchowisk radiowych, wydał poezje: "Lumpenezje", "Wyjście z pozorów", dla dzieci "Mam pomysł. Drugie prawo zmyślone", "Odyseja, odyseja", „Przedszkole prawdziwych przygód”. Zmarł 27 stycznia 2010 roku.
1935 - Urodził się Ireneusz Pawlak, ksiądz, muzykolog i kompozytor; profesor na Wydziale Muzykologii KUL, laureat nagrody Prymasa Polski „Srebrna piszczałka” w 2003 roku za osiągnięcia w rozwoju muzyki kościelnej w Polsce. Autor kilkudziesięciu prac na temat muzyki liturgicznej.
1939 - Niemieckie oddziały zajęły litewskie miasto Kłajpedę.
1940 - Urodziła się Ewa Łętowska, prawnik, profesor Polskiej Akademii Nauk, sędzia Trybunału Konstytucyjnego, pierwszy w Polsce Rzecznik Praw Obywatelskich. Laureatka nagrody Fundacji Friedricha Eberta, autorka licznych prac naukowe z zakresu prawa cywilnego, konstytucyjnego i ochrony konsumentów.
1945 - W Kairze utworzono Ligę Państw Arabskich z udziałem Egiptu, Syrii, Libanu i Iraku.
1946 - Wielka Brytania przyznała niepodległość Transjordanii, obecnie - Królestwo Jordanii.
1947 - Ukazał się pierwszy numer dziennika "Słowo Powszechne", później - "Dziennik Katolicki".   
1951 - Zmarł Tadeusz Piskor, generał dywizji Wojska Polskiego, w kampanii wrześniowej dowódca Armii "Lublin. Urodził się 1 lutego 1889.
1957 - Urodził się Jacek Kaczmarski, poeta, prozaik, piosenkarz, twórca tekstów piosenek, znany głównie dzięki piosenkom o tematyce historycznej - "Rejtan, czyli raport ambasadora", "Sen Katarzyny II" i społeczno-politycznej - "Mury", "Nasza klasa", osoba powszechnie kojarzona z etosem pierwszej Solidarności oraz stanem wojennym. Zmarł 10 kwietnia 2004 roku.    
1959 - Zmarła Olga Knipper-Czechowa, rosyjska aktorka teatralna, żona Antoniego Czechowa. Urodził się 21 września 1868 roku.
1959 - Urodził się Matthew Modine, amerykański aktor, zagrał w filmach: "Hotel New Hampshire", "Ptasiek", "Na skróty", "Wersja Browninga", "Ślicznotka z Memphis", „Poślubiona mafii”.
1961 - Urodził się Robert Janowski, piosenkarz, kompozytor, poeta, aktor, dziennikarz radiowy i prezenter telewizyjny. Występował w musicalu „Metro” J. Józefowicza i J. Stokłosy oraz w oratorium „Świętokrzyska Golgota” Z. Książka i P. Rubika. Gra w Teatrze Dramatycznym, Ateneum i Rozmaitości, w TVP prowadzi program „Jaka to melodia”.
1966 - Podczas pierwszej w historii oficjalnej wizyty arcybiskupa Canterbury w Watykanie podpisano deklarację ustanowienia stosunków między Kościołami: katolickim i anglikańskim.
1974 - Przedstawiciele siedmiu państw nadbałtyckich podpisali w Helsinkach konwencję o ochronie środowiska regionu Morza Bałtyckiego.
1999 - Zmarł Arthur Raymond, amerykański inżynier lotnictwa, konstruktor samolotów DC-2 i DC-3, które zrewolucjonizowały pasażerskie lotnictwo. Pracował przy konstruowaniu w 1960 roku pierwszego odrzutowego Douglasa DC-8. (ur. 1900)
2001 - Zmarł William Hanna, amerykański producent filmów animowanych, między innymi: "Tom i Jerry", "Pies Huckelberry", "Miś Yogi", "Flinstonowie". Współzałożyciel "Hanna-Barbera Production". Urodził się 14 lipca 1910 roku.
2003 - Zmarł Jakub Karpiński, socjolog, historyk i pisarz polityczny, specjalizujący się w tematyce historii PRL i III Rzeczypospolitej. Od 1978 roku przebywał za granicą, wykładał socjologię we Francji, Wielkiej Brytanii i USA, od 1997 roku pracował w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, autor prac: „Ewolucja czy rewolucja”, „Porcja wolności”, „Polska, komunizm, opozycja. Słownik”, „Dziwna wojna”. Urodził się 17 czerwca 1940 roku.
2003 - Zmarła Maria Danilewicz-Zielińska, prozaik, krytyk literacki, bibliograf, autorka wielu opracowań dotyczących literatury, między innymi: „Tymon Zaborowski. Życie i twórczość”, „Pogląd ogólny na literaturę emigracyjną", „Biblioteki polskie”, od 1939 roku przebywała poza granicami Polski. (ur. 1907)
2005 - Zmarł Edward Moskal, polski działacz polonijny w USA, przewodniczący Kongresu Polonii Amerykańskiej, skarbnik od 1967 roku, dwukrotnie wybrany na przewodniczącego w 1988 i 2003 roku. Był weteranem armii amerykańskiej z II wojny światowej. Urodził się 21 maja 1904 roku.
2005 - Zmarł Kenzo Tange, japoński architekt i urbanista, autor między innymi Centrum Pokoju w Hiroszimie i hali olimpijskiej w Tokio. Laureat Nagrody Prizkera w 1987 roku. Urodził się 4 września 1913 roku.
2006 - Zmarł Pio Leiva, kubański piosenkarz i autor piosenek, współpracownik światowej sławy zespołu Buena Vista Social Club. Urodził się 5 maja 1917 roku.
2010 - Zmarł Ignacy Rutkiewicz, dziennikarz, publicysta, dwukrotny prezes Polskiej Agencji Prasowej, redaktor naczelny "Odry", współzałożyciel "Więzi" i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Autor kilkunastu książek publicystycznych oraz artykułów o początkach i rozwoju elektroniki i informatyki w Polsce w tym "Elektronika nad Odrą", "Archipelag nauki" i podręcznika "Jak być przyzwoitym w mediach. Rady dla dziennikarzy (i nie tylko)".  




Czytaj także

21 marca

Ostatnia aktualizacja: 21.03.2011 00:00
Zmarł tragicznie Zygmunt Puławski - konstruktor lotniczy, twórca słynnych samolotów myśliwskich PZL.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Piskor. Zapomniany adiutant Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2024 05:35
Był oficerem Legionów Polskich i najbliższym współpracownikiem Piłsudskiego. Tadeusz Ludwik Piskor zmarł 22 marca 1951 roku. 
rozwiń zwiń