12 listopada

Urodził się Leopold Okulicki.

1898 - Urodził się Leopold Okulicki "Niedźwiadek", generał, ostatni dowódca Armii Krajowej, jeden z oskarżonych w moskiewskim procesie 16-tu. Zmarł w radzieckim więzieniu Butyrki, 24 grudnia 1946 roku.

Leopold Okulicki w serwisie

 

Pozostałe wydarzenia:

1454 - Kazimierz Jagiellończyk wydał w Nieszawie przywilej dzielnicowy dla Wielkopolski. Tzw. "statuty nieszawskie" uzależniająły ważne decyzje państwowe od zgody sejmików szlacheckich. Najważniejsze było postanowienie redakcji wielkopolskiej, iż król nie może ustanawiać nowych praw, zwoływać pospolitego ruszenia i nakładać podatków nadzwyczajnych bez odwołania się do sejmików ziemskich. Postanowienie to pominięto w tekście dla Małopolski i Rusi.

1833 - Urodził się Aleksander Borodin, rosyjski chemik i kompozytor. Znany głównie jako twórca symfonii, kwartetów smyczkowych, pieśni, autor opery "Kniaź Igor", obrazu symfonicznego "W stepach Azji Środkowej", ponadto symfonii, pieśni i utworów kameralnych. Zmarł 27 lutego 1887 roku.

1840 - Urodził się Auguste Rodin, rzeźbiarz francuski, łączący elementy impresjonizmu, symbolizmu i sztuki starożytnej. Rodin jest nazywany "współczesnym Michałem Aniołem", on sam określał się jako "spadkobierca gotyku". Do jego najbardziej znanych dzieł należą: "Myśliciel", "Brama piekieł", "Mieszczanie z Calais", "Pocałunek". Jego twórczość wywarła ogromny wpływ na rozwój rzeźby 20. wieku stając się symbolem nowatorskich poszukiwań w sztuce. Zmarł 17 listopada 1917 roku.

1842 - Urodził się John William Strutt Rayleigh, angielski fizyk, opracował metodę pomiaru wielkości cząsteczek niektórych związków, za odkrycie argonu otrzymał w 1904 roku Nagrodę Nobla. Zmarł 30 czerwca 1919 roku.

1866 - Urodził się Sun Jat-sen, chiński działacz polityczny, rewolucjonista, pierwszy prezydent Republiki Chińskiej w 1911 roku, założyciel partii Kuomintang. Zmarł 12 marca 1925 roku. 145. rocznica

1892 - Urodził się Stefan Mierzwa, ekonomista, profesor Harvard University, działacz polonijny w USA, założyciel w 1925 roku i prezes Fundacji Kościuszkowskiej przez 45 lat. Zmarł w 1971 roku.

 

1898 - Urodził się Henryk Sucharski, major, dowódca Westerplatte podczas wojny obronnej 1939 roku. Do 1945 roku przebywał w niewoli niemieckiej. Jego prochy sprowadzono do kraju i złożono na Westerplatte, 1 września 1971 roku. Zmarł w Neapolu 30 sierpnia 1946 roku.

1901 - Urodził się Juliusz Gardan, scenarzysta filmowy i reżyser, twórca popularnych przedwojennych filmów - "Serce na ulicy", Trędowata", "Wrzos", "Pani minister tanczy", "Czy Lucyna to dziewczyna", "Doktor Murek". We wrześniu 1939 roku dokumentował na taśmie filmowej obronę Warszawy. Zmarł 29 grudnia 1944 roku. 110. rocznica

1902 - Urodził się Jan Marcin Szancer, grafik, scenograf, malarz, ilustrator książek, między innymi "Pinokio" Collodiego, "Baśnie" Andersena, "Podróże Pana Kleksa" Brzechwy. Kierownik artystyczny pisma "Świerszczyk" od początki jego istnienia. Zmarł 24 marca 1973 roku.

1905 - Urodził się Arthur Hedley, brytyjski muzykolog i kolekcjoner, znawca i badacz twórczości Fryderyka Chopina, twórca wielu pozycji biograficznych-krytycznych i analitycznych o kompozytorze i jego twórczości, jeden z największych specjalistów w zakresie autografów chopinowskich. Zmarł 8 listopada 1969 roku.

1916 - Urodził się Jerzy Harald, kompozytor, pianista, skrzypek, dyrygent, twórca muzyki do filmów: "Skarb", "Kapelusz Pana Anatola", "Nikodem Dyzma", "Sprawa pilota Maresza". Autor piosenek "Brzydula i rudzielec", "Mały domek", "Warszawa, ja i ty", "Mój chłopiec piłkę kopie". Zmarł 18 sierpnia 1965 roku. 95. rocznica

1916 - Zmarł Percival Lowell, amerykański pisarz, matematyk, astronom-amator przekonany o istnieniu kanałów na Marsie. Ufundował obserwatorium astronomiczne Lowell Observatory w stanie Arizona. Urodził się 13 marca 1855 roku. 95. rocznica

1918 - Proklamowanie Republiki Austrii.

1922 - Urodził się Tadeusz Borowski, prozaik, poeta i publicysta. Był więźniem koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W zbiorach opowiadań "Byliśmy w Oświęcimiu", "Kamienny świat" i "Pożegnanie z Marią" ukazał rozpad wartości humanistycznych i deprawacji człowieka w hitlerowskim systemie masowej zagłady. Czesław Miłosz sportretował go w książce "Zniewolony umysł". Zmarł śmiercią samobójczą, 3 lipca 1951 roku.

1924 - Urodziła się Alina Bolechowska, śpiewaczka operowa, obdarzona sopranem, pedagog. W latach 1948-1966 była solistką opery warszawskiej, od 1972 roku prowadziła klasę śpiewu w Akademii Muzycznej w Warszawie, od 1978-go była  konsultantem wokalnym Teatru Wielkiego. Zmarła 16 października 2002 roku.

1925 - Zmarł Roman Statkowski, kompozytor i pedagog, profesor Konserwatorium Warszawskiego. Współzałożyciel "Kwartalnika Muzycznego", autor oper "Maria" i "Filenis" oraz pieśni, dzieł symfonicznych, utworów fortepianowych i skrzypcowych.

1929 - Urodziła się Grace Kelly, amerykańska aktorka, księżna Monaco od 1956 roku. Zagrała w filmach "Złodziej w hotelu", "W samo południe", "Okno na podwórze", "M jak morderstwo", dostała Oscara w 1955 roku za rolę w filmie "Dziewczyna z prowincji". Zginęła w wypadku samochodowym 14 września 1982 roku.

1934 - W Warszawie rozpoczął działalność Włoski Instytut Kultury.

1935 - Urodziła się Ludmiła Gurczenko, radziecka aktorka filmowa i estradowa, zagrała w ponad 70. filmach w tym: "Noc karnawałowa", "Syberiada", "Być kobietą", "Dworzec dla dwojga", "Pięć wieczorów", "Magistrala". Wydała również kilka albumów z pieśniami ludowymi.

1936 - Zmarł Stefan Grabiński, pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej, klasyk noweli fantastycznej, określany  mianem "polskiego "Poe". Autor nowel "Na wzgórzu", "Demon ruchu", "Szalony pątnik", "Niesamowite opowieści" i powieści "Cień Bafometa", "Salamandra", "Klasztor i morze". Urodził się 26 lutego 1877 roku. 75. rocznica

1937 - Zmarł Zbigniew Uniłowski, pisarz, członek grupy poetyckiej "Kwadryga", autor powieści "Wspólny pokój" i "Dwadzieścia lat życia", opowiadań - "Dzień rekruta", i reportaży - "Żyto w dżungli, "Pamiętnik morski". Urodził się 1 maja 1909 roku.

1939 - Urodziła się Krystyna Królówna, aktorka, związana z Teatrem im. Słowackiego w Krakowie i Teatrem Polskim w Warszawie. Popularność przyniosła jej rola Hanki Borynowej, żony Antka, w filmie Jana Rybkowskiego pt. "Chłopi" według powieści Władysława Reymonta pod tym samym tytułem.

1942 - Alianci zdobyli Tobruk.

1947 - Urodziła się Annika Idström, fińska pisarka, tłumaczka, autorka słuchowisk oraz powieści - "Mój kochany ojciec", "Mój brat Sebastian", "Naturalne pożywienie", "Listy do Trynidadu".

1948 - Stefan Wyszyński został arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i Prymasem Polski. Był wówczas najmłodszym biskupem w Polsce, na swojego następcę wyznaczył go zmarły 22 października kardynał August Hlond.

1954 - Zmarł Dziga Wiertow, właśc. Denis Kauffman, rosyjski scenarzysta i reżyser filmowy, twórca idei kroniki filmowej, jeden z najwybitniejszych dokumentalistów w dziejach kina. Twórca filmów "Rocznica rewolucji", "Szósta część świata", "Entuzjazm", "Kołysanka". W latach 30. jego film "Trzy pieśni o Leninie" został zatrzymane przez Stalina za zbytnią gloryfikację postaci Lenina, a po utracie możliwości niezależnego tworzenia filmów, reżyser zajął się montażem kronik filmowych. Urodził się 2 stycznia 1896 roku w Białymstoku.

1955 - Zmarł Józef Włodarski, pedagog, wydawca, działacz oświatowy i społeczny, jeden ze współzałożycieli Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Szkół Początkowych i w 1921 roku Spółki Akcyjnej "Nasza Księgarnia".

1956 - Sudan i Tunezja zostały przyjęte do ONZ.

1961 - Urodziła się Nadia Comaneci, rumuńska gimnastyczka, zdobywczyni pięciu złotych medali olimpijskich, dwukrotna mistrzyni świata, dziewięciokrotna mistrzyni Europy. W 1984 roku zakończyła karierę sportową. 50. rocznica

1965 - W Montreux w Szwajcarii została podpisana międzynarodowa konwencja telekomunikacyjna.

1966 - Urodził się Andrzej Majewski, reżyser, scenarzysta, pisarz, publicysta i artysta fotografik; autor zbiorów: "Aforyzmy i sentencje, które potrząsną światem, albo i nie", "Aforyzmy czyli za przeproszeniem Magnum in Parvo", "Aforyzmy na wszystkie okazje" oraz wierszowanego poradnika dla dzieci "102 rady dla dzieci mądrych, grzecznych i krnąbrnych". Społecznik, organizator konkursów i imprez dla młodzieży oraz ekonomicznych programów edukacyjnych. 45. rocznica

1966 - Zmarł Vytautas Zalakevicius, litewski reżyser teatralny, scenarzysta filmowy, uznawany za ojca kina litewskiego, autor obrazów "Opowieść nieznanego człowieka", "Centaury". Urodził się 14 kwietnia 1930 roku. 45. rocznica

1966 - Urodził się David Schwimmer, amerykański aktor, reżyser i producent pochodzenia żydowskiego, grał w filmach "Cudowne lata", "Przyjaciele", "Uczeń szatana", " Kompania braci", "Madagaskar", "Sześć dni, siedem nocy", "Dar z nieba".45. rocznica

1975 - Komory stały się 143 członkiem ONZ.

1978 - Zmarł Tadeusz Fijewski, aktor znany z charakterystycznych ról teatralnych i filmowych. Debiutował w "Chorym z urojenia", grał między innymi w "Czekając na Godota" oraz w filmach "Lalka" i "Chłopi", "Kapelusz pana Anatola", "Pierwszy dzień wolności", "Wiosna panie sierżancie". Urodził się 14 lipca 1911 roku.

1980 - Próbnik Voyager 1 przeleciał w odległości 124 tysięcy  kilometrów od Saturna i wykonał pierwsze fotografie jego pierścieni.

1981 - Zmarł  Tadeusz Waczkowski, aktor teatrów warszawskich Powszechnego i Narodowego, występował w filmach: "Zezowate szczęście", "Bicz boży", "Miejsce dla jednego", "Koniec naszego świata". Urodził się 11 grudnia 1919 roku. 30. rocznica

1982 - Zmarł Jan Ciszewski, dziennikarz, sprawozdawca sportowy i komentator  radiowy i telewizyjny, propagator piłki nożnej, hokeja na lodzie i sportu żużlowego. Był komentatorem igrzysk olimpijskich w 1972, 1976 i 1980 roku. W w ciągu 30 lat pracy przy mikrofonie przeprowadził około 3500 transmisji ze spotkań piłkarskich. Urodził się 22 maja 1930 roku.

1982 - Jurij Andropow został następcą zmarłego przywódcy Związku Radzieckiego Leonida Breżniewa.

1984 - Zmarł Stanisław Baliński, pisarz i tłumacz, autor poematu "Trzy poematy o Warszawie", nowel "Miasto Księżyców", zbiorów poezji "Niepokój świata", "Wielka podróż", "Rzecz sumienia". Po wojnie pozostał w Anglii gdzie był członkiem pierwszego składu tzw. Akademii Grydzewskiego, przyznającej nagrody literackie. Urodził się 2 sierpnia 1899 roku.

1986 - Zmarł w więzieniu w Barczewie Erich Koch, niemiecki nazista gauleiter Prus Wschodnich w latach 1933 - 1945. Od 1941 roku szef Zarządu Cywilnego Okręgu Białystok i komisarz Rzeszy dla Ukrainy. Urodził się 19 czerwca 1896 roku. 25. rocznica

1987 - W klinice w Białymstoku przyszło na świat pierwsze polskie dziecko poczęte metodą in vitro.

1989 - Wizyta kanclerza RFN Helmuta Kohla w Polsce, spotkanie pojednania w Krzyżowej z udziałem premiera Tadeusza Mazowieckiego - Msza Pojednania, w której udział wzięli premier i kanclerz.

1989 - Papież Jan Paweł II kanonizował brata Alberta Chmielowskiego, malarza, powstańca, założyciela Zgromadzenia Braci i Sióstr Trzeciego Zakonu św. Franciszka.

1994 - Zmarła Wilma Rudolph, amerykańska sprinterka, trzykrotna mistrzyni olimpijska z 1960 roku. Ze względu na styl biegania, nadano jej przydomek "Czarna gazela". Urodziła się 23 czerwca 1940 roku w Clarksviller.

1994 - Rozwiązanie Włoskiej Partii Socjalistycznej (PSI) i utworzenie dwóch nowych partii: Włoscy Socjaliści i Włoska Partia Socjalistyczno-Reformatorska. Od grudnia 1996 roku Włoska Partia Socjalistyczna kontynuuje działalność rozwiązanej partii.

2001 - Zmarł Anthony Miles, angielski szachista, w 1976 roku jako pierwszy Brytyjczyk otrzymał tytuł arcymistrza. Urodził się 23 kwietnia 1955 roku. 10. rocznica

2006 - Zmarł Adam Schaff, filozof, początkowo zaliczany do konserwatywnego nurtu filozofii marksistowskiej, następnie ideolog eurokomunizmu, pod koniec życia prezentujący poglądy zbliżające się do współczesnych antyglobalistów. Autor ponad 30. książek naukowych, w tym - "Marksizm a jednostka ludzka", "Wstęp do semantyki". Urodził się 10 marca 1913 roku.

2007 - Zmarł Ira Levin, amerykański pisarz i dramaturg. Autor powieści sensacyjnych, z których wiele zostało zekranizowanych, jak: "Dziecko Rosemary", "Pocałunek przed śmiercią", "Żony ze Stepford", "Chłopcy z Brazylii", "Ten wspaniały dzień". Urodził się 27 sierpnia 1929 roku.

2010 - Zmarł Henryk Mikołaj Górecki, kompozytor, dyrygent, pedagog, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach. Tworzył muzykę różnorodną stylistycznie, pozostając jednocześnie wierny precyzji formalnej i kompozycji brzmieniowej. Jego dorobek twórczy liczy kilkadziesiąt utworów instrumentalnych, zarówno solowych, jak i na orkiestrę oraz wokalnych, między innymi II Symfonia "Kopernikańska", psalm "Beatus vir" i "Pieśń Rodzin Katyńskich". Odznaczony Orderem Orła Białego. Urodził się 6 grudnia 1933 roku.