Historia

30 kwietnia

Ostatnia aktualizacja: 30.04.2011 00:00
Major "Hubal" zginął w potyczce pod Anielinem.
Audio
  • Audycja dokumentalna Tadeusza Nowakowskiego (Tadeusza Olsztyńskiego). Wspomnienia przyjaciół i towarzyszy broni Henryka Dobrzańskiego "Hubala": Kazimierza Pappee; gen. Klemensa Rudnickiego; gen. Witolda Nowiny-Sawickiego; płk Kornela Krzeczunowicza. (RWE)
  • Rozmowa Tadeusza Kryski-Karskiego z Henrykiem Pawelcem - b. podwładnym mjr Henryka Dobrzańskiego z okresu partyzantki.
Major Henryk Dobrzański Hubal z żołnierzami.
Major Henryk Dobrzański "Hubal" z żołnierzami.

1310 - Urodził się Kazimierz III Wielki, syn Władysława Łokietka, od 1333 roku król Polski. Zawarł pokój z Krzyżakami, przyłączył do Polski Ruś Halicko-Włodzimierską. Dbał o rozwój gospodarczy kraju, skodyfikował prawo, zreformował wojsko i skarb. W okresie rządów Kazimierza Wielkiego terytorium Polski zwiększyło się ze 106 do 270 tysięcy kilometrów kwadratowych. Zmarł 5 listopada 1370 roku.
1598 - Król Francji Henryk IV wydał edykt nantejski, na mocy którego zakończono wojny religijne.
1632 - Zmarł Zygmunt III Waza, syn króla szwedzkiego Jana III Wazy i Katarzyny Jagiellonki. Od 1587 roku był królem Polski. Wplątał kraj w kosztowną wojnę ze Szwecją i w wojny z Rosją o tron carski, doprowadził do zerwania stosunków z Turcją. W polityce wewnętrznej umacniał katolicyzm, doprowadzając do unii brzeskiej. Urodził się 20 czerwca 1566 roku.
1655 - Zmarł Eustache Le Seur, francuski malarz, twórca cyklu obrazów "Życie świętego Brunona". (ur. 19.11.1617)
1777 - Urodził się Carl Friedrich Gauss, niemiecki matematyk, nazywany przez współczesnych księciem matematyków, również astromon, geodeta i fizyk. Jest uważany, obok Archimedesa i Newtona, za jednego z trzech największych matematyków świata. (zm. 1855)
1789 - George Washington został zaprzysiężony na pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych.
1803 - Stany Zjednoczone kupiły od Francji Luizjanę, obszar o powierzchni 2 milionów kilometrów kwadratowych z głównym miastem Nowy Orlean. Terytorium Stanów Zjednoczonych powiększyło się w ten sposób prawie o 100%.
1833 - Urodził się Benedykt Dybowski, lekarz i przyrodnik, profesor Szkoły Głównej w Warszawie i Uniwersytetu Lwowskiego. Za udział w powstaniu styczniowym zesłany na Syberię, gdzie prowadził badania fauny jeziora Bajkał, południowej Azji i Kamczatki. Na stałe powrócił do kraju w 1883 roku. Autor ponad 350 prac i artykułów przyrodniczych. Zmarł  30 stycznia 1930 roku.
1857 - W Paryżu ukazała się powieść "Pani Bovary" Gustawa Flauberta.
1870 - Urodził się Franz Lehar, węgierski kompozytor, twórca operetek, między innymi "Kraina uśmiechu", "Wesoła wdówka". Zmarł 28 października 1948 roku.
1878 - Urodził się Władysław Witwicki, filozof, psycholog, teoretyk sztuki, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, tłumacz i komentator dialogów Platona. Przyczynił się do rozwoju polskiej terminologii psychologicznej. Zmarł w 1948 roku.
1882 - Urodził się Bronisław Kopczyński, malarz, rysownik, grafik, scenograf, autor wspomnień "Przy lampce naftowej". Zmarł 25 października 1964 roku.
1883 - Urodził się Jarosław Haszek, czeski publicysta i dziennikarz, autor "Przygód dobrego wojaka Szwejka", powieści, w której nakreślił groteskowy obraz I wojny światowej. Zmarł 3 stycznia 1923 roku.
1883 - Zmarł Édouard Manet, francuski malarz i grafik uważany za jednego z prekursorów impresjonizmu. Malował sceny rodzajowe: "Śniadanie na trawie”, "Bar w Folie Berger”, "Nana”, portrety, martwe natury. Urodził się 23 stycznia 1832 roku.
1885 - Zmarł Jens Peter Jacobsen, duński pisarz, autor powieści "Pani Foens", "Maria Grubbe". (ur. 1847)
1900 - Urodził się Andrzej Stawar, właściwe nazwisko Edward Janus, krytyk literacki, tłumacz literatury, żołnierz Września 1939. Autor esejów i monografii, miedzy innymi: "Tadeusz Żeleński", "O Gałczyńskim", "Pisarstwo Henryka Sienkiewicza". Zmarł 5 sierpnia 1961 roku.
1911 - Trybunał Konstytucyjny Portugalii orzekł, że kobiety mają prawo uczestniczyć w wyborach. 100 rocznica
1911 - Zmarł  we Florencji Stanisław Leopold Brzozowski, filozof, krytyk literacki, pisarz, twórca tak zwanej filozofii pracy, na przełomie wieków współpracował z wydawnictwem Michała Arcta przy serii „Książki dla Wszystkich”, pisząc popularne broszury z zakresu filozofii i literatury, autor powieści: "Wiry", "Płomienie", "Sam wśród ludzi", opracowań krytycznych "Współczesna powieść polska" i "Legenda Młodej Polski". Urodził się 28 czerwca 1878 roku. 100 rocznica
1911 - Urodziła się Luise Rinser, niemiecka powieściopisarka, autorka powieści o problematyce etyczno-moralnej i religijnej, między innymi: "Przygoda życia", "Ja Tobiasz" i "Brat ogień". Zmarła 17 marca 2002 roku. 100 rocznica
1916 - Urodził się Claude Shannon, amerykański matematyk, twórca teoretycznych podstaw rewolucji informacyjnej,  jako jeden z pierwszych pojął doniosłość kodu binarnego, uważając, że ciągami zer i jedynek da się opisać tekst, obraz i dźwięk, profesor Massachusetts Institute of Technology. Zmarł 28 lutego 2001 roku. 95 rocznica
1929 - Urodził się Zygmunt Kubiak, profesor, jeden z najwybitniejszych eseistów i znawców kultury antycznej, tłumacz literatury greckiej, rzymskiej i angielskiej. Jest autorem "Mitologii Greków i Rzymian", esejów "Wędrówki po stuleciach", "Jak w zwierciadle" oraz "Antologii palatyńskiej". Zmarł 19 marca 2004 roku.
1930 - Urodził się Marek Skwarnicki, pisarz, poeta, felietonista i tłumacz, autor zbiorów poezji: "Papierowy dzwon”, "Rdza”, "Zmierzch”, "Wygnani z raju”, powieści "Spotkanie w Lozannie”, "Marcin” oraz utworów o tematyce religijnej.

1940 - W potyczce z Niemcami pod Anielinem poległ major Henryk Dobrzański, znany jako "Hubal", dowódca Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego, jednego z pierwszych oddziałów partyzanckich po klęsce 1939 roku. W okresie międzywojennym, jako świetny kawalerzysta, był członkiem reprezentacji Polski w jeździectwie, zdobywając wiele medali. Był również zawodnikiem rezerwowym w składzie polskiej ekipy na Igrzyska Olimpijskie w Amsterdamie w 1928 roku. Urodził się 22 czerwca 1897 roku.

1945 - W nocy z 29 na 30 kwietnia radzieckie wojska wyzwoliły hitlerowski obóz koncentracyjny dla kobiet w Ravensbrueck. Od wiosny 1939 roku zamordowano tam blisko 90 tysięcy kobiet, w tym 35 tysięcy Polek.
1945 - Zginął śmiercią samobójczą Adolf Hitler, przywódca III Rzeszy.
1946 - Urodził się Karol XVI Gustaw, od 1973 roku król Szwecji. Dzień ten jest świętem narodowym w Szwecji. 65 rocznica
1947 - W Zakładach Mechanicznych w Ursusie wyprodukowano pierwszy traktor typu "Ursus".
1948 - W stolicy Kolumbii, Bogocie, powołano Organizację Państw Amerykańskich (OPA).  
1950 - Zmarł Wincenty Rzymowski, działacz demokratyczny, minister spraw zagranicznych Polski Ludowej w latach 1945 - 47. Podpisał Kartę Narodów Zjednoczonych, przez co Polska stała się jednym z założycieli ONZ. Urodził się 19 lipca 1883 roku.
1950 - Urodziła się Zofia Kopacz, aktorka teatrów łódzkich, pedagog Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Tetaralnej , w latach 2002 - 2008 dziekan Wydziału Aktorskiego uczelni, grała między innymi w filmach: "Szarada”, "Akwarele”, "Obywatel Piekosiewicz”, "Tańczący jastrząb”, "Zerwany”.
1956 - W Warszawie, w Pałacu Kultury i Nauki, uruchomiono pierwszy w Polsce ośrodek telewizyjny. Zasięg nowej stacji wynosił 60 - 80 kilometrów. Program nadawano trzy razy w tygodniu, łącznie przez 13,5 godziny. 55 rocznica
1956 - Urodził się Lars von Trier, duński reżyser i scenarzysta, związany z ruchem filmowym Dogma 95, wzywającym do powrotu do minimalizmu w sztuce filmowej. Wyreżyserował: "Medea", "Europa", "Przełamując fale", "Królestwo", "Idioci", "Tańcząc w ciemnościach". Dwukrotnie otrzymał europejską nagrodę Feliksa: w 1996 za film "Przełamując fale" i w 2000 za "Tańcząc w ciemnościach". 55 rocznica
1960 - Urodził się Jarosław Drzewiecki, pianista i pedagog, laureat krajowych i międzynarodowych konkursów muzycznych, między innymi imienia Ferruccia Busoniego w Bolzano, w Marsala na Sycylii - I nagroda oraz  w Porto w Portugalii - Grand Prix i cztery nagrody specjalne.
1967 - W Moskwie-Ostankinie oddano do użytku najwyższą budowlę na świecie - wieżę telewizyjną  o wysokości 537 metrów. Pozycję tę zachowała do 1975 roku.
1975 - Koniec wojny w Wietnamie: upadek rządu w Sajgonie, władzę na całym obszarze Wietnamu Południowego przejął Tymczasowy Rewolucyjny Rząd Republiki Wietnamu Południowego, klęska militarna Stanów Zjednoczonych.
1983 - Zmarł Muddy Waters, amerykański bluesman, przedstawiciel bluesa chicagowskiego, jeden z pionierów bluesa elektrycznego. (ur. 04.04.1915)
1989 - Zmarł Sergio Leone, włoski reżyser filmowy, twórca spaghetti-westernów: "Dobry, zły i brzydki", "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie”, "Za garść dolarów”, "Garść dynamitu” oraz dramatu "Dawno temu w Ameryce" z Robertem de Niro. Urodził się 3 stycznia 1929 roku.
1991 - Na Tajwanie zniesiono obowiązujący od 43 lat stan wyjątkowy. 20 rocznica
1994 - Prezydenci Łotwy Guntis Ulmanis i Rosji Borys Jelcyn podpisali porozumienie o wycofaniu wojsk rosyjskich z terytorium Łotwy.
1995 - Zmarła Jadwiga Kuryluk, aktorka teatralna i filmowa, uczestniczka powstania warszawskiego, po wojnie związana z teatrami warszawskimi, najdłużej z Teatrem Klasycznym, występowała również w filmie: "Pożegnania”, "Wielka miłość Balzaka” "Doktor Judym”, "Noce i dnie”, "Granica”, "Siekierezada”, w telewizyjnym serialu "Jan Serce”. (ur. 25.09.1912)
2000 - Jan Paweł II kanonizował Faustynę Kowalską, zakonnicę ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia.
2006 - Zmarł ojciec Marian Żelazek, werbista, misjonarz. W 1950 roku wyjechał na misję do Indii, a od 1975 roku prowadził działalność misyjną w Puri - kolonię dla trędowatych. Był kandydatem do Pokojowej Nagrody Nobla. Urodził się  30 stycznia 1918 roku. 5 rocznica
2006 - Zmarł Jean-Francois Revel, wybitny intelektualista francuski, filozof, pisarz i dziennikarz. Był członkiem Akademii Francuskiej. Napisał około 30 dzieł literackich i filozoficznych, między innymi książki "Dlaczego filozofowie?", "Ani Marks, ani Jezus". (ur. 19.01.1924) 5 rocznica