Historia

26 lipca

Ostatnia aktualizacja: 26.07.2011 00:00
Niemcy zamordowali byłego premiera RP Kazimierza Bartla.

1400 - Z inicjatywy królowej Jadwigi i króla Władysława Jagiełły wznowiła działalność odnowiona Akademia Krakowska, od 1815 roku - Uniwersytet Jagielloński.

1506 - Zmarła Anna, trzecia żona Władysława II Jagiellończyka króla Czech i Węgier. 505 rocznica

1616 - Holenderski żeglarz Willem Schouten opłynął skalisty przylądek położony w archipelagu Ziemi Ognistej i nadał mu nazwę Kaapa Hoorn na cześć miasta Hoorn, z którego pochodził. W 1945 roku utworzono Park Narodowy Przylądka Horn. 395 rocznica

1655 - Kapitulacja wielkopolskiego pospolitego ruszenia pod Ujściem. Król szwedzki Karol X Gustaw przejął uprawnienia przysługujące królowi polskiemu, w zamian gwarantując szlachcie i Kościołowi dotychczasowe przywileje.  

1815 - Urodził się Robert Remak, niemiecki neurolog i embriolog żydowskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Berlińskiego. Odkrył zwój nerwowy w sercu żaby, zwany dziś zwojem Remaka oraz bezrdzenne włókna nerwowe. Jako jeden z pierwszych leczył zaburzenia nerwowe prądem elektrycznym. Autor 150 prac naukowych i artykułów. Zmarł 29 sierpnia 1865 roku.  

1833 - Urodził się Ignacy Baranowski, lekarz, profesor Szkoły Głównej w Warszawie, zasłużony działacz społeczny. Urodził się 4 lutego 1919 roku.

1847 - Święto narodowe Republiki Liberii - Dzień Niepodległości.

1856 - Urodził się George Bernard Shaw, brytyjski dramatopisarz, krytyk i publicysta, w 1925 roku uhonorowany literacką Nagrodą Nobla. Zasłynął jako autor utworów: "Pigmalion", "Dom serc złamanych", "Profesjia pani Warren", "Uczeń diabła". Za otrzymane z nagrody Nobla pieniądze stworzył angielsko-skandynawski fundusz przeznaczony głównie dla tłumaczy dzieł Augusta Strindberga. Zmarł 2 listopada 1950 roku. 155 rocznica

1863 - Urodził się Władysław Pytlasiński, zapaśnik, organizator sportu, założyciel i pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Atletycznego. Występował na arenach Francji, Szwajcarii, Rosji i Ameryki. Dwukrotny zdobywca tytułu zawodowego mistrza świata: w walce francuskiej i szwajcarskiej. Zmarł 10 listopada 1933 roku.

1866 - Urodził się Francesco Cilea, włoski kompozytor, autor fortepianowych utworów kameralnych, pieśni, poematów symfonicznych. Ogromne powodzenie zyskała jego pierwsza opera "Gina". Zmarł 20 listopada 1950 roku.

1875 - Urodził się Carl Gustav Jung, szwajcarski psychiatra, twórca psychologii analitycznej oraz typologii osobowości. Zmarł 6 czerwca 1961 roku. 

1885 - Urodził się André Maurois, francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści biograficznych "Byron", "Edward VII i jego czasy", "W poszukiwaniu Marcela Prousta", "Magicy i logicy" oraz licznych książek dla dzieci. Zmarł 9 października 1967 roku. 

1894 - Urodziła się Magdalena Samozwaniec, pisarka satyryczna, autorka powieści „Zalotnica niebieska”, „Na ustach grzechu”, „Maria i Magdalena”, „Tylko dla kobiet”, „Maleńkie karo karmiła mi żona”. Siostra poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Zmarła 20 października 1972 roku.

1894 - Urodził się Aldous Huxley, brytyjski powieściopisarz, eseista, krytyk literacki i poeta. Jego powieści, między innymi "Nowy  wspaniały świat" oraz "Niewidomy w Ghazie", wyrażają  zaniepokojenie przyszłością współczesnej cywilizacji. Zmarł 23 listopada 1963 roku.

1908 - Urodził się Salvador Allende, polityk chilijski, prezydent Chile w latach 1970-73. Został obalony przez wojskowy zamach stanu 11 września 1973 roku, w trakcie którego prawdopodobnie popełnił samobójstwo. Zmarł 17 września 1973 roku.

1908 - Urodził się Mieczysław Klimaszewski, geograf, geomorfolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAN, działacz państwowy - w latach 60. i 70. poseł na Sejm i członek Rady Państwa, autor ponad 200 prac naukowych, między innymi: "Geomorfologia ogólna", "Rzeźba Tatr Polskich", "Geomorfologia Polski". Zmarł 27 listopada 1995 roku.

1917 - Urodził się Bourvil, właściwe nazwisko André Raimbourg, francuski aktor i piosenkarz, znany głównie dzięki rolom komediowym: "Gamoń", "Wielka włóczęga", "Szkatuła pani Józefiny", "Całe zło świata". Zmarł 23 września 1970 roku.

1919 - Urodził się Kazimierz Koźniewski, pisarz, publicysta, historyk harcerstwa. Harcerz z pokolenia Kolumbów. Przez lata związany z "Polityką" i "Przekrojem", autor powieści: "Piątka z ulicy Barskiej", "Szczotka do butów", "Historia co tydzień". Autor około 50 książek i co najmniej 6000 artykułów w prasie periodycznej. Zmarł 15 kwietnia 2005 roku.

1922 - Urodził się Andrzej Wróblewski "Ibis", dziennikarz, krytyk i publicysta, autor felietonów "Byki i byczki", "Piórkiem Ibisa", drukowanych w dzienniku "Życie Warszawy". Współpracował z "Gazetą Wyborczą", Polskim Radiem i Telewizją. Zmarł 20 marca 2002 roku.

1926 - Urodził się Karel Reisz, brytyjski reżyser i krytyk filmowy czesko-żydowskiego pochodzenia, autor filmów "Kochanica Francuza", "Gracz", "Słodkie marzenia", "Isadora", "Z soboty na niedzielę". Autor podręcznika "Sztuka montażu filmowego". Zmarł 25 listopada 2002 roku. 85 rocznica

1928 - Urodził się Tadeusz Baird, kompozytor, autor 3 symfonii, koncertów na skrzypce i orkiestrę, pieśni i drobnych utworów instrumentalnych. Baird był współorganizatorem festiwalu "Warszawska Jesień". Zmarł 2 września 1981 roku.

1928 - Urodził się Stanley Kubrick, amerykański reżyser, scenarzysta, montażysta i producent filmowy. Wyreżyserował między innymi filmy: "Lolita", "Spartakus", "2001: Odyseja kosmiczna", "Oczy szeroko zamknięte", "Lśnienie", "Mechaniczna Pomarańcza". Zmarł 7 marca 1999 roku.

1928 - Urodził się Lech Pijanowski, krytyk filmowy i telewizyjny, reżyser, scenarzysta, popularyzator teorii i praktyki gier, autor scenariuszy do filmów: "Barbara i Jan", "Droga na zachód", "Kłopotliwy gość". Zmarł 6 stycznia 1974 roku. 

1929 - Urodził się Janusz Ihnatowicz, krytyk literacki i tłumacz, profesor biblistyki na Uniwersytecie św. Tomasza w Houston. Autor prac "Słowa na pustyni. Antologia współczesnej poezji kapłańskiej", "Izrael w poezji polskiej", zbioru poezji "Niewidomy z Betsaidy". Od 1967 roku w Stanach Zjednoczonych.

1931 - Urodził się Zdzisław Kuźniar, aktor teatralny i filmowy, występował na deskach teatrów Dramatycznego w Poznaniu, Wybrzeże w Gdańsku, Rozmaitości i Współczesnego we Wrocławiu. Zagrał w filmach "Pamiętnik pani Hanki", "Jak być kochaną", "Morderca zostawia ślad", "Jasne, błękitne okna". 80 rocznica

1935 - Urodził się Edward Żebrowski, właśc. Edward Bernstein, reżyser i scenarzysta, aktor. Twórca filmów dokumetalnych - "Maraton", "Skok", reżyser obrazów fabularnych - "Ocalenie", "Szpital Przemienienia" oraz scenarzysta: "Struktura kryształu" z Krzysztofem Zanussim i "Pasja" z Andrzejem Kijowskim.  

1936 - Urodził się Janusz Kępski, kompozytor, pianista, aranżer, dyrygent i pedagog,  współtwórca grup wokalnych Partita i Portrety. W latach 70. opiekun solistów i grup muzycznych związanych z Klubem Piosenki Związku Kompozytorów i Autorów Rozrywkowych w Warszawie, twórca muzyki filmowej, teatralnej, widowisk muzycznych i piosenek m.in.: "Bezpańska miłość", "Jaskółka uwięziona", "Dobra miłość", "Zakochani czekają na maj". 75 rocznica

1941 - Zginął we Lwowie, zamordowany przez hitlerowców, Kazimierz Bartel, matematyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz polityk sanacyjny. Był premierem pięciu rządów RP, a także ministrem kolei żelaznych oraz ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Autor prac z zakresu geometrii "Geometria wykreślna" i "Rzuty cechowane". Urodził się 3 marca 1882 roku. 70 rocznica

1941 - Zmarł Henri-Leon Lebesgue, francuski matematyk, uznawany za jednego z najwybitniejszych matematyków wszech czasów. Profesor w College de France, jeden z twórców nowoczesnej teorii funkcji rzeczywistych, wprowadził pojęcia całka Lesbesgue’a, miara Lebesgue’a, funkcja mierzalna, wniósł wielki wkład w teorię miary. Urodził się 28 sierpnia 1875 roku. 70 rocznica

1943 - Urodził się Mick Jagger, wokalista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów oraz producent nagrań. Jagger jest współtwórcą zespołu The Rolling Stones. W 2003 roku obdarzony brytyjskim tytułem szlacheckim. W 2006 został sklasyfikowany na 15. miejscu listy stu najlepszych metalowych wokalistów wszech czasów wg Hit Parader.

1944 - Na Pawiaku rozstrzelano Pawła Findera i Małgorzatę Fornalską, polskich działaczy komunistycznych. Paweł Finder, właśc. Pinkus Finder, działacz komunistyczny, z zawodu chemik, członek Komunistycznej Partii Polski, na początku II wojny światowej w Związku Radzieckim, później w Polsce, współzałożyciel w 1941 roku Polskiej Partii Robotniczej. Małgorzata Fornalska, działaczka komunistyczna, członek Komunistycznej Partii Polski, kilkakrotnie aresztowana i więziona w okresie międzywojennym za działalność komunistyczną, od 1942 roku członek Polskiej partii Robotniczej, redaktor "Trybuny Wolności", aresztowana wraz z Pawłem Finderem.   

1944 - Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i rząd ZSRR podpisały porozumienie o stosunkach między władzami sowieckimi i administracją polską w strefie działań wojennych. Dało to NKWD podstawę do aresztowań dokonywanych na terytorium Polski.

1947 - W USA powstała Centralna Agencja Wywiadowcza - CIA. Utworzył ją prezydent Harry Truman jako rządową agencję służby wywiadowczej, zajmującą się pozyskiwaniem i analizą informacji o zagranicznych rządach, korporacjach i osobach indywidualnych oraz opracowywaniem na podstawie tych informacji, raportów dla instytucji rządowych Stanów Zjednoczonych. Agencja organizowała także operacje, których celem była interwencja w wewnętrzne sprawy wybranych państw, od propagandy po wspieranie oddziałów paramilitarnych. Przykładem takich interwencji jest udział w organizacji zamachu stanu w Iranie w 1952 (Operacja "Ajax"). 

1949 - Urodził się Roger Taylor, brytyjski muzyk rockowy, perkusista zespołu Queen, autor wielkich przebojów, jak: "Radio Ga Ga" i "A Kind of Magic". Po śmierci Freddiego Mercury'ego, brał udział w wielu akcjach wspierających walkę z AIDS i innej muzycznej działalności, jak np. nagranie "We Will Rock You" z Five czy "We Are The Champions" z Robbie Williamsem.

1952 - Zmarła Eva Peron, argentyńska aktorka, żona prezydenta Juana Perona, uznawana za bohaterkę narodową Argentyny. Urodziła się 7 maja 1919 roku.

1952 - Wojskowy zamach stanu w Egipcie, zdetronizowanie króla  Faruka. Władzę przejęła Rewolucyjna Rada Wolnych Oficerów pod dowództwem generała Mohammeda Nagiba i pułkownika Abdela Nasera.

1953 - Rząd węgierski rozwiązał obozy pracy i ogłosił amnestię.

1953 - Zmarł Stanisław Wasilewski, pisarz, dziennikarz, eseista, krytyk literacki, tłumacz, autor książek poświęconych głównie polskiej kulturze obyczajowej i literackiej okresu Oświecenia i Romantyzmu, między innymi: "Romans prababki", "Portrety pań wytwornych", "Historie lwowskie", "Na dworze króla Stasia".

1953 - Nieudany zamach stanu Fidela Castro na Kubie - atak rewolucjonistów na koszary Moncada w Santiago de Cuba. Od tego wydarzenia przyjął później nazwę kierowany przez Castrę "Ruch 26 Lipca".

1956 - Kanał Sueski został znacjonalizowany przez Egipt. 55 rocznica

1959 - W Czeladzi na Śląsku oddano do użytku pierwszą szkołę "tysiąclatkę". Budowę rozpoczęto 26 października 1958 roku. Oprócz żołnierzy pomagali też pracownicy pobliskiej kopalni. Szkoła z 15 klasami, kuchnią, stołówką i świetlicą została uroczyście otwarta 26 lipca 1959.

1959 - Urodził się Kevin Spacey, właśc. Kevin Spacey Fowler, amerykański aktor, reżyser i producent. Zdobywca dwóch Oscarów - w filmie "Podejrzani", za rolę aktora drugoplanowego oraz w "American Beauty" za główną rolę. Grał też w "Siedem",  "Odmienne stany moralności", "Kroniki portowe", "Pracująca dziewczyna", "Edison", "Negocjator". Od 2004 roku jest dyrektorem artystycznym teatru Old Vic w Londynie.

1963 - Trzęsienie ziemi całkowicie zniszczyło stolicę Macedonii - Skopje.

1964 - Urodziła się Sandra Bullock, amerykańska aktorka i producentka, grała w filmach: "Speed", "Miss agent", "Podróż przedślubna", "Dom nad jeziorem", "Przeczucie". W 2010 roku została nagrodzona Oscarem za rolę pierwszoplanową w filmie "Wielki Mike. The Blind Side".

1965 - Święto narodowe Republiki Malediwów. Rocznica proklamowania  niepodległości.

1974 - Zmarł Jan Żabiński, organizator i dyrektor warszawskiego Ogrodu Zoologicznego, autor licznych artykułów i książek z dziedziny nauk biologicznych. Popularyzował akcję przywracania żubra przyrodzie. Ulica Jana Żabińskiego jest na warszawskim Mokotowie. Urodził się 8 kwietnia 1897 roku.

1979 - Zmarł Stefan Wiechecki "Wiech", pisarz. Sławę zyskał dzięki felietonom pisanym w gwarze warszawskiej i publikowanych w prasie stołecznej. Do najczęściej czytywanych zbiorów należą: "Spacerkiem przez Poniatowszczaka", "G - jak Gienia", "Szafa gra", "Warszawa da się lubić". Jego książka z 1947 roku "Cafe pod Minogą" została adaptowana na potrzeby filmu i teatru. Urodził się 10 sierpnia 1896 roku.

1984 - Zmarł George Horace Gallup, amerykański socjolog i statystyk, prekursor badań opinii publicznej, założyciel i dyrektor American Institute Public Opinion, jednego z najbardziej znanych na świecie ośrodków badania opinii publicznej. Utworzył The Gallup Polls, prowadzący badania socjologiczne dotyczące opinii publicznej, oddziaływania reklamy oraz czytelnictwa. Urodził się 18 listopada 1901 roku.

1995 - Przedstawiciele Unii Europejskiej podpisali w Brukseli konwencję o Europejskiej Agencji Policyjnej EUROPOL.

2004 - Zmarł Bogusław Sochnacki, aktor teatralny i filmowy, związany przede wszystkim z łódzką sceną teatralną. Na ekranie filmowym i telewizyjnym zagrał kilkadziesiąt ról, a w teatrze ponad 150. Grał w filmach - "Ballada o Januszku", "Noce i dnie", "Chłopi", "Królowa Bona". Urodził się 14 października 1930 roku.

Czytaj także

25 lipca

Ostatnia aktualizacja: 25.07.2011 00:00
Urodził się Kazimierz I Karol Odnowiciel.
rozwiń zwiń