Historia

1 lipca

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2011 00:00
Początek "powodzi tysiąclecia" w Polsce.

1506 - Urodził się Ludwik II Jagiellończyk, syn Władysława II Jagiellończyka, król Czech i Węgier. Zmarł 29 sierpnia 1526 roku. 405 rocznica

1569 - Zawarcie unii lubelskiej - Wielkie Księstwo Litewskie zostało połączone z Polską unią realną.

1593 - Urodził się Albrycht Stanisław Radziwiłł, kanclerz wielki litewski, pamiętnikarz. Pozostawił w rękopisie diariusz łaciński, obejmujący lata 1632-1655, będący znakomitym pamiętnikiem politycznym XVII wieku. Zmarł 12 listopada 1656 roku.

1646 - Urodził się Wilhelm Leibnitz, niemiecki filozof i matematyk, twórca koncepcji filozoficznej według której świat jest zbiorem monad to jest substancji niematerialnych, pozbawionych części, nie podlegającym oddziaływaniom zewnętrznym. W matematyce odkrył, niezależnie od I. Newtona, rachunek całkowy i różniczkowy. Zmarł 14 listopada 1716 roku. 365 rocznica

1745 - We Francji urodził się Jan Paweł Norblin, malarz i rysownik. Ponad dwadzieścia lat mieszkał w Polsce. Jego szkice dokumentowały między innymi powstanie kościuszkowskie. (zm. 1804)

1788 - Urodził się Jean Wictor Poncelet, francuski matematyk i inżynier, jeden ze współtwórców geometrii rzutowej i autor prac z mechaniki teoretycznej. Wprowadził jednostkę pracy mechanicznej - kilogramometr. Ustanowił nagrodę Ponceleta. Zmarł 22 grudnia 1867 roku.

1794 - W Warszawie ukazał się pierwszy polski dziennik informacyjny "Gazeta Rządowa". Gazetę wydawały władze Powstania Kościuszkowskiego.

1804 - Urodziła się George Sand, francuska pisarka, wielka miłość Fryderyka Chopina. Zmarła 8 czerwca 1876 roku. 

1818 - Urodził się Ignaz Semmelweis, austrowęgierski lekarz położnik. W połowie 19. wieku odkrył, że zarazki przenoszą się przez narzędzia i ręce chirurgów, jednak dopiero za sprawą Ludwika Pasteura poglądy te zostały szeroko zaakceptowane. Zmarł 13 sierpnia 1865 roku.

1831 - Urodził się Wojciech Gerson, malarz, autor obrazów o tematyce historycznej. Inicjator powołania w Warszawie Wystawy Krajowej Sztuk Pięknych w 1858 roku. Tworzył pejzaże, sceny rodzajowe, obrazy o tematyce historycznej. Zilustrował między innymi "Pana Tadeusza" Mickiewicza. Najwybitniejszymi uczniami Gersona byli: Józef Chełmoński, Józef Pankiewicz i Władysław Podkowiński. Zmarł 25 lutego 1901 roku. 180 rocznica

1863 - Bitwa pod Gettysburgiem, która stała się punktem zwrotnym w amerykańskiej wojnie secesyjnej. Zapoczątkowała okres przewagi Unii nad Konfederacją.

1867 - Kanada proklamowała niepodległość. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1868 - Urodził się Józef Mikułowski-Pomorski, chemik rolny, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Uniwersytetu Poznańskiego, minister rolnictwa rządu Rady Regencyjnej, organizator oświaty rolniczej, autor pracy "Uprawa roli i roślin". Zmarł 4 maja 1935 roku.

1872 - Urodził się Louis Bleriot, francuski lotnik i konstruktor samolotów. W 1905 roku uzyskał pierwszy w świecie dyplom pilota. W 1909 roku jako pierwszy przeleciał samolotem własnej konstrukcji przez kanał La Manche. Zmarł 1 sierpnia 1936 roku.

1875 - Została utworzona Światowa Unia Pocztowa, od 1946 roku działająca przy Organizacji Narodów Zjednoczonych.

1876 - Zmarł Michaił Bakunin, rosyjski myśliciel i rewolucjonista, rozwijał anarchistyczną krytykę państwa, był zwolennikiem rewolucji społecznej, której miałaby zlikwidować instytucję państwa. W latach 70. XIX wieku utworzył Międzynarodówkę anarchistyczną. Autor prac "Państwowość i anarchia", "Bóg i Państwo". Od 1840 roku poza granicami Rosji. Urodził się 30 maja 1814 roku. 135 rocznica

1890 - Zmarła Maria Julia Wisnowska, aktorka dramatyczna, najczęściej grała role "femme fatale" w komediach i melodramatach w warszawskich teatrach, deklamowała wiersze na koncertach w salonach Towarzystwa Muzycznego. Zastrzelona przez kochanka, rosyjskiego oficera. Historia tego związku została opisana w kilku opowiadaniach.

1890 - Urodził się Ignacy Bujak, narciarz, ratownik TOPR, w latach międzywojennych jeden z najważniejszych działaczy zakopiańskiego klubu SN PTT. Przez ponad 30 lat pełnił funkcję sekretarza klubu, współinicjator Memoriału Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny. Zmarł 10 grudnia 1979 roku.

1896 - Zmarła Harrieta Beecher Stowe, amerykańska pisarka i działaczka społeczna znana głównie z powieści "Chata wuja Toma", opisującej murzyńskich niewolników zamieszkujących amerykańskie Południe. Pisała także powieści historyczne i obyczajowe, brała udział w akcji ukrywania zbiegłych niewolników i przerzucania ich na Północ, walczyła również o prawa wyborcze dla kobiet. Urodziła się 4 czerwca 1811 roku. 115 rocznica

1900 - We Francji wydano tłumaczenie powieści Henryka Sienkiewicza "Quo Vadis".

1902 - Urodził się William Wyler, amerykański reżyser, między innymi: "Pani Miniver", "Najlepsze lata mojego życia", "Dziedziczka", "Wichrowe wzgórza". Jego filmy zdobyły łącznie 13 Oscarów. Zmarł 27 lipca 1981 roku.

1903 - Urodziła się Amy Johnson, Angielka, lotnik, jako pierwsza kobieta sama przeleciała z Wielkiej Brytanii do Australii. Zmarł 5 stycznia 1941 roku.

1906 - Urodził się Maciej Kalankiewicz, członek Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej, współautor drugiego planu Powstania Warszawskiego, współinicjator akcji Armii Krajowej na Wileńszczyźnie pod kryptonimem "Ostra brama". Zginął w walce z oddziałami radzieckimi pod Surkontami 21 sierpnia 1944 roku. 105 rocznica

1912 - Zmarła Harriet Quimby, pierwsza Amerykanka, która uzyskała licencję pilota. Urodziła się 11 maja 1875 roku.

1914 - Zmarł Bogusław Leśnodorski, prawnik i historyk, specjalista w zakresie historii oświecenia. Należał do Polskiej Akademii Nauk, był redaktorem "Kwartalnika Historycznego". Urodził się 27 maja 1914 roku.

1916 - Urodziła się Olivia de Havilland, amerykańska aktorka, grała w filmach  "Rój", "Port lotniczy ‘77", "Przeminęło z wiatrem", "Królewski romans Karola i Diany". Dwukrotna laureatka Oscara w 1947 i 1950 roku za filmy "Dziedziczka" i "Najtrwalsza miłość". Od ponad 50. lat mieszka w Paryżu. 95 rocznica

1921 - Urodziła się Michalina Wisłocka, lekarz ginekolog, seksuolog i pedagog. Była współzałożycielką Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa. Jej popularnonaukowy poradnik z dziedziny seksuologii "Sztuka kochania" z 1976 stał się bestsellerem. Zmarła 5 lutego 2005 roku. 90 rocznica

1921 - Urodził się Jerzy Stefan Stawiński, pisarz, autor scenariuszy filmowych i głośnej książki "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin", współtwórca największych sukcesów polskiej szkoły filmowej. Walczył w kampanii wrześniowej, w obronie Warszawy w 1939 roku, w Powstaniu Warszawskim odpowiadał za łączność pułku "Baszta". Potem - jeniec Oflagu Murnau, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Na podstawie jego scenariuszy powstały filmy: "Kanał" w reżyserii Andrzeja Wajdy, "Człowiek na torze", "Eroica" i "Zezowate szczęście" w reżyserii Andrzeja Munka oraz "Zamach" w reżyserii Jerzego Passendorfera. Zmarł 12 czerwca 2010 roku. 90 rocznica

1921 - Urodził się Juliusz Owidzki, aktor, reżyser Teatru Polskiego Radia. Przez całe życie zawodowe związany z Teatrem Polskiego Radia, w którym pracował od 1949 roku aż do emerytury w roku 1986. Przez wiele lat współpracował z redakcją teleturniejów Telewizji Polskiej. Miłośnik gier i szarad, współautor książki "Gry, zabawy, quizy". Zmarł w 1996 roku.  90 rocznica

1921 - Została założona Komunistyczna Partia Chin, największa partia polityczna na świecie licząca ponad 72 miliony członków. 90 rocznica

1924 - Marka polska przestała być prawnym środkiem płatniczym w kraju - wprowadzono złoty polski.

1926 - Urodził się Robert Fogel, amerykański ekonomista, pionier "ekonomii konstytucjonalnej". Laureat nagrody Nobla w 1993 roku w dziedzinie ekonomii, wraz z D. Northem za zastosowanie teorii ekonomicznej i metod ilościowych do objaśniania przemian gospodarczych i instytucjonalnych. 70 rocznica

1927 - W Warszawie na Okęciu rozpoczęła produkcję fabryka silników lotniczych Polskie Zakłady Skody SA. 

1930 - Urodził się Stefan Szlachtycz, reżyser teatralny i filmowy, twórca spektakli telewizyjnych: "Niobe", "Pan Twardowski", "Tylko Beatrycze", filmów: "Komedianci’, "Tragarz puchu", "Dybuk", "Ponad tęczą", "Amerykanin w Paryżu a sprawa polska".

1931 - Urodziła się Leslie Caron, amerykańska aktorka, tancerka, grała w filmach: "Amerykanin w Paryżu", "Gigi", "Kontrakt".  W 1954 roku została nominowana do Oscara dla najlepszej aktorki za rolę w filmie "Lili", a w roku 1964 w tej samej kategorii za rolę Jane Fosset w filmie Bryana Forbesa "Pokój w kształcie L." 80 rocznica

1933 - Zmarł Wincenty Drabik, malarz, scenograf, pedagog. W Teatrze Polskim w Warszawie, prowadzonym przez Arnolda Szyfmana przygotował ponad 70 inscenizacji. Od 1918 roku aż do śmierci uczył w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Urodził się 13 listopada 1881 roku. 

1935 - Stany Zjednoczone zaostrzyły kodeks filmowy. Zakazano produkcji filmów naruszających obyczaje i moralność.

1940 - W Wielkiej Brytanii powstała pierwsza polska jednostka lotnicza na ziemi angielskiej - 300 Dywizjon Bombowy "Ziemi Mazowieckiej".

1941 - Zmarł profesor Kazimierz Kumaniecki, prawnik, minister w rządach II Rzeczypospolitej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor prac "Ustrój władz samorządowych na ziemiach Polski w zarysie" oraz "Odbudowa państwowości polskiej." Urodził się 26 czerwca 1880 roku. 70 rocznica

1941 - Urodził się Alfred Gilman, amerykański farmakolog, laureat nagrody Nobla w 1994 roku wspólnie z Martinem Rodbellem w dziedzinie medycyny. 70 rocznica

1942 - W Nowym Jorku zmarł śmiercią samobójczą Bolesław Wieniawa-Długoszowski, lekarz, generał, adiutant Józefa Piłsudskiego, legenda II Rzeczpospolitej. Był uosobieniem polskiego mitu ułana, nazywano go "Pierwszym szwoleżerem Rzeczpospolitej". Urodził się 22 lipca 1881 roku.

1942 - W Forcie VII w Poznaniu zginął Zygfryd Linda, pseudonim "Wiss", kierownik wywiadu w Głównej Kwaterze Szarych Szeregów. Urodził się 19 października 1920 roku.

1943 - Urodził się Marian Glinka, aktor teatralny i filmowy, grał w filmach: "Barwy ochronne", "Ziemia obiecana", "Podróże Pana Kleksa", "Quo vadis", "Wiedźmin". Zmarł 23 czerwca 2008 roku.

1945 - Rozwiązano parlament Polski Podziemnej - Radę Jedności Narodowej. Ogłoszono Manifest do Narodu Polskiego i do Narodów Zjednoczonych tzw. Testament Polski Walczącej. Był to formalny koniec istnienia Polskiego Państwa Podziemnego.

1945 - Urodziła się Debbie Harry właśc. Deborah Harry, amerykańska piosenkarka i aktorka, wokalistka zespołu "Blondie", odnoszącego swoje największe sukcesy na przełomie 70. i 80. lat XX wieku. Zagrała w filmie "Hairspray".

1950 - Lądowe siły amerykańskie wkroczyły do Korei Południowej. 25 czerwca kraj został zaatakowany przez armię Korei Północnej.

1953 - Utworzono Państwowy Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk", założony i prowadzony przez Stanisława Hadynę. Premiera pierwszego programu odbyła się 16 października 1954 roku w Teatrze Śląskim w Katowicach.

1960 - Somalia proklamowała niepodległość. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1961 - Urodziła się Diana Spencer, księżna Walii, żona następcy tronu brytyjskiego księcia Karola. Zginęła W wypadku samochodowym 31 sierpnia 1997 roku. 50 rocznica

1962 - Ruanda proklamowała niepodległość. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1967 - Utworzono Komisję do spraw Wspólnot Europejskich.

1967 - Wszedł w życie układ o połączeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz  EUROATOMu. Utworzono Europejską Wspólnotę Gospodarczą. 

1968 - Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR i 58 państw podpisało układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej.

1971 - Polskie Radio rozpoczęło emisję audycji "Lato z Radiem". Audycja trwała około 50 minut i była pierwszą emitowaną w PR "na żywo". Poprzedził ją charakterystyczny sygnał - polka na klarnet i orkiestrę, z zapowiedzią w językach: polskim, rosyjskim, czeskim, niemieckim i szwedzkim. Pomysłodawcą i pierwszym szefem audycji był Andrzej Tarnawski. 40 rocznica

1971 - Zmarł William Bragg, australijski fizyk, laureat, wraz z ojcem, Nagrody Nobla w 1915 roku w dziedzinie fizyki, za zasługi w badaniu struktury krystalicznej za pomocą promieni Roentgena. Jest najmłodszym laureatem Nagrody Nobla w historii, gdy otrzymał to wyróżnienie miał 25 lat. 40 rocznica

1973 - W Stanach Zjednoczonych zniesiono obowiązkową służbę wojskową.

1974 - Zmarł Juan Peron, argentyński generał i polityk, w latach 1946-55 oraz 1973-74 prezydent Argentyny. Założył partię głoszącą tak zwany peronizm, czyli program sprawiedliwości społecznej oraz nacjonalizmu gospodarczego i politycznego. Urodził się 8 października 1895 roku.

1975 - Weszła w życie ustawa o emeryturach dla rolników.

1979 - Szwecja, jako pierwszy kraj europejski, wprowadziła przepis zabraniający stosowania kar cielesnych wobec dzieci.

1980 - Rząd PRL bez uprzedzenia dokonał podwyżek cen niektórych gatunków mięs i wędlin. Decyzja ta doprowadziła do pierwszych strajków lata 1980 roku, które miały znaczący wpływ na protesty sierpniowe i ostatecznie przyczyniły się do zalegalizowania przez władze NSZZ "Solidarność" oraz  późniejszego upadku systemu komunistycznego w Polsce.

1980 - Zmarł Charles Percy Snow, angielski pisarz, fizyk, profesor uniwersytetu w Cambridge. Autor powieści z życia brytyjskich środowisk naukowych, w których poruszał problem uwarunkowań i roli nauki we współczesnym świecie. Chętnie stosował konstrukcję powieści kryminalnej.   

1983 - Zmarł Richard Buckminster Fuller, amerykański architekt, konstruktor i filozof, przedstawiciel architektury "hi-tech". Zasłynął skonstruowaniem "kopuły geodezyjnej", budynku, którego półsferyczny szkielet wypełniony wielokątami dawał wyjątkowe rezultaty pod względem wytrzymałości i stabilności. Autor 25. patentów i ponad 40. książek. Urodził się 12 lipca 1895 roku.

1987 - Po stronie francuskiej rozpoczęto drążenie tunelu pod kanałem La Manche. 1 grudnia 1987 roku zaczęto budowę po stronie angielskiej. 6 maja 1994 roku nastąpiło oficjalne otwarcie przez królową Elżbietę II oraz francuskiego prezydenta Francois Mitterranda. Po miesiącu odbył się pierwszy przejazd "eurotunelem".

1987 - Wszedł w życie Jednolity Akt Europejski, zobowiązujący sygnatariuszy do utworzenia do 13 grudnia 1992 obszaru bez wewnętrznych granic.

1990 - Wszedł w życie pierwszy etap europejskiej unii ekonomicznej i monetarnej, a co za tym idzie - wolny przepływ kapitałów.

1991 - Doradczy Komitet Polityczny Układu Warszawskiego podpisał w Pradze protokół o rozwiązaniu układu, zawartego 14 maja 1945 roku. 20 rocznica  

1992 - Zmarł Franco Cristaldi, włoski producent filmów, między innymi Viscontiego i Felliniego. Urodził się 3 października 1924 roku.

1992 - Rosja zakończyła wycofywanie taktycznej broni nuklearnej z terenów Białorusi i Ukrainy, zgodnie z porozumieniem zawartym przez Wspólnotę Niepodległych Państw 

1993 - Zaczęła obowiązywać umowa EWG (obecnie Unia Europejska) i EFTA o wspólnym rynku.

1993 - Stany Zjednoczone ogłosiły redukcję 92. baz wojskowych, między innymi w Europie.

1993 - Wielka Brytania i Rosja podjęły decyzję o wstrzymaniu prób z bronią jądrową.

1994 - Weszła w życie umowa o wolnym handlu CEFTA. 

1995 - Polska stała się członkiem Światowej Organizacji Handlu na mocy międzynarodowego układu, podpisanego 29 listopada 1994 roku. Układ ten wszedł w życie 1 lipca 1995 roku.

1996 - Utworzono Park Narodowy "Bory Tucholskie". 15 rocznica

1996 - W Warszawie podpisano akt założycielski Fundacji im. Fulbrighta-Polska. 15 rocznica

1997 - Początek powodzi tysiąclecia na terenie Polski: padające nieprzerwanie deszcze spowodowały gwałtowny przybór wód i zalanie wielu miast, między innymi Opola, Wrocławia, Kłodzka, Nysy i Raciborza. Zginęły 54 osoby, a około 1500 rodzin straciło dach nad głową. Straty materialne zostały oszacowane na 3,5 mld $. Podobne powodzie nawiedziły także Niemcy, Austrię i Czechy.

1997 - Hongkong, zgodnie z deklaracją brytyjsko-chińską stał się Specjalnym Regionem Administracyjnym Chińskiej Republiki Ludowej z autonomią przez 50 lat z wyjątkiem spraw zagranicznych i obrony.

2000 - Zmarł Walter Matthau, amerykański aktor, zagrał w wielu filmach, między innymi: "Fortune Cookie", za rolę w którym w 1965 roku otrzymał Oskara. W Polsce znany z ról w filmach: "Piraci", "Raz, dwa, trzy", "Hello, Dolly", "Charley Varrick", "Strona tytułowa", "Dwaj zgryźliwi tetrycy", "Morska przygoda". Urodził się 1 października 1920 roku.

2000 - Zmarł Pierre Petit, francuski kompozytor, krytyk muzyczny i pedagog. Urodził się w 1922 roku.

2001 - Zmarła Halina Czerny-Stefańska, pianistka światowej sławy,  pedagog, juror międzynarodowych konkursów pianistycznych. Laureatka I nagrody Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w 1949 roku. Zasłynęła jako wykonawczyni dzieł Fryderyka Chopina, choć jej repertuar artystyczny obejmował utwory kompozytorów wszystkich epok. Występowała w największych salach koncertowych Europy, Japonii, Stanów Zjednoczonych i Ameryki Południowej. Odbyła ponad 20 tournee po Związku Radzieckim. Urodziła się 31 grudnia 1922 roku. 10 rocznica

2004 - Zmarł Marlon Brando, amerykański aktor, grał w filmach: "Kolumb odkrywca", "Młode lwy", "Czas Apokalipsy", "Tramwaj zwany pożądaniem", "Ostatnie tango w Paryżu". Za role w filmach "Ojciec chrzestny" i "Na nabrzeżach" otrzymał Oscary. Uważany za jednego z najwybitniejszych aktorów amerykańskich,wypracował własny styl gry aktorskiej, oparty na systemie Stanisławskiego.

2006 - Chiny otworzyły linię kolejową Qinghai - Tybet, najwyżej położoną trasę kolejową na świecie - większość torów biegnie ponad 4000 metrów nad poziomem morza. 5 rocznica

2008 - Zmarł Szczepan Pieniążek, biolog, sadownik, profesor Akademii Rolniczej w Warszawie i członek Polskiej Akademii Nauk. Organizator Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach, zajmował się pomologią, fizjologią roślin, uprawą drzew owocowych, ochroną sadów. Opublikował około 100. prac naukowych, w tym  podręcznik "Sadownictwo".

Czytaj także

30 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 30.06.2011 00:00
Zmarł Witold Szolginia, architekt, miłośnik Lwowa.
rozwiń zwiń