Historia

27 maja

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2011 00:00
Zatonął niemiecki pancernik "Bismarck".
Audio
  • Zatopienie niemieckiego pancernika "Bismarck" (cz.1)
  • Zatopienie niemieckiego pancernika "Bismarck" (cz.2)
Pancernik Bismarck w 1940 roku.
Pancernik "Bismarck" w 1940 roku.Foto: Deutsches Bundesarchiv

1564 - Zmarł Jan Kalwin, francuski teolog i reformator protestancki. W 1536 roku opublikował zasady zreformowanej doktryny chrześcijańskiej, zwanej kalwinizmem, polegającej między innymi na rewizji dogmatów poprzez bezpośrednie obcowanie z Biblią. Uważany za współtwórcę Kościoła ewangelicko-reformowanego. (ur. 10.07.1509)

1727 - W Warszawie otwarto Ogród Saski dla publiczności.

1794 - Urodził się Cornelius Vanderbilt, amerykański finansista, założyciel linii okrętowych i kolejowych. W połowie XIX wieku był uważany za największego pracodawcę w Stanach Zjednoczonych. Znany ze skąpstwa. (zm. 04.01.1877)   

1799 - Urodził się Jacques Francois Fromenthal Halevy, francuski kompozytor i pedagog, twórca ponad 30 oper heroicznych, między innymi: "Błyskawica", "Muszkieterowie królowej", "Żydówka". (zm. 17.03.1862)

1819 - Urodziła się Julia Ward Howe, amerykańska autorka książek podróżniczych, dramatów, monografii "Life of Margaret Fuller", abolicjonistka i aktywistka polityczna i społeczna. Jako pierwsza wniosła o ustanowienie Dnia Matki w Stanach Zjednoczonych. (zm. 17.10.1910)

1829 - Po raz pierwszy odbył się słynny wyścig wioślarski na Tamizie pomiędzy drużynami uniwersytetów Oxford i Cambridge.

1839 - Urodził się Lucjan Malinowski, językoznawca, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Akademii Umiejętności, badacz dialektów śląskich, pierwszy badacz dialektu górnośląskiego, a także zbieracz i dokumentalista polskiego folkloru oraz autor licznych prac naukowych, w tym: "Zarys życia ludowego na Śląsku", "Powieści spiskie". Historycy nauki nazywają go "ojcem polskiej dialektologii". (zm. 15.01.1898)

1840 - Zmarł Niccolo Paganini, włoski skrzypek altowiolista, gitarzysta i kompozytor, twórca koncertów, wariacji skrzypcowych, autor "24 kaprysów na skrzypce solo", w czasie swoich zagranicznych koncertów w 1829 roku wystąpił Poznaniu i Warszawie, technika gry Paganiniego do dzisiaj stanowi zagadkę, najwybitniejszy wirtuoz skrzypiec wszech czasów. (ur. 27.10.1782)  

1867 - Urodził się Arnold Bennett, pisarz amerykański, autor naturalistycznych powieści z życia mieszczaństwa, między innymi "Anny z Pięciu Miast" i "Opowieści o dwóch siostrach". (zm.27.03.1931)

1878 - Urodziła się Isadora Duncan, amerykańska tancerka, współtwórczyni tańca nowoczesnego. (zm. 14.09.1927).  

1878 - Urodził się Ferdynand Antoni Ossendowski, podróżnik, pisarz, autor utworów dla dzieci i młodzieży. Stworzył w Polsce nowy gatunek prozaiczny - "romans podróżniczy", na pograniczu literatury faktu. (zm.1945).  

1885 - Urodził się Zbigniew Pronaszko, malarz, rzeźbiarz, grafik i scenograf. (zm.18.02.1958)

1887 - Urodził się Kazimierz Fajans, chemik. Odkrył pierwsze rozgałęzienie szeregu promieniotwórczego. Sformułował regułę przesunięć zwaną regułą Soddy’ego-Fajansa. (zm. 18.05.1975)

1894 - Urodził się Dashiell Hammett, amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych i nowel detektywistycznych, w tym: "Czerwone Żniwo", "Sokół Maltański", "Szklany Klucz". (zm.10.01.1961)  

1897 - Urodził się sir John Douglas Cockcroft, brytyjski fizyk. Wspólnie z Ernestem Waltonem otrzymał nagrodę Nobla za pionierskie prace związane z przekształcaniem jąder atomowych za pomocą sztucznie przyspieszanych cząstek. (zm. 18.09.1967)

1909 - W Ostrowie Wielkopolskim powstała "Ostrovia" - jeden z pierwszych polskich klubów piłkarskich.  

1910 - Zmarł Robert Koch, niemiecki lekarz, współtwórca nowoczesnej bakteriologii i nauki o chorobach zakaźnych, odkrył między innymi laseczki wąglika, zarazek gruźlicy i przecinkowca cholery, laureat Nagrody Nobla w 1905 roku za prace nad gruźlicą, obecnie za wybitne osiągnięcia w dziedzinie mikrobiologii lub za niezwykły wkład w ochronę zdrowia na świecie, przyznawana jest Nagroda imienia Roberta Kocha. (ur. 11.12.1843)

1911 - Urodziła się Maria Kaniewska-Forbert, reżyser filmowy, aktorka, pierwsza w Polsce kobieta-reżyser dubbingu, grała między innymi w filmach: "Miasto nieujarzmione", "Ostatni etap", "Ewa chce spać", "Mąż swojej żony", "Poszukiwany, poszukiwana". (zm. 11.12.2005) 100 rocznica

1914 - Urodził się Bogusław Leśnodorski, prawnik, historyk ustroju i myśli politycznej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, redaktor "Kwartalnika Historycznego". Jest autorem prac "Dzieło Sejmu Czteroletniego", "Polscy jakobini" oraz współautorem podręcznika "Historia ustroju i prawa polskiego". (zm. 01.07.1985)

1921 - W Krakowie utworzono Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego. 90 rocznica

1922 - Urodził się Christopher Lee, brytyjski aktor. Grał między innymi w filmach: "Trzej muszkieterowie", "Córka diabła", "Dalekie Pawilony", "Jeździec bez głowy", "Władca pierścieni".

1931 - Urodził się Philip Kotler, amerykański ekonomista, honorowy profesor w jednej z najważniejszych uczelni biznesu - Kellogg School of Management na Northwestern University, jest autorem liczących się podręczników i opracowań z marketingu, w tym "Marketing Management". 80 rocznica

1937 - W San Francisco oddano do użytku Golden Gate Bridge. Do 1965 roku był to najdłuższy wiszący most na świecie. Jego długość wynosi 2,7 kilometra.

1940 - Urodził się Hubert Kostka, pseudonim "Farorz" (w gwarze śląskiej proboszcz), reprezentacyjny bramkarz z dwoma fakultetami, uczeń Węgra Gyuli Grosicsa, złoty medalista olimpijski z Monachium z 1972 roku, trener piłkarski.

1940 - W obozie koncentracyjnym Sachsenhausen zginął generał Bolesław Roja, dowódca III Brygady Legionów Polskich. Roja kierował odsieczą Lwowa w 1918 roku, dowodził Grupą Operacyjną i 2 Armią w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku. (ur. 1879)

1941 - Angielskie krążowniki zatopiły niemiecki pancernik "Bismarck". Z liczącej 2220 osób załogi uratowało się 115 marynarzy. W akcji wziął udział polski niszczyciel ORP "Piorun". 70 rocznica

1942 - Czescy bojownicy ruchu oporu zastrzelili w Pradze zastępcę Protektora Czech i Moraw, Reinharda Heydricha. Heydrich był jednym z twórców hitlerowskiego systemu represji i eksploatacji ludności w krajach okupowanych. (ur. 1904)

1942 - Prezydent RP Władysław Raczkiewicz wydał dekret o organizacji naczelnych władz wojskowych w czasie wojny.

1952 - Zmarł Feliks Gwiżdż, podhalański działacz społeczno-polityczny i pisarz. W czasie I wojny światowej służył w Legionach. Był założycielem i prezesem Związku Podhalan. Pisał nowele, dramaty, tworzył poezje. (ur. 1885)

1955 - Urodziła się Magdalena Wołłejko, aktorka teatralna i filmowa, autorka sztuk teatralnych, zagrała między innymi w filmach: "Chłopi", "Akcja pod Arsenałem", "Romans Teresy Hennert", "Oszołomienie", "Kobieta w kapeluszu", córka aktora Czesława Wołłejki.   

1964 - Zmarł Jawaharlal Nehru, indyjski polityk, przywódca socjalistycznego skrzydła Indyjskiego Kongresu narodowego w okresie walki o niepodległość przeciwko dominacji brytyjskiej. Był pierwszym premierem niepodległych Indii w latach 1947 - 1964. Współtwórca ruchu niezaangażowania. W późniejszych latach jego córka - Indira Ghandi, a następnie wnuk Radżiw Ghandi sprawowali urząd premiera. (ur. 14.11.1889)  

1971 - Urodził się Paul Bettany, angielski aktor, grał między innymi w filmach: "Piękny umysł", "Kod da Vinci", "Rachunek sumienia", "Legion", "Turysta", "Sekretne życie pszczół". 40 rocznica

1987 - Przed kościołem Wizytek w Warszawie stanął pomnik kardynała Stefana Wyszyńskiego.

1988 - Senat Kongresu Stanów Zjednoczonych ratyfikował amerykańsko-radziecki układ o likwidacji rakiet średniego i krótkiego zasięgu. Rada Najwyższa ZSRR ratyfikowała układ 28 maja 1988 roku.  

1989 - W czasie zejścia z Mount Everestu zginął Eugeniusz Chrobak, polski taternik, alpinista i himalaista, także autor artykułów i opowiadań o tematyce wspinaczkowej, z zawodu inżynier chemik. (ur. 1939)

1990 - W Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie po raz pierwszy zastosowano technikę przeszczepu części wątroby małemu dziecku    

1990 - Odbyły się pierwsze wybory samorządowe, przy małej frekwencji blisko połowę mandatów radnych zdobyli działacze komitetów obywatelskich.

2006 - Na indonezyjskiej wyspie Jawa miało miejce trzęsienie ziemi o sile 6,3 stopni w skali Richtera. Zginęło ponad 5700 osób, a rannych zostało 36 tysięcy osób. 5 rocznica

Czytaj także

26 maja

Ostatnia aktualizacja: 26.05.2011 00:00
Karol V potępił nauki Lutra.
rozwiń zwiń