Historia

23 marca

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2011 00:00
Zginął tragicznie Tadeusz Tański - konstruktor pierwszego polskiego samochodu osobowego.

1453 - Koniec Cesarstwa Bizantyjskiego, sułtan Mehmed II zdobył Konstantynopol.
1589 - Zmarł Marcin Kromer, sekretarz króla Zygmunta Augusta, biskup warmiński, dyplomata, historyk, autor łacińskiej kroniki dziejów Polski. (ur. 11.11.1512)
1749 - Urodził się Pierre Simon de Laplace, francuski astronom i matematyk, jeden z twórców teorii prawdopodobieństwa, zwolennik subiektywnej interpretacji prawdopodobieństwa, na podstawie której dokonał m.in. obliczeń masy Saturna, członek francuskiej Akademii Nauk, autor pracy „Traktat o mechanice nieba”. (zm. 05.03.1827)
1769 - Urodził się William Smith, angielski inżynier i geolog, twórca podstaw stratygrafii, autor pierwszej mapy geologicznej Wielkiej Brytanii. (zm. 28.08.1839)
1822 - Urodził się Ignacy Łukasiewicz, aptekarz, pionier przemysłu naftowego w Europie, wynalazca lampy naftowej. (zm. 07.01.1882)
1824 - Urodził się Zygmunt Miłkowski, pseudonim Teodor Tomasz Jeż, powieściopisarz, publicysta, działacz polityczny. Napisał między innymi "Za króla Olbrachta". (zm. 11.01.1915)
1842 - Zmarł Stendhal, właściwe nazwisko Henri Beyle, pisarz francuski, autor powieści: "Czerwone i czarne", "Pustelnia parmeńska". Pisał również rozprawy psychologiczne i estetyczne. (ur. 1783)
1863 - Zmarł Józef Lompa, śląski działacz, poeta, publicysta, autor polskich podręczników szkolnych i prac o charakterze historycznym i etnograficznym, poświęconych historii Śląska, między innymi „Krótkie wyobrażenie historii Śląska”, „Przysłowia i mowy potoczne ludu polskiego na Śląsku”. (ur. 26.06.1797)
1881 - Urodził się Ireneusz Wierzejewski, lekarz ortopeda, uznawany za ojca ortopedii polskiej. Profesor Uniwersytetu Poznańskiego, polityk, senator II kadencji w II RP, generał brygady. W latach 20. założyciel Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i czasopisma „Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska”. Zmarł 8 marca 1930 roku.
1881 - Urodził się Roger Martin du Gard, francuski pisarz, autor powieści "Jean Barois", "Rodzina Thibault", „Szary zeszyt”, „Zwierzenia afrykańskie”, sztuk teatralnych. Był laureatem nagrody Nobla w 1937 roku. Zmarł 22 sierpnia 1958 roku.
1900 - Urodził się Erich Fromm, amerykański psychoanalityk i filozof niemieckiego pochodzenia. Twórca psychologii społecznej, autor "Ucieczki od wolności", zwolennik humanistycznej psychoanalizy. Zmarł 18 marca 1980 roku.
1903 - Urodził się Zdzisław Karczewski, aktor, reżyser teatralny, karierę rozpoczął przed wojną, po wojnie występował w teatrach Bydgoszczy, Gdańska, Szczecina i Wrocławia. Grał również w filmach, między innymi: „Czerwone i złote”, „Lalka”, „Sami swoi”, „Pierwszy dzień wolności”, „Ogniomistrz Kaleń”. (zm. 30.09.1970)
1903 - Urodził się Alejandro Casona, hiszpański poeta i dramaturg, autor między innymi sztuki „Drzewa umierają stojąc”. Zmarł 17 września 1965 roku.
1904 - Urodziła się Joan Crawford, amerykańska aktorka, jedna z największych gwiazd w historii Hollywood. Była również tancerką i piosenkarką. Zagrała w filmach "Grzech", "Ludzie w hotelu", "Tańcząca Wenus", "Co się zdarzyło Baby Jane?". Dostała Oscara za rolę w "Mildred Pierce" Michaela Curtiza. Zmarła 10 maja 1977 roku.
1905 - Zmarł Walery Eljasz Radzikowski, malarz i grafik, uczestnik powstania styczniowego; autor pierwszych przewodników po Krakowie i Tatrach, popularyzator Tatr i Zakopanego, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego. Urodził się 13 września 1840 roku.
1910 - Urodził się Akira Kurosawa, japoński reżyser i scenarzysta, jeden z najsłynniejszych twórców współczesnej kinematografii światowej. Nakręcił między innymi "Siedmiu  samurajów" i "Tron we krwi". Zmarł 6 września 1998 roku.  
1912 - Urodził się Wernher von Braun, niemiecki inżynier, konstruktor pocisków rakietowych V-1 i V-2. (zm. 1977)    
1919 - Benito Mussolini utworzył pierwszą faszystowską organizację - Fasci di Combattimento, która w 1921 roku przekształciła się w Narodową Partię Faszystowską.
1931 - Urodził się Jerzy Krzysztoń, prozaik, reportażysta, dramaturg, tłumacz literatury anglosaskiej. Debiutował tomem "Opowiadania indyjskie", za które otrzymał Nagrodę im. Pietrzaka. Autor powieści: "Kamienne niebo", "Wielbłąd na stepie", "Obłęd". Był wielokrotnie nagradzany: nagrodą Polskiego Radia, Pen-Clubu, Ministra Obrony Narodowej. Zmarł 16 maja 1982 roku.
1933 - Urodził się Andrzej Trzaskowski, pianista i kompozytor, dyrygent, twórca muzyki filmowej, między innymi do filmów: „Niewinni czarodzieje”, „Pociąg”, „Bardzo spokojna wieś”. Od 1974 roku prowadził Orkiestrę Polskiego Radia i Telewizji "Studio S-1" w Warszawie, współautor „Leksykonu  kompozytorów XX wieku”. Zmarł 16 września 1998 roku.

1941 - Zmarł Tadeusz Tański, inżynier mechanik, konstruktor silników samolotowych i lotniczych, pionier lotnictwa w Polsce. Zaprojektował pierwszy polski samochód osobowy CWS T-1.  Zginął w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

1946 - Urodził się Andrzej Titkow, scenarzysta, reżyser filmów dokumentalnych i fabularnych, autor kilku tomików wierszy,  wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i Warszawskiej Szkoły Filmowej. Twórca filmów fabularnych: „Terrarium”, „Układ krążenia”, „Światło odbite” i dokumentalnych: „Kultura od kuchni”, „Stacja Tworki”, „Szofer z maturą”.
1948 - Zmarł Mikołaj Bierdiajew, rosyjski filozof prawosławny. W jego twórczości podstawowym zagadnieniem była wolność. Autor ponad 40 prac filozoficznych, między innymi „Filozofia nierówności”, „Sens historii”. W 1922 roku został wydalony ze Związku Radzieckiego. (ur. 18.03.1874)
1956 - Rocznica proklamowania Islamskiej Republiki Pakistanu. Tego dnia jest tam obchodzone  święto narodowe.
1957 - Zmarł Juliusz Kleiner, historyk literatury polskiej, edytor, profesor uniwersytetów we Lwowie, KUL i Jagiellońskiego. Był autorem fundamentalnych monografii Zygmunta Krasińskiego, Juliusza Słowackiego i Adama  Mickiewicza. Napisał podręcznik "Zarys dziejów literatury polskiej". Urodził się 24 kwietnia 1886 roku.  
1958 - W Stanach Zjednoczonych zmarł Florian Witold Znaniecki, socjolog, filozof kultury, profesor Uniwersytetu w Poznaniu, prezes Amerykańskiego Towarzystwa Socjologicznego. Międzynarodową sławę przyniosła mu praca „Chłop polski w Europie i Ameryce”. Jako jeden z pierwszych socjologów zastosował metodę badania dokumentów osobistych, takich jak autobiografie, listy i pamiętniki, tak analizował życiorysy polskich emigrantów, przebywających w Stanach Zjednoczonych. (ur. 1882)
1971 - Urodził się Leszek Możdżer, pianista, kompozytor, aranżer uprawiający muzykę jazzową, także producent muzyczny. Wraz ze kontrabasistą Larsem Danielssonem i izraelskim perkusistą Zoharem Fresco współtworzy trio jazzowe. Solo nagrał ponad 80 albumów oraz odbył wiele koncertów na całym świecie, w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Argentynie, Kanadzie i Polsce.
1973 - Urodził się Jerzy Dudek, bramkarz, wielokrotny reprezentant Polski w piłce nożnej.
1983 - Prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan ogłosił plan systemu antyrakietowego rozmieszczonego w kosmosie pod nazwą „Inicjatywa Obrony Strategicznej”, znany jako „Gwiezdne wojny”.
1976 - Zmarł Stanisław Kopański, generał, organizator i dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, autor "Wspomnień wojennych", „Moja służba w Wojsku Polskim”. Po wojnie pozostał na emigracji, w 1946 roku władze polskie pozbawiły go obywatelstwa. Urodził się 19 maja 1895 roku.
1993 - W Sztokholmie zmarł Adam Bromberg, wydawca, organizator Państwowego Wydawnictwa Naukowego, inicjator i redaktor Wielkiej Encyklopedii PWN. (ur. 1912)
1993 - Zmarł Denis Burkitt, irlandzki chirurg, onkolog, prekursor współczesnej onkologii. Po raz pierwszy opisał chłoniaka nieziarniczego wywodzącego się z limfocytów B i występującego u dzieci i młodzieży w Afryce Równikowej. Chłoniak ten jest obecnie znany jako „chłoniak Burkitta”. (ur. 28.02.1911)
1994 - Zmarła Giulietta Masina, włoska aktorka, żona Federico Felliniego. Grała w wielu filmach Felliniego, między innymi "La strada". (ur. 22.02.1920)
2001 - Zginął w wypadku David McTaggart, kanadyjski współzałożyciel w latach 70. międzynarodowego ruchu obrońców środowiska - Greenpeace. Urodził się 24 czerwca 1932 roku.
2007 - Zmarł Paul Cohen, amerykański matematyk. Jego zasługą są przełomowe dla nauki osiągnięcia w zakresie podstaw matematyki, między innymi udowodnił niezależność aksjomatu wyboru i hipotezy continuum od aksjomatów Zermelo-Fraenkela teorii mnogości. Urodził się 2 kwietnia 1934 roku.




Czytaj także

22 marca

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2011 00:00
Urodził się Joachim Lelewel. 30 stycznia 1831 roku, po obaleniu cara Mikołaja I, wszedł w skład Rządu Narodowego Królestwa Polskiego.
rozwiń zwiń