Historia

13 lipca

Ostatnia aktualizacja: 13.07.2011 00:00
Podczas próby pokonania Atlantyku zginął polski lotnik mjr Ludwik Idzikowski.

1024 - Zmarł Henryk II, król Niemiec od 1002 roku, cesarz od 1014 roku, ostatni władca z dynastii saskiej. Prowadził wojny z Bolesławem Chrobrym między innymi o Milsko i Łużyce zakończone pokojem w Budziszynie w 1018 roku. Był fundatorem wielu kościołów. 

1521 - Po raz pierwszy zabrzmiał dźwięk Dzwonu Zygmunta w katedrze na Wawelu. Największy polski dzwon został ufundowany przez króla Zygmunta Starego i odlany w pracowni norymberskiego mistrza Jana Behama. Umieszczono go na wieży Katedry Wawelskiej 4 dni wcześniej. 490 rocznica

1527 - Urodził się John Dee, angielski okultysta, kabalista, matematyk. Był nadwornym astrologiem Elżbiety I, badaczem wiedzy tajemnej i właścicielem największej biblioteki w ówczesnej Anglii. Przez pewien czas przebywał na dworze Stefana Batorego. Zmarł w  1608 lub 1609 roku    

1624 - Drukarz Jan Rossowski założył w Warszawie pierwszą stałą drukarnię. 

1779 - Urodził się William Hedley, angielski inżynier, wynalazca Puffing Billy, najstarszego zachowanego silnika parowego, pionier kolejnictwa. Zmarł 9 stycznia 1843 roku 

1793 - Zmarł Jean Paul Marat, francuski polityk czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej, dziennikarz, lekarz, członek Komitetu Bezpieczeństwa, deputowany do Konwentu Narodowego, zwolennik terroru wobec wrogów politycznych, autor prac z zakresu medycyny, nauk ścisłych, optyki oraz rozpraw filozoficznych "Esej filozoficzny o człowieku" i "Kajdany niewolnictwa". Zmarł 24 maja 1743 roku  

1814 - Urodził się Anders Ångström, szwedzki fizyk i astronom, profesor uniwersytetu w Uppsali. W 1862 roku odkrył obecność wodoru w atmosferze Słońca. Był pionierem spektroskopowych badań nieba, mierzył długości fal świetlnych. W 1905 roku jego nazwiskiem nazwano jednostkę w systemie metrycznym - angstrem (A), która wynosi jedną dziesięciomiliardową metra. Zmarł 21 czerwca 1874 roku. 

1832 - Amerykański badacz i etnolog, Henry Schoolcraft odkrył źródła rzeki Mississippi.  

1844 - Urodził sie Johann Friedrich Miescher, szwajcarski badacz metabolizmu komórki oraz odkrywca kwasów nukleinowych. (zm. 26 08.1895)

1881 - Urodził się Karol Englisch, prawnik, taternik. W latach 1896 - 1903 wszedł jako pierwszy na ponad 30 szczytów i turni tatrzańskich, przyspieszając tym samym zamknięcie okresu taternictwa "zdobywczego"; opisy swoich wędrówek publikował w prasie austriackiej, niemieckiej, francuskiej i polskiej; uznawana za jednego najwybitniejszych polskich taterników w historii zdobywania Tatr . Zmarł 13 kwietnia 1945 roku. 130 rocznica

1893 - Zmarł Franciszek Duchiński, historyk i etnograf, działacz emigracyjny. Zajmował się badaniami nad rasową odrębnością Rosjan. Wydał wiele prac na ten temat w języku francuskim. Pracownik Muzeum Polskiego w Raperswilu, założyciel "Przeglądu etnograficznego" w Krakowie. Urodził się w 1816 roku.

1894 - Urodził się Izaak Babel, rosyjski nowelista i dramatopisarz, pochodzenia żydowskiego. Jego pisarstwo cechuje połączenie liryzmu z ironią i groteską, kontrastowość obrazów i zwartość kompozycji. Do najbardziej znanych utworów należą: "Opowiadania odeskie", "Armia konna", "Historia mojego gołębnika". Babel był oskarżony o działalność trockistowską. Został rozstrzelany. Po 1956 roku jego utwory wróciły oficjalnie do literatury radzieckiej. Zmarł 17 marca 1941 roku.   

1905 - Urodził się Zygmunt Skibniewski, architekt, urbanista, profesor Politechniki Warszawskiej, współorganizator Biura Odbudowy Stolicy, pod jego kierownictwem powstały projekty planu ogólnego Warszawy, współtwórca Trasy W-Z.  Zmarł 28 października 1994 roku. 105 rocznica

1908 - W Londynie otwarto IV Igrzyska Olimpijskie. Po raz pierwszy wzięły w nich udział kobiety.  

1918 - Rada Regencyjna wydała akt powołujący do życia Główny Urząd Statystyczny.  

1918 - W Pradze utworzeno Radę Narodową Czeską. Ogłoszono program niezawisłości i zażądano od Austrii przekazania administracji i uznania suwerenności Czech.  

1920 - Urodził się Ludwik Maciąg, malarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, autor ilustracji książkowych, plakatów, projektów znaczków pocztowych, gobelinów, jeden z najlepszych współczesnych malarzy pejzażystów i batalistów. Zmarł 7 sierpnia 2007 roku.

1921 - Zmarł Gabriel Lippmann, francuski fizyk, badał i pierwszy opisał zjawiska elektrokapilarne. W 1891 roku opracował metodę reprodukcji barw, opartą na zjawisku interferencji światła (nie znalazła zastosowania w praktyce), za co w 1908 roku otrzymał nagrodę Nobla. Urodził się w 1845 roku. 90 rocznica

1891 - Urodziła się Seweryna Broniszówna, aktorka, pedagog, odtwórczyni takich ról teatralnych jak: Rachela w "Weselu", Jokasta w "Królu Edypie", pani Rollison w "Dziadach"; przed wojną wystąpiła również w kilku filmach: "Gehenna", "Ułan księcia Józefa", "Niedorajda", "Barbara Radziwiłłówna". Zmarł 28 czerwca 1982 roku. 120 rocznica

1921 - Urodził się Marian Kołodziej, scenograf, twórca dekoracji m.in. do sztuk: "Termopile polskie", "Bazylissa Teofanu", "Sztukmistrz z Lublina", "Nie-Boska komedia"; autor ołtarza papieskiego w Gdańsku podczas pielgrzymek Jana Pawła II w latach 1987 i 1999. Zmarł 13 października 2009 roku. 90 rocznica

1924 - Urodziła się Maria Koterbska, piosenkarka, szczególnie popularna w latach 50. i 60. Współtworzyła jeden z najpopularniejszych kabaretów powojennej Polski - "Wagabundę". Jej najbardziej znane piosenki to: "Chłopcy z tamtych mórz", "Parasolki", "Karuzela", "O, tak w Polskę iść", "Serduszko puka w rytmie cha-cha", "Augustowskie noce"; grała w filmie "Irena do domu". 

1924 - Urodził się Czesław Kupisiewicz, pedagog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, autor prac: "Dydaktyka ogólna", "Projekty reform edukacyjnych w Polsce", "Szkoła w XX wieku".

1924 - Urodziła się Zdzisława Malska, aktorka, przez wiele lat związana z Teatrem Lalek Arlekin i Teatrem imienia Jaracza w Łodzi oraz Teatrem Polskim w Bydgoszczy. Grała również w filmie: "Coś za coś", "Do krwi ostatniej", "Dwoje bliskich obcych ludzi". Zmarła 22 sierpnia 1995 roku.

1929 - Podczas przelotu przez Atlantyk poniósł śmierć major Ludwik Idzikowski, instruktor w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu. Jego samolot, Amiot 123 "Orzeł Biały", uległ awarii w czasie lotu, rozbił się i spłonął podczas próby lądowania na Azorach. Idzikowski poniósł śmierć na miejscu, jego mechanik, Kazimierz Kubala, odniósł jedynie niegroźne obrażenia. (Ur. 24.08.1891)

1930 - W Gdyni poświęcono szkolny żaglowiec "Dar Pomorza".

1930 - W Urugwaju rozpoczęły się pierwsze Piłkarskie Mistrzostwa Świata, pierwszymi mistrzami w piłce nożnej zostali gospodarze, którzy w finale pokonali Argentynę 4:2.

1933 - Urodził się Tadeusz Kocyba, kompozytor i pedagog, autor muzyki do 160 filmów animowanych, między innymi "Przygody Bolka i Lolka", "Przygody Baltazara Gąbki", "Porwanie w Tiutiurlistanie" oraz wielu spektakli teatralnych. Zmarł 27 marca 2007 roku.

1934 - Urodził się Wole Soyinka, nigeryjski dramaturg, prozaik i poeta, piszący po angielsku, autor między innymi powieści: "Interpretatorzy", "Śmierć i królewski koniuszy", "Droga". W 1986 roku został laureatem Literackiej Nagrody Nobla. Od 1994 roku w Stanach Zjednoczonych.

1935 - Urodził się Jarosław Marek Rymkiewicz, poeta, dramatopisarz, historyk literatury, autor zbiorów poezji "Człowiek z głową jastrzębia", "Konwersje", sztuk scenicznych: "Odys w Berdyczowie" "Król Mięsopust", "Księżniczka na opak", powieści: "Umschlagplatz", "Juliusz Słowacki pyta o godzinę", "Aleksander Fredro jest w złym humorze", tłumacz poezji anglosaskiej i hiszpańskiej.

1936 - W Hiszpanii zamordowano Jose Calvo Sotelo, deputowanego i przywódcę partii monarchistycznej. Wydarzenie to stało się pretekstem do buntu dla wojsk generała Francisco Franco przeciwko rządowi republikańskiemu w Madrycie. Był to początek wojny domowej w Hiszpanii. (ur. 1893) 75 rocznica

1940 - Urodził się Patrick Stewart, angielski aktor teatralny i filmowy; znany głównie ze swoich ról szekspirowskich oraz jako kapitan Jean Luc Picard w serialu telewizyjnym "Star Trek: Następne pokolenie" i kilku filmach pełnometrażowych serii "Star Trek", zasłynął również z roli profesora Xaviera w filmach: "X-Men", "X-Men 2", "X-Men 3: Ostatni bastion".

1942 - Urodził się Harrison Ford, amerykański aktor. Zagrał między innymi w filmach:"Amerykańskie Graffiti", "Rozmowa", "Gwiezdne wojny", "Czas Apokalipsy", "Ścigany". Jest jedną z największych gwiazd kina światowego. 

1944 - Początek operacji lwowsko-sandomierskiej 1 Frontu Ukraińskiego. 

1944 - Urodził sie Erno Rubik, węgierski architekt i rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk i Rzemiosła w Budapeszcie, wynalazca w 1974 roku "magicznej kostki", zwanej powszechnie "kostką Rubika" - przyrządu do ćwiczeń wyobraźni przestrzennej oraz wielu innych mechanicznych łamigłówek. 

1949 - Watykańska Kongregacja Doktryny Wiary wydała dekret zakazujący pod karą ekskomuniki wstępowania do partii komunistycznej i jej popierania oraz propagowania idei komunistycznych w druku.

1951 - Zmarł austriacki kompozytor Arnold Schoenberg, główny przedstawiciel wiedeńskiej szkoły dodekafonicznej, autor utworów orkiestrowych, kameralnych, fortepianowych i wokalno-instrumentalnych, także oper: "Mojżesz" i "Aaron". (ur. 13.08.1894) 60 rocznica

1954 - Zmarła Frida Kahlo, meksykańska malarka, autorka prac pełnych osobistej symboliki (55 obrazów to autoportrety) o wyraźnych wpływach rdzennej kultury meksykańskiej, jej zainteresowanie tematyką kobiecą dostrzeżone przez ruch feministyczny spowodowało, że stała się jego symbolem w ostatnich latach XX wieku, autorka obrazów: "Tam wisi moja suknia", "Autoportret na granicy Meksyku i Stanów Zjednoczonych", "Niech żyje życie". (ur. 06.07.1907) 

1969 - Rozgrywany w San Salvador mecz eliminacyjny mistrzostw świata w piłce nożnej między Hondurasem a Salvadorem spowodował zamieszki i starcia graniczne między tymi państwami.

1973 - Wytwórnia EMI wydała pierwszy album grupy Queen, zatytułowany "Queen".  

1977 - Zmarł Jan Patocka, czeski filozof, historyk, inicjator i sygnatariusz "Karty ’77". (ur. 01.06.1907)

1978 - W Hampshire w Wielkiej Brytanii na koncert Boba Dylana przyszła rekordowa wówczas liczba fanów - 250 tysięcy osób.  

1985 - Na zawodach w Nicei rosyjski lekkoatleta Siergiej Bubka ustanowił rekord świata w skoku o tyczce - 6 metrów.

1990 - Rząd premiera Tadeusza Mazowieckiego podjął decyzję o utworzeniu specjalnej Grupy Reagowania Operacyjno-Manewrowego "Grom".

1992 - Zmarł Andrzej Wydrzyński, pseudonimy: Artur Morena i Mike W. Kerrigan, pisarz, autor sztuk scenicznych: "Śmierć Hamleta", "Komedia", "Salon pani Klementyny", "Ludzie i cienie", powieści "Ptaki z sadzy" i "Pościg", a także szkiców "Pamięć teatru" oraz opowiadań "Zamach na New York". (ur. 01.12.1921)

1995 - Zmarł Godtfred Kirk Christiansen, duński przemysłowiec, założyciel imperium zabawkarskiego "Lego". (ur. 08.07.1920)

1996 - Zmarł Stefan Mirowski, przewodniczący Związku Harcerstwa Polskiego, twórca i pierwszy komendant organizacji "Zawisza". Był żołnierzem Szarych Szeregów, po wojnie w harcerstwie do 1949 roku, powrócił do służby w 1956 roku. Pod koniec lat 80-tych uczestniczył w procesie odnawiania Związku, w 1990 roku został jego przewodniczącym. (ur. 14.03.1920) 15 rocznica

1999 - Zmarł Jacek Rzempołuch, lekarz, jeden z najwybitniejszych polskich specjalistów w zakresie ginekologii i leczenia bezpłodności. Kierował Katedrą i Oddziałem Klinicznym Położnictwa i Ginekologii Śląskiej Akademii Medycznej w Bytomiu. Zajmował się między innymi sztucznym zapłodnieniem. Kierował zespołem, który po raz pierwszy w Polsce doprowadził w styczniu 1993 roku do narodzin dzieci - bliźniąt - po zastosowaniu klasycznej techniki sztucznego zapłodnienia - GIFT. Napisał ponad 250 artykułów naukowych. (ur. 1935)

2000 - W Waszyngtonie zmarł profesor Jan Karski, właściwe nazwisko Jan Kozielewski, legendarny kurier AK-owskiego podziemia, który pierwszy przekazał na Zachód osobistą relację o zagładzie Żydów w okupowanej przez hitlerowców Polsce, po wojnie pozostał w Stanach Zjednoczonych, wykładał między innymi stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu na Georgetown University w Waszyngtonie, jego książka "Tajne państwo", będaca opowieścią o polskim podziemiu, ukazała się w Polsce po raz pierwszy w 1999 roku, 55 lat po amerykańskim pierwodruku. (ur. 1914)

2006 - Zmarł Tomasz Zaliwski, aktor teatralny. Całe jego życie zawodowe było związane z warszawskim Teatrem Ludowym (od 1975 - Teatr Nowy) i Teatrem Narodowym. Grał również w filmach, między innymi: "Wśród nocnej ciszy", "Pełnia", "Rękopis znaleziony w Saragossie", "Popioły", "Śmierć prezydenta" i "Stara baśń".  Urodził się 15 grudnia1929 roku 5 rocznica

2006 - Wrocławska Hala Ludowa, wybudowana w latach 1911-1912 została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego. 5 rocznica

2008 - Zginął Bronisław Geremek, historyk mediewista, działacz opozycji antykomunistycznej - członek NSZZ "Solidarność" i uczestnik obrad "okrągłego stołu", poseł na Sejm, minister spraw zagranicznych w latach 1997 - 2000, poseł do Parlamentu Europejskiego.

Czytaj także

12 lipca

Ostatnia aktualizacja: 12.07.2011 08:00
Masakra w Srebrenicy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

14 lipca

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2011 00:00
Zginął Billy Kid.
rozwiń zwiń