Historia

14 lipca

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2011 00:00
Zginął Billy Kid.

1789 - Lud Paryża zdobył więzienie w Bastylii. Wydarzenie to traktuje się jako początek rewolucji francuskiej przeciwko monarchii absolutnej. Tego dnia Francja obchodzi święto narodowe.

1801 - Urodził się Johannes Peter Műller, niemiecki fizjolog i anatom. Jego podstawowe prace dotyczą czynności ośrodkowego układu nerwowego i narządów zmysłów. Mikroskopowe badania dotyczące krwi i raka były podstawą stworzenia nowoczesnej histologii patologicznej. Műller jest autorem podręcznika "Handbuch der Phisiologie des Menschen". Zmarł 28 kwietnia1858 roku. 210 rocznica

1827 - Zmarł Augustin Jean Fresnel, francuski fizyk i inżynier, współtwórca falowej teorii światła. Prowadził doświadczenia nad wpływem ruchu Ziemi na zjawiska optyczne, co stało się podstawą elektrodynamiki poruszających się ciał i szczególnej teorii względności. Urodził się 12 marca 1788 roku

1858 - Urodziła się Emmeline Pankhurst, przywódczyni ruchu brytyjskich sufrażystek. Na przełomie XIX i XX wieku walczyła o prawa polityczne dla kobiet, zwłaszcza o prawo do udziału w wyborach. (zm. 1928)  

1862 - Urodził się Gustav Klimt, austriacki malarz, grafik, jeden z twórców "Secesji Wiedeńskiej", autor stylizowanych kompozycji, portretów i pejzaży. Zmarł w 1918 roku . 

1867 - Alfred Nobel zademonstrował po raz pierwszy w Redhill w hrabstwie Surrey w Anglii działanie dynamitu, wynalezionego rok wcześniej. 

1870 - Rozpoczął działalność Teatr Letni w Ogrodzie Saskim w Warszawie. Istniał przez 69 lat, został zniszczony we wrześniu 1939 roku w czasie nalotów niemieckich.

1874 - Urodził się Jerzy Żuławski, pisarz, poeta i dramaturg okresu Młodej Polski, jeden z prekursorów polskiej literatury fantastycznonaukowej: "Na srebrnym globie", "Stara Ziemia", "Zwycięzca". W 2008 roku została ustanowiona Nagroda Literacka imienia Jerzego Żuławskiego dla najlepszych polskich utworów fantastycznych. Zmarł 9 sierpnia 1915 roku.

1881 - Zginął Billy Kid, a właściwie Patrick Henry McCarty lub William Bonney, jeden z najsłynniejszych rewolwerowców i zabójców, legendarna postać amerykańskiego Dzikiego Zachodu. Był bohaterem licznych opowieści i kilkudziesięciu filmów, między innymi: "Pat Garrett i Billy Kid", "Młode strzelby", "Gwiazda szczęścia Billy Kida". Oskarżany był o zabójstwo 21 osób. Zastrzelił go Pat Garrett, szeryf okręgu Lincoln. Billy Kid urodził się prawdopodobnie 17 września 1859 roku. 130 rocznica

1887 - Zmarł Alfred Krupp, niemiecki przemysłowiec, syn założyciela koncernu Friedrich Krupp AG. W 1841 roku kierowana przez niego firma wyprodukowała pierwsze działo ze stali odlewanej. (ur. 1812)

1891 - Urodził się Werner Rittberger, niemiecki łyżwiarz figurowy, wielokrotny mistrz Niemiec, Europy i Świata. Jest znany jako twórca jednego ze skoków, nazywanego dziś od jego nazwiska, a poza Europą  i w Wielkiej Brytanii określanego mianem "loopa". Zmarł w 1975 roku. 120 rocznica

1898 - Urodził się Tadeusz Potworowski, malarz i scenograf, pedagog, członek grupy "kapiści", uznawał wyższość wartości czysto malarskich nad treścią. Autor obrazu "Przed lustrem", cyklu "Martwa natura". Zmarł  24 kwietnia1962 roku

1900 - Urodził się Witold Romer, fotochemik, fotografik, profesor Politechniki Wrocławskiej, wynalazca metody techniki fotograficznej zwanej izohelią. W 1937 roku podjął akcję publikacji pocztówek fotograficznych wykonanych przez najlepszych mistrzów popularyzujących krajobraz Polski i dokonania polskie w okresie międzywojennym. Zmarł 19 kwietnia 1967 roku.

1900 - Urodził się Bogusław Sujkowski, pisarz, autor powieści: "Bogowie sądzą", "Bolko Zapomniany", "Rydwany bojowe", opowiadań "Gasnące błyski", książki dla młodzieży "Jantarowy szlak". (zm. 05.12.1964)

1903 - Urodził się Irving Stone, amerykański pisarz, autor powieści biograficznych: "Pasja życia" o Vincencie van Goghu, "Udręka i ekstaza" o Michale Aniele i "Żeglarz na koniu" o Jacku Londonie.  Zmarł 26 sierpnia 1989 roku.

1904 - Urodził się Isaac Bashevis Singer (podawana jest też data 24.11), amerykański pisarz, pochodzenia żydowskiego, urodzony w Polsce w rodzinie rabinackiej, tworzący w języku jidysz. Pisał opowiadania, powieści autobiograficzne i książki dla dzieci: "Krótki piątek", "Namiętności", "Seans", "Moc światła". Do najbardziej znanych powieści należą: "Dwór", "Spuścizna", "Sztukmistrz z Lublina". W 1978 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. Zmarł 24 lipca 1991 roku. 

1905 - Urodził się Jerzy Borejsza, właściwe nazwisko Beniamin Goldberg, działacz polityczny i kulturalny, organizator prasy i wydawnictw. Założył Spółdzielnię Wydawniczo-Oświatową "Czytelnik" i był jej prezesem. Zmarł 19 stycznia 1952 roku.

1906 - Urodził się Juliusz Studnicki, malarz-pejzażysta i portrecista, współzałożyciel Grupy "Pryzmat".  Zmarł 3 marca 1978 roku. 105 rocznica

1907 - Urodził się Feliks Topolski, malarz i rysownik. W czasie wojny był artystycznym kronikarzem polskiego rządu i sił zbrojnych na Zachodzie. Po wojnie wydał między innymi "Topolski's Chronicle" - rysunkową kronikę poświęconą obyczajowości brytyjskiego społeczeństwa. Topolski jest twórcą dwustumetrowego malowidła przedstawiającego główne wydarzenia XX wieku, znajdującego się w łukach wiaduktu Hungerford w Londynie. Od 1935 roku mieszkał w Anglii. Zmarł w 1989 roku.

1910 - Urodził się William Hanna, amerykański scenarzysta, reżyser i producent filmów animowanych pracujący w duecie z Josephem Barbera, twórca popularnych filmów rysunkowych z kotem Tomem, myszką Jerry, psem Huckelberrym i misiem Yogi, współzałożyciel wytwórni filmowej Hanna-Barbera Productions. Zmarł 22 marca 2001 roku.

1911 - Urodził się Tadeusz Fijewski, wybitny aktor znany z charakterystycznych ról teatralnych, głównie komediowych, niekiedy o zabarwieniu groteskowym. Wcielił się między innymi w postać Kalmity w "Chłopach" Stanisława Grochowiaka i Gogo w "Czekając na Godota" Samuela Becketa. Grał także liczne role filmowe i tetewizyjne, na przykład Rzeckiego w "Lalce" i Ojca w "Niespodziance" Karola Huberta Roztworowskiego. Zmarł 11 listopada 1978 roku. 100 rocznica

1913 - Urodził sie Gerald Ford, amerykański polityk, 38. prezydent Stanów Zjednoczonych. Objął urząd 10 sierpnia 1974 roku, po odejściu Richarda Nixona w związku z aferą Watergate. Zmarł 26 grudnia 2006 roku.  

1914 - Urodziła się Halina Bielińska, reżyser filmów animowanych i fabularnych, między innymi: "Godzina pąsowej róży", "Szczęściarz Antoni", "Dziadek do orzechów". Była też ilustratorką książek dla dzieci. Zmarła 13 października 1989 roku.

1914 - Urodził się Lino Ventura, aktor francuski, włoskiego pochodzenia. Grał w filmach: "Nie tykać łupu", "Prawo ulicy", "Ryzykanci", "Klatka", "Szczęśliwego Nowego Roku". (zm. 22.10.1987)

1918 - Urodził się Jay Forrester, amerykański inżynier elektryk, ekspert w dziedzinie zarządzania. W latach 1944 -1951 nadzorował budowę komputera Whirlwind, dla którego stworzył pamięć o dostępie swobodnym RAM, do dziś stosowaną w komputerach.  

1918 - Urodził sie Ingmar Bergman, szwedzki reżyser filmowy i teatralny, uważany za jednego z największych artystów w historii kina obok Luisa Buñuela i Federico Felliniego, twórca między innymi filmów: "Tam gdzie rosną poziomki", "Fanny i Aleksander", "Sceny z życia małżeńskiego", "Siódma pieczęć", "Persona", "Szepty i krzyki", "Jajo węża". Zmarł 30 lipca 2007 roku.  

1920 - Urodził się Zdzisław Lachur, malarz i grafik, reżyser filmów animowanych, założyciel pierwszej polskiej wytwórni filmów animowanych w Bielsku-Białej, obrazy i rysunki artysty znajdują się w muzeach i zbiorach prywatnych na wszystkich kontynentach. Zmarł 29 grudnia 2007 roku.

1921 - Urodził się Geoffrey Wilkinson, brytyjski chemik. Wraz z Ernstem Fischerem otrzymali w 1973 roku nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za prace dotyczące związków metaloorganicznych, zwanych związkami sandwiczowymi. Zmarł 26 września 1996 roku. 90 rocznica

1926 - Urodził się Jan Krenz, dyrygent, kompozytor, dyrektor Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, dyrygent i dyrektor artystyczny Teatru Wielkiego w Warszawie. Współpracował z wieloma orkiestrami zagranicznymi, twórca muzyki do filmów Munka: "Błękitny krzyż", "Niedzielny poranek", "Eroica", "Zezowate szczęście" oraz "Kanału" Wajdy. 85 rocznica

1928 - Urodziła się Lucyna Winnicka, aktorka i dziennikarka, grała między innymi w filmach: "Matka Joanna od Aniołów", "Krzyżacy", "Godzina pąsowej róży", "Pamiętnik pani Hanki", "Pod gwiazdą frygijską". Pod koniec lat 70. zakończyła karierę aktorską, zajmując się medycyną niekonwencjonalną, filozofią, publicystyką. Jest autorką książek "Podróż dookoła świętej krowy" oraz  "W poczekalni nieba".  

1930 - Zmarł Władysław Jaworski, prawnik, polityk konserwatywny, publicysta, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku wycofał się z życia politycznego, redagował "Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne" oraz współpracował z krakowskim "Czasem". Urodził się 10 kwietnia 1865 roku.  

1937 - Urodziła się Teresa Lipowska, aktorka teatralna i filmowa, przez lata związana z Teatrem Nowym  i Teatrem Syrena w Warszawie. Grała między innymi w filmach: "Noce i dnie", "Lalka", "Rodzina Połanieckich". Dużą popularność przyniosła jej rola w telewizyjnym serialu "M jak miłość".

1943 - Stanisław Mikołajczyk, po śmierci generała Władysława Sikorskiego, stanął na czele rządu na uchodźstwie.

1954 - Zmarł Jacinto Benaventey Martinez, hiszpański dramaturg, reżyser, autor sztuk scenicznych, między innymi: "Gubernatorowa", "Sobotnia noc", "Księżniczka Bebe", laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1922 roku. Urodził się 12 sierpnia 1866 roku.

1958 - Urodziła się Elżbieta Zającówna, aktorka teatralna i filmowa, grała między innymi w filmach: "Vabank", "Marzenia do spełnienia", "C.K. dezerterzy", "Seksmisja", w serialu telewizyjnym "Matki, żony, kochanki".

1958 - Zamach stanu w Iraku. Po zamordowaniu króla Fajsala i 20 członków jego rodziny, proklamowano republikę.  

1965 - Mariner 4, amerykańska bezzałogowa sonda kosmiczna, dokonała pierwszego przelotu w niewielkiej odległości (8700 kilometrów) od Marsa i przesłała na Ziemię pierwsze w historii zdjęcia powierzchni Marsa.

1967 - W Sztokholmie podpisano międzynarodową konwencję o ochronie własności intelektualnej. Umowa weszła w życie 2 kwietnia 1970 roku.

1968 -  Zmarł Marcin Kacprzak, lekarz epidemiolog, pionier medycyny społecznej w Polsce, współtwórca Światowej Organizacji Zdrowia. (ur. 1888)  

1974 - Zmarł Alfred Łodziński, aktor filmowy i teatralny. Występował na scenach teatrów w Wilnie, Poznaniu, Toruniu, Lublinie i Płocku. Grał także w filmie: "Dzięcioł", "Faraon", "Człowiek z M-3", "Krzyżacy", Król Maciuś I", "Jak być kochaną". Urodził się 5 stycznia 1903 roku.

1988 - Zmarł Wiktor Weintraub, historyk literatury, krytyk, w latach 30. publicysta warszawskich "Wiadomości Literackich". Od połowy lat 50. profesor języków i literatury słowiańskiej w Harvard University, autor między innymi prac: "Rosja w kulturze Zachodu", "Od Reya do Boya", "Na angielskim brzegu". Od 1950 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych. Urodził się 10 kwietnia 1908 roku.

1993 - Parlament Ukrainy ratyfikował konwencję konsularną z Polską, podpisaną w Warszawie 8 września 1991 roku, oraz umowę międzyrządową o stosunkach prawnych i pomocy na wspólnej granicy państwowej. 20 rocznica  

1993 - Zmarł Eugeniusz Gąsior, rektor lubelskiego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, doktor nauk przyrodniczych, autor ponad 70 prac naukowych. Urodził się 25 listopada 1929 roku.  

1993 - Zmarł Leo Ferre, francuski kompozytor i poeta. Urodził sie 24 sierpnia 1916 roku. 

1993 - Belgijski parlament przyjął ustawę o utworzeniu federacji, w skład której weszły trzy regiony: Flandria, Walonia i region stołeczny - Bruksela.  

1994 - Zmarł Henry Mancini, amerykański kompozytor i aranżer, autor muzyki do filmów, między innymi: "Tarantula", "Man Afraid", "Dotyk zła", "Śniadanie u Tiffaniego" ,"Różowa Pantera", "Strzał w ciemności", "Zemsta Różowej Pantery". Otrzymał Oscary za muzykę filmową. Urodził sie 16 kwietnia 1924 roku.

1997 - Trybunał ONZ do spraw zbrodni wojennych w byłej Jugosławii skazał bośniackiego Serba Duszana Tadicia na 20 lat więzienia za udział w czystkach etnicznych przeciw Muzułmanom w czasie wojny w Bośni w 1992 roku.

1997 - Szczyt polsko-niemiecki w Bonn - podpisano umowę o współpracy kulturalnej i o utworzeniu w Warszawie przedstawicielstwa niemieckiej organizacji wymiany akademickiej.

1998 - Zmarł Richard McDonald, współzałożyciel największej na świecie sieci restauracji szybkiej obsługi. Urodził sie 16 kwietnia 1909 roku.  

1999 - Zmarł Władysław Hasior, rzeźbiarz, malarz i scenograf związany z Podhalem, jeden z najwybitniejszych polskich artystów plastyków. W twórczości szokował śmiałymi pomysłami, plastycznymi happeningami, plenerowymi wystawami, płonącymi rzeźbami, szklanymi pomnikami. Do najbardziej znanych dzieł należą: "Słoneczny rydwan", "Ratownikom górskim", "Ogniste ptaki", "Płonąca Pieta". Hasior był także pedagogiem, wykładał w szkołach plastycznych w Zakopanem i Wrocławiu. Zajmował się również scenografią teatralną. Urodził się 14 maja 1928 roku.

2000 - Głosami posłów AWS, PSL i kół prawicowych Sejm uchwalił ustawę o powszechnym uwłaszczeniu obywateli.

2002 - Zmaarł Harry Igor Ansoff, rosyjski matematyk i ekonomista, od lat 20. mieszkający w Stanach Zjednoczonych. Jest uważany za autora terminu "strategia firmy". Urodził się 12 grudnia 1918 roku.

2004 - Zmarł Tadeusz Sołtyk, konstruktor lotniczy, nestor polskiego lotnictwa. Był konstruktorem takich samolotów szkolno-treningowych jak Chwat, Junak, Bies i odrzutowa Iskra (w różnych wersjach używana do dziś) oraz turystyczno-dyspozycyjnego Szpaka. Wykładał na kilku politechnikach - Warszawskiej, Gdańskiej, Łódzkiej oraz na Wojskowej Akademii Technicznej. Napisał kilka książek i liczne artykułów. Urodził się 30 sierpnia 1909 roku.

2005 - Zmarł ksiądz Marian Wolniewicz, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, biblista, pracował między innymi nad przekładem Biblii Tysiąclecia i tak zwanej Biblii Poznańskiej. Urodził sie 8 stycznia 1919 roku.

2005 - Zmarł Jerzy Jarnuszkiewicz, rzeźbiarz, medalier, grafik i rysownik, pedagog warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tworzył geometryczne ażurowe rzeźby z metalu, przeznaczone do ustawienia w przestrzeni miejskiej. Jest twórcą pomników Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego w Lublinie oraz Adama Asnyka w Kaliszu. (ur. 27.02.1919)

2006 - Zmarł Aleksander Wojtkiewicz, szachista, arcymistrz, jeden z najlepszych polskich szachistów po II wojnie światowej. Urodził sie 15 stycznia 1963 roku. 5 rocznica

2008 - Zmarła Maria Hrabowska, patomorfolog, immunolog, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku, członek NSZZ "Solidarność", instruktorka Związku Harcerstwa Polskiego, w latach 1996 - 2001 przewodnicząca ZHP. Urodziła się 8 lutego 1936 roku.

2009 - Zmarł Zbigniew Zapasiewicz, aktor, reżyser i pedagog, profesor PWST w Warszawie, związany z teatrami warszawskimi: Klasycznym, Współczesnym, Dramatycznym, Polskim i Powszechnym, występował również w filmie, miedzy innymi: "Za ścianą", "Ziemia obiecana", "Mazepa", "Barwy ochronne", "Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową". Urodził się 13 września 1934 roku.

Czytaj także

13 lipca

Ostatnia aktualizacja: 13.07.2011 00:00
Podczas próby pokonania Atlantyku zginął polski lotnik mjr Ludwik Idzikowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

15 lipca

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2011 00:00
Zmarł książę Adam Jerzy Czartoryski.
rozwiń zwiń