Historia

30 września

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2011 00:00
Utworzono rząd RP na uchodźstwie.
Audio
  • Dyskusja przy okrągłym stole o postaci gen. Władysława Sikorskiego. Udział biorą: gen. Marian Kukiel - jeden z najbliższych współpracowników i przyjaciół gen. Sikorskiego; Adam Romer - dyrektor Biura Prezydialnego Rady Ministrów przy premierze rządu na emigracji; Adam Ciołkosz, dr Tytus Komarnicki i gen. Józef Wiatr - przedstawiciele opozycji
  • Dyskusja przy okrągłym stole o postaci gen. Władysława Sikorskiego (dokończenie).

1939 - W Paryżu utworzono polski rząd emigracyjny. Prezydentem RP na Uchodźstwie został Władysław Raczkiewicz, a generał Władysław Sikorski premierem rządu i wodzem naczelnym Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Po kapitulacji Francji siedzibę rządu przeniesiono do Londynu. Władze RP na uchodźstwie zakończyły działanie po wyborze i zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy na prezydenta Polski i przekazaniu mu insygniów prezydenckich przez Prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego w 1990 roku.

Pozostałe wydarzenia:

1207 - Urodził się Rumi, Dżalal ad-Din Rumi, poeta suficki, perski mistyk, teolog islamski, twórca zakonu wirujących derwiszy. Jest autorem poematu "Mathnawi i Manawi" uważanego przez sufich za drugą, co do ważności, świętą księgę po Koranie. Rok 2007 został ogłoszony przez UNESCO rokiem Rumiego. Zmarł 17 grudnia 1273 roku.

1288 - Zmarł Leszek Czarny, książę łęczycki, sieradzki, krakowski i sandomierski. Objął tron krakowski po Bolesławie Wstydliwym. Toczył walki z książętami ruskimi i księciem Konradem II czerskim. Urodził się w 1240 lub 1242 roku.

1604 - Wybuch gwiazdy supernowej zaobserwował po raz pierwszy astronom Johannes Kepler.

1700 - Urodził się Stanisław Konarski, pijar, pedagog, reformator szkolnictwa, pisarz polityczny, autor pracy "O skutecznym rad sposobie". Zmarł w 1773 roku.

1773 - Sejm rozbiorowy, zwołany na żądanie zaborców, ratyfikował traktaty I rozbioru Polski.

1849 - Urodził się Michał Bobrzyński, historyk i konserwatywny polityk, przywódca stańczyków, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współtwórca krakowskiej szkoły historycznej, autor licznych prac naukowych - "Dzieje Polski w zarysie", "Wskrzeszenie państwa polskiego", "Szkice i studia historyczne". Zmarł 3 lipca 1935 roku.

1854 - Zmarł Józef Chłopicki, generał, uczestnik wielu wojen, w tym powstania kościuszkowskiego, wojen napoleońskich, dyktator powstania listopadowego, baron Cesarstwa Francuskiego. Odznaczył się w walkach pod Saragossą, przygotował i znakomicie poprowadził bitwę pod Olszynką Grochowską, w której polskie siły powstrzymały liczniejszych Rosjan. W jej trakcie został ciężko ranny w nogi. Jego nazwisko zostało wyryte na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Urodził się 14 marca 1771 roku.

1858 - Urodził się Walenty Kamocki, lekarz okulista, pionier badań nad zmianami cukrzycowymi w tęczówce, zajmował się także leczeniem chorób spojówki oraz jaskry. W 1886 roku przeprowadził pierwsze w Polsce badania nad zwyrodnieniem szklistym w spojówkach. Zmarł 20 czerwca 1923 roku.

1882 - Urodził się Johannes Wilhelm Geiger, niemiecki fizyk, znany dzięki opracowaniu wraz z Walterem Mulleren, licznika promieniowania zwanego licznikiem Geigera. W czasie II wojny był  członkiem "klubu uranowego", pracującego nad stworzeniem niemieckiej bomby atomowej. Zmarł 4 września 1945 roku.

1908 - Zmarł Karol Estreicher, bibliograf, historyk sztuki, literatury i teatru. Był nestorem krakowskiej rodziny uczonych, twórców fundamentalnej "Bibliografii polskiej", rejestrującej piśmiennictwo polskie od XV do XIX wieku. Estreicher należał do Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i Akademii Umiejętności, której był współzałożycielem. Autor ponad 700 prac naukowych w tym 22 tomów "Bibliografii polskiej". Z inicjatywy Koła Literacko-Artystycznego we Lwowie w 1889 roku został wybity złoty medal na jego cześć. Urodził się 22 listopada 1827 roku.

1908 - Urodził się David Ojstrach, rosyjski skrzypek uznany za jednego z najwybitniejszych wirtuozów XX wieku. Pedagog, profesor konserwatorium w Moskwie, laureat konkursu im. Henryka Wieniawskiego w 1935 roku. Zmarł 24 października 1974 roku.

1911 - Parlament holenderski zniósł obowiązkowy celibat dla nauczycielek. 100. rocznica

1911 - Zmarł Franciszek Kostrzewski, malarz, rysownik i ilustrator. Był wieloletnim rysownikiem warszawskich czasopism, między innymi "Tygodnika Ilustrowanego", "Kłosów", "Biesiady Literackiej", "Muchy" i "Kolców". Tworzył prace o zabarwieniu satyrycznym. Urodził się 19 kwietnia 1826 roku. 100. rocznica

1921 - Urodziła się Deborah Kerr, brytyjska aktorka, grała w filmach: "Stąd do wieczności", "Witaj smutku", "Noc iguany", "Cyrk straceńców", "Układ", "Tajemnice Los Angeles". Zmarła 16 października 2007 roku. 90. rocznica

1922 - Urodził się Janusz Warmiński, reżyser teatralny, wieloletni dyrektor Teatru Ateneum w Warszawie. Jego największe osiągnięcia reżyserskie to "Biesy" F. Dostojewskiego, "Panna  Tutli-Putli" i "Matka" I. Witkacego, "Bal manekinów" B. Jasieńskiego. Zmarł 2 listopada 1996 roku.

1924 - Urodził się Lucjan Dembiński, reżyser filmów animowanych, aktor-lalkarz. Największe sukcesy osiągnął jako pomysłodawca i twórca seriali o Muminkach i Misia Colargola. Zmarł 22 maja 1998 roku.

1924 - Urodził się Truman Capote, pisarz amerykański, autor opowiadań i powieści "Śniadanie u Tiffany'ego", "Harfa traw", "Inne głosy, inne ściany", "Intruz", "Muzyka dla kameleonów" oraz studium zbrodni "Z zimną krwią". Zmarł 25 sierpnia 1984 roku.

1928 - Urodził się Elie Wiesel, pisarz, dziennikarz, działacz amerykański pochodzenia żydowskiego. Swoją działalność społeczno-polityczną i twórczość poświęcił martyrologii Żydów, ofiar nazizmu i stalinizmu. W 1943 roku trafił do Oświęcimia, a potem do Buchenwaldu. W 1986 roku został laureatem pokojowej nagrody Nobla. Wiesel jest twórcą terminu Holocaust, autorem ponad 40 powieści, opowiadań, dramatów.

1929 - Odbył się pierwszy lot samolotu napędzanego silnikiem rakietowym, skonstruowanym przez Fritza von Opla, niemieckiego producenta samochodów. Wykorzystano w tym celu szybowiec z silnikiem napędzanym prochem artyleryjskim. W ciągu 75 sekund maszyna pokonała odległość 3 kilometry.

1931 - Urodził się Franciszek Gąsienica-Groń, pierwszy polski medalista zimowych igrzysk olimpijskich, zdobył brąz na Igrzyskach w Cortina d'Ampezzo we Włoszech w 1956 roku. 80. rocznica

1938 - Szefowie rządów Niemiec - Adolf Hitler, Włoch - Benito Mussolini, Francji - Edouard Daladier oraz Wielkiej Brytanii - Arthur Chamberlain podpisali w Monachium (podczas dwudniowej konferencji - 29 i 30.09) układ akceptujący niemiecką politykę wobec Czechosłowacji.

1939 - Urodził się Krzysztof Jakowicz, skrzypek, pedagog, profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Występuje z recitalami w całym świecie, jako solista koncertuje między innymi z: English Chamber Orchestra, Filharmonia Izraelska, Wiener Symphoniker, BBC Scottish Symphony Orchestra, Sinfonia Varsovia, Orkiestra Filharmonii Narodowej, Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia.

1939 - Urodził się Jean-Marie Lehn, francuski chemik, profesor Collège de France. Jego prace pozwoliły na określenie czynników decydujących o zdolności cząstek do wzajemnego rozpoznawania się i dopasowywania w reakcjach biochemicznych. Twórca terminu chemia supramolekularna, laureat Nagrody Nobla w 1987 roku w dziedzinie chemii.

1946 - Ogłoszenie (trwało do 01.10) w Norymberdze przez Międzynarodowy Trybunał, wyroku w procesie zbrodniarzy hitlerowskich.

1949 - Mao Tse-tung został wybrany przewodniczącym Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych Chińskiej Republiki Ludowej.

1951 - Urodził się Barry J. Marshall, australijski lekarz i naukowiec, wspólnie z Robinem Warrenem laureat Nagrody Nobla w 2005 roku z dziedziny fizjologii i medycyny, za udowodnienie, że bakterie helicobacter pylori są odpowiedzialne za stany zapalne żołądka oraz chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. 60. rocznica

1953 - We wrocławskich zakładach "Pafawag" wyprodukowano pierwszy elektrowóz.

1954 - Urodziła się Basia Trzetrzelewska, wokalistka jazzowa, kompozytorka i producentka nagrań. Odniosła światowy sukces na przełomie lat 80. i 90. nagrywając muzykę będącą mieszanką współczesnego jazzu i popu, o charakterystycznym południowoamerykańskim brzmieniu. Największym powodzeniem cieszyła się w Stanach Zjednoczonych, w Japonii oraz Wielkiej Brytanii. Jej głos ma rozpiętość trzech oktaw.

1955 - Zmarł James Dean, amerykański aktor, zginął w wypadku samochodowym. Znany z filmów: "Na wschód od Edenu", "Buntownik bez powodu" i "Olbrzym", stał się symbolem pokolenia rock'n rolla, utożsamiającego się z nieszczęśliwym i rozczarowanym bohaterem. Urodził się 8 lutego 1931 roku.

1961 - Weszła w życie konwencja, na mocy której powstała OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. 50. rocznica

1963 - Zmarł Jan Miodoński, otolaryngolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Medycznej, twórca krakowskiej szkoły otolaryngologicznej i współtwórca nowoczesnej westybulogii. Opracował metodę operacyjnego leczenia głuchoty w przewlekłym zapaleniu ucha środkowego.

1971 - Stany Zjednoczone i Związek Radziecki podpisały w Waszyngtonie porozumienie o podjęciu środków zmierzających do zmniejszenia niebezpieczeństwa wojny nuklearnej. 40. rocznica

1981 - Żaglowiec szkolny "Dar Pomorza" zacumował na stałe przy Nabrzeżu Kościuszkowskim w Gdyni jako statek-muzeum. W ciągu półwiecza fregata uczestniczyła w 105 rejsach i pokonała 516 tysięcy mil morskich, zawijając do 382 portów świata. 30. rocznica

1984 - Zmarła Anna Świrszczyńska, poetka, autorka książek dla dzieci i młodzieży: "Arkona, gród Świętowida", "Opowieści dawnej treści", "Bajka o złym Popielu", "Z dawnej Polski" oraz sztuk scenicznych: "Orfeusz", "Odezwa na murze", "Strzały na ulicy Długiej". Współpracowała z Polskim Radiem. Urodziła się 7 lutego 1909 roku.

1985 - Zmarła Simone Signoret, aktorka teatralna i filmowa. Kreowane przez nią role odznaczały się głębią psychologiczną. Sławę przyniosły jej  filmy "Złoty kask", "Miejsce na górze", "Czarownice z Salem". Urodziła się 25 marca 1921 roku.

1991 - Armia haitańska obaliła demokratycznie wybranego prezydenta Jeana Bertranda Aristide. Szefem junty został generał Raoul Cedras. 20. rocznica

1993 - W trzęsieniu ziemi w stanie Maharasztra w Indiach zginęło około 20 tysięcy osób.

1999 - Zmarł Dmitrij Lichaczow, rosyjski lingwista i badacz kultury, jeden z największych znawców literatury staroruskiej, autorytet moralny kilku pokoleń rosyjskiej inteligencji. Na początku pieriestrojki, w 1985 roku Lichaczow wraz z żoną Michaiła Gorbaczowa Raisą, utworzył Radziecką Fundację Kultury - organizację, która sprzyjała odwilży wśród rosyjskich naukowców i twórców kultury.

2004 - Zmarł Zygmunt Kałużyński, krytyk filmowy, eseista i publicysta, przez lata związany z tygodnikiem "Polityka". Popularność przyniósł mu prowadzony wspólnie z Tomaszem Raczkiem cykl telewizyjny "Perły z lamusa". Autor książek "Do czytania pod prysznicem czyli znalezione w osobistej szufladzie", "Pamiętnik rozbitka", "Paszkwil na samego siebie". Urodził się 11 grudnia 1918 roku.

2005 - W katastrofie drogowej koło Jeżewa na trasie Białystok-Warszawa zginęło 13 osób, w tym 10 białostockich maturzystów jadących na pielgrzymkę do Częstochowy, 40 osób zostało rannych.

Czytaj także

29 września

Ostatnia aktualizacja: 29.09.2011 00:00
W więzieniu mokotowskim w Warszawie zmarł pułkownik Aleksander Krzyżanowski - legendarny komendant Okręgu Wileńskiego AK.
rozwiń zwiń