Historia

9 lipca

Ostatnia aktualizacja: 09.07.2011 00:00
Zmarł Wacław Potocki, autor "Wojny chocimskiej".

1339 - W Wyszehradzie Kazimierz Wielki zawarł umowę z Karolem I Robertem. Karol zgodził się, aby jego siostrzeniec Ludwik Węgierski został następcą tronu w Polsce, jeśli Kazimierz nie będzie miał synów. Węgry zobowiązały się do udzielenia Polsce pomocy przeciwko Krzyżakom i poparły nasze roszczenia do Rusi halicko-włodzimierskiej.

1441 - Zmarł Jan van Eyck, malarz niderlandzki, uważany za jednego z twórców nowożytnego malarstwa, szczególnie malarstwa portretowego. Uchodzi również za prekursora wczesnego renesansu, jego obrazy cechuje realizm i wierne przekazywanie obserwacji; jednym z głównych jego dzieł są obrazy do ołtarza katedry w Gandawie tzw. "Ołtarz Baranka Mistycznego". 570 rocznica       

1521 - W katedrze wawelskiej zawieszono dzwon, któremu nadano imię Zygmunt, ufundowany przez Zygmunta Starego. Dzwon został wykonany w krakowskiej ludwisarni przez Hansa Behema. 13 lipca 1521 roku Kraków po raz pierwszy usłyszał jego głos. 490 rocznica

1696 - Zmarł poeta Wacław Potocki. Walczył pod Beresteczkiem i przeciw Szwedom. Autor "Wojny chocimskiej", poematów, utworów religijnych, jak "Dialog o Zmartwychwstaniu Pańskim", zbioru "Ogród fraszek", trenów na śmierć syna Stefana pod zbiorczym tytułem "Periody". Urodził się około 1621 roku. 315 rocznica

1744 - Zmarł Kacper Niesiecki, genealog, heraldyk, jezuita, wykładał retorykę w kolegiach w Kaliszu, Chojnicach i Bydgoszczy. Od 1724 roku przebywał w klasztorze w Krasnymstawie, gdzie pracował nad swoim najsłynniejszym dziełem "Herbarz Polski".    

1816 - Proklamowano niepodległość Zjednoczonych Prowincji La Platy. Od 1826 roku Republika Argentyny. 195 rocznica

1819 - Urodził się Elias Howe, amerykański wynalazca. Wspólnie z Walterem Huntem zbudował w 1846 roku urządzenie przeznaczone do pracy w fabrykach odzieży, prototyp maszyny do szycia, wynalazł też igłę maszynową. Zmarł 3 października 1867 roku.

1823 - Urodził się Henryk Rodakowski, malarz, jeden z najwybitniejszych polskich portrecistów, autor obrazów: "Posłowie u Sobieskiego", "Wojna kokosza", "Obrona Częstochowy". Zmarł 28 listopada 1894 roku.

1834 - Urodził się Jan Neruda, czeski pisarz, autor "Opowiadań ze Starej Pragi". Uchodzi za jednego z prekursorów czeskiego odrodzenia kulturalnego drugiej połowy XIX wieku. Zmarł 22 sierpnia 1891 roku.

1856 - Zmarł Amedeo Avogadro, włoski fizyk, profesor uniwersytetu w Turynie, jeden z twórców podstaw atomistycznej teorii materii. Sformułował tzw. prawo Avogadra i podał sposób wyznaczania ciężarów cząsteczkowego oraz atomowego. 155 rocznica

1879 - Urodził się Ottorino Respighi, włoski kompozytor i muzykolog,  autor poematów symfonicznych - "Fontanny rzymskie", koncertów, oper - "Maria egiziaca ", "La fiamma", Lucrezia". Zmarł 18 kwietnia 1936 roku.

1888 - Urodził się Bruce Bairnsfather, brytyjski plastyk, twórca postaci "Old Billa", weterana pierwszej wojny światowej. Zmarł 29 września 1959 roku.

1894 - Urodził się Piotr Kapica, rosyjski fizyk. Zajmował się głównie badaniami właściwości ciał w silnych polach magnetycznych i w niskich temperaturach. Odkrywca zjawiska nadciekłości helu za co w 1978 roku  otrzymał Nagrodę Nobla. Członek Akademii Nauk ZSRR i Royal Society,  uważany za jednego z głównych twórców radzieckiej bomby wodorowej.  Zmarł  8 kwietnia 1984 roku.

1897 - Urodził się Jean Cassou, francuski pisarz, krytyk, historyk sztuki, autor powieści "Paryż we krwi", wierszy, pamfletów politycznych oraz szkiców o poezji Cervantesa i malarstwie Rembrandta. Był założycielem Muzeum Sztuki Współczesnej. Zmarł 18 stycznia 1986 roku.       

1901 - Urodziła się Barbara Cartland, brytyjska pisarka, autorka romansów i powieści miłosnych; napisała ich ponad 700 w tym 5 biografii: "W szponach miłości", "Diabelska intryga", "Anglik w Paryżu", "Młyn miłości", "Narzeczona gubernatora". W połowie lat 90. sprzedała swą miliardową książkę. Odznaczona została Orderem Imperium Brytyjskiego. Zmarła 21 maja 2000 roku. 100 rocznica

1902 - W Niemczech opatentowano formułę kwasu barbiturowego, który w przyszłości stał się podstawą do produkcji środków nasennych.

1909 - Zmarł Kazimierz Badeni, konserwatywny polityk galicyjski i austriacki, namiestnik Galicji. W latach 1895-1897 był prezesem Rady Ministrów Austro-Węgier. Urodził się 14 października 1846 roku.

1911 - Urodził się John Wheeler, amerykański fizyk. Prowadził badania w dziedzinie fizyki atomowej, fizyki jądrowej oraz oddziaływań elektromagnetycznych między cząstkami elementarnymi. Sformułował koncepcję "czarnych dziur". Zmarł 13 kwietnia 2008 roku. 100 rocznica

1914 - Zmarł Jan Władysław Dawid, pedagog, psycholog, pionier psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej w Polsce. Do największych jego zasług na gruncie psychologii empirycznej należy szerzenie w Polsce idei prowadzenia badań nad dziećmi, nad ich światem wyobrażeń i pojęć, ich myśleniem i inteligencją, a zarazem idei rozwijania umysłu dziecka, jego woli i umiejętności działania. Autor rozprawy "Inteligencja, wola i zdolność do pracy". (ur. 26.06.1859)

1916 - Urodził się Stanisław Pagaczewski, poeta, pisarz, autor utworów dla dzieci i młodzieży: "Zielona wędrówka", "Szkoła bez dzwonka", "Gospoda pod Upiorkiem" a przede wszystkim, należącej już dziś do klasyki literatury dziecięcej trylogii o przygodach Baltazara Gąbki. Zmarł 7 czerwca1984 roku. 95 rocznica

1918 - Debiut teatralny Ludwika Sempolińskiego w teatrze "Sfinks" w Warszawie.

1922 - Zmarł Ogai Mori, japoński pisarz, jeden ze współczesnych twórców japońskiego dramatu, krytyk literacki. Pisał powieści historyczne i autobiograficzne, zajmował się krytyką literacką. Urodził się 19 stycznia 1862 roku.

1924 - Urodził się Jerzy Procner, dyrygent i kompozytor, dyrygent operowy w Katowicach, Warszawie i Gdańsku, współpracował także z innymi  teatrami muzycznymi i filharmoniami w kraju. Zagrał w filmie "Dezerter". Zmarł 16 kwietnia 1980 roku.

1925 - Urodziła się. Ewa Krasnodębska, aktorka teatralna i filmowa; współautorka prezentowanych przez siebie monodramów, autorka spektaklu o Chopinie przedstawianego w USA oraz zbioru reportaży i felietonów "Jak odkrywałam Amerykę", zagrała m.in. w filmach: "Nikodem Dyzma", "Marysia i Napoleon", "Za wami pójdą inni", "Jeszcze nie wieczór".

1926 - Urodził się Benjamin Mottelson, duński fizyk amerykańskiego pochodzenia. W 1975 roku wraz z Aage Bohrem otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za badanie struktury jądra atomowego. Zmarł  6 maja 2011 roku. 85 rocznica

1927 - Urodził się Zdzisław Maklakiewicz, aktor. Jego słynne role teatralne to między innymi: Jan w "Nosorożcu" Ionesco i Jourdin  w "Mieszczanin szlachcicem" Moliera. Występował też w filmach, między innymi "Rejs" Piwowskiego, "Rękopis znaleziony w Saragossie" Hasa i w telewizyjnych serialach takich jak "Polskie drogi" czy "Karino". Zmarł 9 października 1977 roku.

1929 - Zmarł Julian Fałat, malarz. Malował sceny rodzajowe, głównie myśliwskie, pejzaże. Do najbardziej znanych należą "Powrót z niedźwiedziem", "Po polowaniu" i "Wnętrze lasu". Urodził się 30 lipca 1853 roku.

1930 - Urodził się Andrzej Przypkowski, pisarz, reportażysta, publicysta, redaktor czasopisma "Barwy", współzałożyciel Klubu Marynistów Polskich; autor powieści "Gdzieś we Francji", "Arena", "Bursztyn się jarzy", "Opętani".

1933 - Urodził się Elem Klimow, rosyjski reżyser, autor filmów: "Przygody dentysty", "Agonia", "Pożegnanie", "A jednak wierzę", najbardziej znany z filmu o niemieckich okrucieństwach na Białorusi w czasie II wojny światowej "Idź i patrz", zrealizowanego w 1985 roku. Zmarł 26 października 2003 roku.

1935 - W Częstochowie, urodziła sie Halina Poświatowska, poetka należąca do tzw. pokolenia Współczesności, w której twórczości nieustannie przeplatały sie miłość i śmierć. Zmagając się całe życie z bardzo poważną chorobą serca, dzieliła czas między leczenie w szpitalach i sanatoriach a studiowanie filozofii, sztuki, logiki i języków obcych. Zmarła 11 października 1967r.

1937 - Zakończono prace przy sypaniu Kopca Piłsudskiego. Usypany w latach 1934-1937 jest najmłodszym z czterech krakowskich kopców i najwyższym - 33,5 metra.

1941 - Urodził się Tadeusz Borowski, aktor, przez ostatnie lata związany z warszawskim Teatrem Ateneum; występował również w Teatrze Telewizji m.in. w "Za kulisami" C.K. Norwida, "Legendzie" S. Wyspiańskiego, "Braciach Karamazow" F. Dostojewskiego, "Dwóch teatrach" J. Szaniawskiego. Znany też jest z filmów: "Tajemnica enigmy", "Och, Karol", "Młode wilki", "Bez miłości". 70 rocznica

1945 - Zmarła Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka, dramatopisarka. Była córką Wojciecha Kossaka i siostra Magdaleny Samozwaniec. Związana z poetycką grupą "Skamander", tworzyła subtelne liryki, głównie miłosne. Wydała zbiory wierszy "Niebieskie migdały", "Pocałunki", Baba dziwo". Ulica jej imienia jest na warszawskich Bielanach. Urodziła się 20 listopada 1894 roku.

1947 - Polska, pod naciskiem Związku Radzieckiego, odrzuciła zaproszenie na konferencję w sprawie planu Marshalla. Rząd polski wystosował do rządów Wielkiej Brytanii i Francji notę protestacyjną przeciwko uprzywilejowaniu Niemiec w tym planie.

1948 - Urodził się Jerzy Skoczylas, satyryk, aktor wrocławskiego kabaretu "Elita", autor audycji radiowych: "60 minut na godzinę", "Wiódł ślepy kulawego", "Studio 202".

1950 - "Kultura" paryska oficjalnie została pozbawiona prawa rozpowszechniania w Polsce.

1956 - Urodził się Tom Hanks, amerykański aktor. Za role w filmach "Filadelfia" i "Forrest Gump" otrzymał Oscara w 1994 i 1995 roku. Grał też m.in. w filmach "Bezsenność w Seattle", "Szeregowiec Ryan", "Droga do zatracenia". 55 rocznica

1959 - Zmarł Jerzy Leszczyński, aktor teatralny i filmowy. Debiutował w 1902 roku w warszawskim teatrze ogródkowym "Bagatela", wystąpił w wielu przedwojennych filmach - "Carska faworyta", "Pan Tadeusz", "Szpieg w masce", "Dyplomatyczna żona". Autor wspomnień "Z pamiętnika aktora".

1964 - Urodził się Mieczysław Szcześniak, muzyk, piosenkarz, kompozytor i autor teksów. Wykonawca piosenki "Dumka na dwa serca" do filmu "Ogniem i mieczem", od 1993 roku związany z nurtem muzyki chrześcijańskiej - jest jednym z założycieli zespołu New Life M, grającego muzykę rozrywkową z przesłaniem chrześcijańskim.

1974 - Zmarł Earl Warren, amerykański prawnik, prezes Sadu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. W latach 1963-64 kierował pracą tzw. Komisji Warrena, badającą okoliczności i przebieg zamachu na prezydenta J.F. Kennedy'ego w 1963 roku.     

1986 - Zmarła Krystyna Jamróz, sopranistka, solistka Opery Wrocławskiej, Poznańskiej i Warszawskiej. Występowała w wielu krajach Europy, w Stanach Zjednoczonych i Brazylii. Sławę przyniosła jej m.in tytułowa partia w "Księżniczce Turandot" Giacomo Pucciniego i rola Desdemony w "Otellu" Giuseppe Verdiego. Była także jurorem w międzynarodowych konkursach wokalnych. Urodziła się 29 sierpnia 1925 roku. 25 rocznica

1997 - Podczas szczytu NATO w Madrycie, Polska, Czechy i Węgry zostały zaproszone do rozpoczęcia rozmów w sprawie przystąpienia do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Rozmowy zostały uwieńczone sukcesem 12 marca 1999 roku.

1997 - Inauguracja działalności Rady Partnerstwa dla Pokoju (EAPC) - nowej instytucji utworzonej w celu zacieśnienia współpracy w zakresie bezpieczeństwa w Europie.     

1997 - Otwarto zaporę wodną na Dunajcu w Czorsztynie.

2003 - Zmarł Andrzej Jaroszewski, dziennikarz, prezenter muzyczny Polskiego Radia, jeden z twórców "Sygnałów Dnia". Był znanym popularyzatorem muzyki jazzowej. Urodził się 13 sierpnia 1938 roku.

2008 - Zmarł Tomasz Lengren, aktor i wykładowca sztuki aktorskiej oraz reżyser. Występował w rolach charakterystycznych oraz epizodach filmowych: "Trzeba zabić tę miłość", "Dzieje grzechu", "Ziemia obiecana", "Rejs", "Przesłuchanie". Twórca filmów dokumentalnych "Pomniejszenie", "Choinka strachu", "Brygada majstra Mortala". Był synem grafika Zbigniewa Lengrena. Urodził się 7 marca 1945 roku.