Historia

11 listopada

Ostatnia aktualizacja: 11.11.2011 00:00
Urodził się Leopold Kula - najmłodszy pułkownik II RP

1896 - Urodził się Leopold Lis-Kula, członek Związku Strzeleckiego "Strzelec", a później I Brygady Legionów. W latach 1918 -1919 uczestnik walk na wschodnich rubieżach Polski z wojskami ukraińskimi. Zginął w ataku na miasteczko Torczyn, 7 marca 1919 roku. Pośmiertnie mianowany pułkownikiem i odznaczony krzyżem Orderu Virtuti Militari. 115. rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1454 - Ukazały się Statuty nieszawskie, lub - przywileje nieszawskie, wydane przez króla Kazimierza Jagiellończyka dla szlachty poszczególnych ziem Polski. Sankcjonowały dotychczasowe swobody szlachty, wprowadzały nowe oraz ingerowały w swobodę decyzji króla.

1582 - W Krakowie zmarł Hieronim Canavesi, rzeźbiarz włoski pracujący w Polsce. Tworzył głównie nagrobki, między innymi w Katedrze Poznańskiej. (ur. około 1525)

1642 - Urodził się Charles Andre Boulle, francuski artysta stolarz, opracował własny styl mebli zwany "boulle". Zmarł 29 lutego 1732 roku.

1673 - Wojska Rzeczpospolitej pod dowództwem hetmana Jana Sobieskiego odniosły zwycięstwo nad armią turecką pod Chocimiem.

1694 - Konsekracja kościoła ojców kapucynów pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego przy ulicy Miodowej w Warszawie, ufundowanego przez króla Jana III Sobieskiego, jako votum za zwycięstwo nad wojskami tureckimi pod Wiedniem.

1729 - Urodził się Louis Antoine de Bougainville, francuski admirał, badacz Oceanii, pierwszy opłynął świat dookoła, w latach 1766 -1769 szukając nowych terenów do kolonizacji. Była to jedna z najważniejszych wypraw 18. wieku, poznano dokładniej geografię Oceanii, zgromadzono cenne zbiory przyrodniczo-etnograficzne. Jego imieniem nazwano największą wyspę w archipelagu Salomona, cieśninę w archipelagu Nowe Hebrydy i gatunek roślin - bugenwilla. Zmarł 31 sierpnia 1811 roku.

1821 - Urodził się Fiodor Dostojewski, wybitny pisarz rosyjski, twórca "Zbrodni i kary", "Braci Karamazow", "Gracza", "Biesów" oraz "Idioty". Jego powieści są cenione za głębię analizy charakterów i bogactwo problematyki moralnej. Twórczość Dostojewskiego wywarła wielki wpływ na literaturę światową. Zmarł  9 lutego 1881 roku. 190. rocznica

1837 - Urodził się Artur Grottger, malarz i rysownik, jeden z głównych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim. Malował portrety oraz sceny rodzajowe i batalistyczne. Jest znany z cyklów "kartonów" o powstaniu styczniowym "Polonia" i "Lithuania". Jako ilustrator współpracował z czasopismami wiedeńskimi, między innymi "Ilustrierte Zeitung", redagował pismo wiedeńskie "Postęp". Zmarł 13 grudnia 1867 roku.

1849 - Urodził się Alfred Sokołowski, lekarz internista, jeden z pionierów sanatoryjnego leczenia gruźlicy w Polsce. W 1908 roku założył Towarzystwo Przeciwgruźlicze, przyczynił się do popularyzacji wiedzy o tej chorobie, organizował także akcje profilaktyczne. Dzięki niemu zostały otwarte sanatoria w Zakopanem. Zmarł 8 marca 1924 roku.

1855 - Zmarł Søren Kierkegaard, duński filozof, prekursor egzystencjalizmu, pisarz. Podstawowym zagadnieniem jego filozofii było poczucie absurdu śmiertelnej, ludzkiej egzystencji w obliczu wszechmocy i nieskończoności Boga, czy też w obliczu niewiary w Boga i przyjmowania istnienia całkowicie obojętnej dla losu człowieka, wiecznie istniejącej przyrody. Autor prac "Bojaźń i drżenie", "Stadia na drodze życia", "Albo albo". (ur. 05.05.1813)

1858 - Urodził się Alessandro Moreschi, włoski śpiewak, ostatni śpiewający kastrat. Zmarł 21 kwietnia 1922 roku.

1864 - Urodził się Alfred Hermann Fried, austriacki działacz pacyfistyczny, założyciel Die Friedenswarte, autor podręcznika do nauki esperanto i współtwórca magazynu "L'esperantiste", laureat pokojowej Nagrody Nobla w 1911 roku. Zmarł 5 maja 1921 roku.

1880 - Urodził się Stanisław Zieliński, historyk, działacz niepodległościowy i publicysta. Członek Ligi Morskiej i Kolonialnej, redaktor, bibliotekarz - kierownik Biblioteki Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. Autor opracowania "Bibliografia czasopism polskich za granicą 1830 -1934". Zmarł 29 września 1936 roku.

1885 - Urodził się George Smith Patton, amerykański generał, jeden z dowódców alianckich w czasie II wojny światowej. Wydał pamiętniki "Wojna, jak ją poznałem". Zmarł 21 grudnia 1945 roku. 

1898 - Urodził się Rene Clair, francuski reżyser filmowy, twórca filmów: "Antrakt", "Kapelusz słomkowy", "Pod dachami Paryża". Zmarł 15 marca 1981 roku.

1900 - Urodziła się Halina Konopacka, lekkoatletka, zdobywczyni pierwszego złotego medalu olimpijskiego dla Polski w 1928 roku w rzucie dyskiem. Zmarła 28 stycznia 1989 roku.

1904 - Urodził się Andrzej Bogucki, aktor filmowy i teatralny, śpiewak operetkowy, piosenkarz. Grał w przedwojennych filmach: ""Szpieg w masce", "Manewry miłosne", "Włóczęgi", gościnnie wystąpił w serialach telewizyjnych: "Stawka większa niż życie", "Janosik", "Życie na gorąco". Przez wiele lat występował z Chórem "Czejanda", wylansował piosenki: "Jak przygoda, to tylko w Warszawie", "Warszawska piosenka", "A mnie jest szkoda lata". Zmarł 29 listopada 1978 roku.

1911 - Urodził się Roberto Matta, chilijski malarz i rzeźbiarz, surrealista, w czasie studiów w Paryżu był asystentem Le Corbusiera. Autor fresku w siedzibie głównej UNESCO w Paryżu. Zmarł 23 listopada 2002 roku. 100. rocznica

1912 - Zmarł Józef Wieniawski, pianista i kompozytor. Początkowo występował z bratem Henrykiem, później samodzielnie, także jako dyrygent. Wraz z Mangeotem skonstruował dwuklawiaturowy fortepian. W latach 80. XIX wieku osiadł na stałe w Brukseli. Komponował symfonie, na przykład Symfoniia D-dur, utwory fortepianowe - Koncert fortepianowy g-moll Opus 20, muzykę kameralną, pieśni. Urodził się 23 maja 1837 roku.

1915 - Urodziła się Nina Andrycz, aktorka nazywana "królową polskiej sceny". Zadebiutowała w latach 30. rolą królewny Regany w "Królu Lirze" Szekspira. Stworzyła wiele scenicznych kreacji, które weszły do historii polskiego teatru: Marii Stuart w tragedii Słowackiego, lady Milford w "Intrydze i miłości", Elżbiety de Valois w "Don Carlosie" Schillera czy Emmy Bovary w adaptacji powieści Flauberta. Autorka tomików poezji "Róża dla nikogo" i powieści "My rozdwojeni".

1918 - Zakończyła się I wojna światowa. O świcie Niemcy podpisały w Compiegne pod Paryżem zawieszenie broni na warunkach kapitulacji.  

1918 - Po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość. Na pamiątkę tego wydarzenia od 1937 roku, 11 listopada jest świętem narodowym, z przerwą na okres II wojny i PRL.

1918 - Rada Regencyjna Królestwa Polskiego przekazała Józefowi Piłsudskiemu naczelne dowództwo nad tworzącą się armią polską.

1922 - Urodził się Kurt Vonnegut, amerykański pisarz i publicysta, autor powieści "Pianola", "Syreny Tytana", "Rzeźnia numer pięć", "Galapagos", "Sinobrody". Zmarł 11 kwietnia 2007 roku.

1924 - Urodził się Andrzej Łapicki, aktor, pedagog, reżyser teatralny, odtwórca ról teatralnych, między innymi Bernard Shaw w "Kochanym kłamcy" Jerome'a Kilty’ego, "Don Juan" Maxa Frischa, AA w "Emigrantach" Sławomira Mrożka, inscenizator sztuk Aleksandra Fredry. Grał w filmach: "Wszystko na sprzedaż", "Zazdrość i medycyna", "Zawieszenie", "Zycie raz jeszcze", "Stan posiadania", "Pan Tadeusz".

1928 - Urodził się Carlos Fuentes, właściwie Carlos Fuentes Macias, meksykański pisarz, autor utworów wielu utworów, między innymi: "Kraina najczystszego powietrza", "Spokojne sumienia", "Aura". Laureat Nagrody Cervantesa w 1987 roku.

1930 - Urodził się Tadeusz Nowak, poeta i prozaik, uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy tak zwanego "nurtu chłopskiego" w powojennej literaturze. Pisał do "Tygodnika Kulturalnego", założył krakowską grupę literacką Barbarus. Autor głośnej powieści "A jak królem, a jak katem będziesz" oraz "Diabły", "Dwunastu". Laureat nagród literackich - imienia Piętaka i nagrody Kościelskich. Zmarł 10 sierpnia 1991 roku.

1930 - Urodził się Marcin Łyskanowski, pisarz i historyk medycyny, profesor w Zakładzie Historii Medycyny na Akademii Medycznej, założyciel Unii Polskich Pisarzy Medyków. Autor powieści: "Doktor Grodecki", "Sokrates uczeń Hipokratesa", "Gwiazda doktora Oczki", "Portret mistrza medycyny".

1930 - Urodził się Hugh Everett, amerykański fizyk, opracował kwantową teorię wielu światów, która nie została przyjęta przychylnie przez środowisko naukowe, sformułował uogólnioną metodę mnożnika Lagrange’a, znaną również jako algorytm Evertta. Pracował dla wojska jako analityk do spraw systemów obrony, przetwarzania danych. Jedną ze swoich teorii wykorzystał do analizy zmian cen na giełdzie. Zmarł 19 lipca 1982 roku.

1933 - Zmarł Jan Lemański, poeta, satyryk i bajkopisarz okresu Młodej Polski. Twórczość: "Bajki o zwierzętach"," Proza ironiczna", "W kraju słońca", "Baśń o prawdzie". Stworzył nowy typ bajki z wyraźnymi elementami drwiny. (ur. 07.07.1866)

1934 - Urodziła się Elżbieta Duńska-Krzesińska, "Złota Ela", jedna z najwybitniejszych polskich lekkoatletek, rekordzistka świata w skoku w dal, mistrzyni olimpijska w 1956 roku w Melbourne w Australii, srebrna medalistka w Rzymie w 1960 roku, 10-krotna mistrzyni Polski. Mieszkała w Stanach Zjednoczonych, od 2000 roku w Polsce. Autorka wspomnień "Zamiatanie warkoczem".

1934 - Urodził się Tadeusz Chabrowski, filozof i poeta. Debiutował w 1960 roku na łamach Tygodnika Powszechnego", publikował też w paryskiej "Kulturze". Autor zbiorów poezji "Madonny", "Lato w Pensylwanii", "Drewniany rower", były duchowny katolicki. Od 1961 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych.

1935 - Urodziła się Bibi Anderson, szwedzka aktorka filmowa i teatralna, odtwórczyni ról w filmach Ingmara Bergmana: "Siódma pieczęć", "Tam, gdzie rosną poziomki", "Sceny z życia małżeńskiego", "Persona". oraz innych reżyserów "Prywatne wejście", "Uśmiech nocy", "Nigdy nie jest tak, jak człowiek sobie pomyśli".

1937 - Odbyły się pierwsze obchody Święta Niepodległości, jako ustawowego święta państwowego.

1937 - W Tokio powstało polsko-japońskie stowarzyszenie kulturalne.

1939 - Kolejne aresztowanie przez Niemców profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

1939 - Wydanie przez Naczelnego Wodza generała Władysława Sikorskiego rozkazu o utworzeniu 2. dywizji Strzelców Pieszych w Coetquidan we Francji. 

1940 - Amerykańska firma Willys zaprezentowała pierwszy model jeepa.

1941 - W pierwszej egzekucji przed Ścianą Straceń w KL Auschwitz Niemcy rozstrzelali 151 polskich więźniów, ogółem w tym miejscu rozstrzelano co najmniej kilka tysięcy osób, głównie Polaków. 70. rocznica

1944 - Fabryka Edwarda Wedla wznowiła produkcję jako pierwszy zakład produkcyjny w wyzwolonej od Niemców prawobrzeżnej Warszawie.

1945 - Zmarł Jerome David Kern, amerykański kompozytor muzyki rozrywkowej, między innymi musicalu "Statek komediantów". Skomponował muzykę do 37 musicali, za piosenki "The Way You Look Tonight" i "The Last Time I Saw Paris" otrzymał Oscary. (ur. 27.01.1885)

1949 - Początek trzydniowego III Plenum KC PZPR, podczas którego usunięto z partii twórców tak zwanego "odchylenia prawicowo - nacjonalistycznego" - Władysława Gomułkę, Zenona Kliszko i Mariana Spychalskiego.

1974 - Urodził się Leonardo DiCaprio, amerykański aktor filmowy, grał w filmach: "Człowiek w żelaznej masce", "Szybcy i martwi", "Romeo i Julia". Największym jego sukcesem był film "Titanic", który zdobył 11 Oscarów.

1975 - Angola, jako ostatnia kolonia portugalska w Afryce, po 14. letniej wojnie partyzanckiej uzyskała niepodległość. Tego dnia jest tam obchodzony Dzień Niepodległości.

1976 - Zmarł Aleksander Calder, amerykański malarz, grafik i rzeźbiarz, tworzył malarstwo abstrakcyjne, barwną grafikę oraz duże formy przestrzenne, przeważnie metalowe, najpierw statyczne - tak zwane stabile, potem ruchome - tak zwane mobile, poruszane powiewem powietrza lub przy pomocy silniczków, konstruował także wielkie rzeźby plenerowe, wywarł duży wpływ na współczesną rzeźbę. (ur. 22.07.1898) 35. rocznica

1978 - Zmarła Helena Boguszewska, pisarka, współzałożycielka grupy literackiej "Przedmieście". Autorka powieści: "Za zielonym wałem", "Ci ludzie", "Żelazna kurtyna", "Siostra z Wisły", oraz opowiadań "Pozbierane dzieci", "Zwierzęta śród ludzi". Była również autorką słuchowisk radiowych oraz utworów dla dzieci. (ur. 18.10.1886)

1981 - Zmarł Jerzy Kornacki, prozaik, w latach 30. redaktor tygodnika "Epoka" oraz współzałożyciel zespołu prozaików "Przedmieście", autor opowiadań "Oczy i ręce", "Rozsada", powieści "Kręgle i kule". (ur. 22.07.1908) 30. rocznica

1988 - Zmarł Jan Himilsbach, kamieniarz, prozaik, autor scenariuszy filmowych i aktor. Napisał opowiadania: "Monidło", "Przepychanka", "Łzy sołtysa". Odtwarzał postacie z wielkomiejskiego marginesu w filmach Marka Piwowskiego, między innymi w "Rejsie" i "Przepraszam, czy tu biją?". Urodził się w 1931 roku.  

1992 - Zmarł Stanisław Hartman, matematyk, współtwórca wrocławskiej szkoły matematycznej, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, w latach 70.  współpracownik Komitetu Obrony Robotników. (ur. 02.08.1914)

1994 - W Watykanie papież Jan Paweł II i patriarcha asyryjskiego Kościoła Wschodu Mar Dinkh IV podpisali Wspólną Deklarację Chrystologiczną. Stała się ona początkiem dialogu ekumenicznego obu wspólnot religijnych.

1997 - Sejm powołał koalicyjny rząd Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności z premierem Jerzym Buzkiem.

1999 - Zmarł Sir Vivian Ernest Fuchs, brytyjski badacz polarny i podróżnik, który wraz z Sir  Edmundem Hillarym kierował pierwszą udaną wyprawą w poprzek Antarktydy, odkrywając wówczas, że Antarktyda jest jednym stałym kontynentem, a nie "zlepkiem" wysp połączonych lądolodem. (ur. 11.02.1908)

2002 - Zmarł Andrzej Szwalbe, twórca i wieloletni dyrektor Filharmonii Pomorskiej, organizator życia muzycznego w Bydgoszczy, twórca Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, inicjator serii wydawniczej "Z dziejów muzyki polskiej na Pomorzu". Urodził się 30 czerwca 1923 roku w Warszawie.

2003 - Zmarł Bronisław Mamoń, dziennikarz, od 1956 roku związany z "Tygodnikiem Powszechnym", przez długie lata kierujący działem kulturalnym tego pisma.(ur. 1930)

2004 - Zmarł Jasir Arafat, prezydent Autonomii Palestyńskiej, przywódca palestyńskiego ruchu wyzwoleńczego, założyciel Fatah - Ruchu Narodowego Wyzwolenia Palestyny. Laureat - wspólnie z Icchakiem Rabinem i Szimonem Peresem - Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 roku. (ur. 24.08.1929)

2005 - Zmarł Paweł Konic, kierownik literacki teatrów w Łodzi i Warszawie, krytyk teatralny, współpracownik miesięczników "Teatr" i "Dialog". Urodził się 29 sierpnia 1954 roku.

2005 - Zmarł Peter Drucker, amerykański specjalista zarządzania, uważany za "ojca" współczesnych metod zarządzania, autor książek i artykułów podkreślających potrzebę innowacyjności, przedsiębiorczości i nowych strategii działania w szybko zmieniającym się świecie, wydał też książkę "Przyszłość człowieka industrialnego". (ur. 19.11.1909)

2006 - Zmarła Jadwiga Bobrowska, profesor etnomuzykologii, członek Sekcji Muzykologów ZKP, autorka licznych prac naukowych: "Pieśni ludowe regionu żywieckiego", "Polska folklorystyka muzyczna", "Wacław Potocki o tańcach w XVII-wiecznej Polsce". 5. rocznica

2006 - W Warszawie powołano Europejską Akademię Filmową Niezależnych, której celem jest między innymi, promowanie polskich filmów niezależnych w Europie i europejskich w Polsce. 5. rocznica

2007 - Zmarł Delbert Mann, amerykański reżyser, twórca filmów: "Pożądanie w cieniu wiązów", "Ciemność na szczycie schodów", "Na Zachodzie bez zmian", laureat Oscara w 1956 roku za film "Marty". Urodził się 30 stycznia 1920 roku.

2010 - Zmarł Dino De Laurentiis, włoski producent filmowy, pierwszą wytwórnię filmową założył w latach 40., w początku lat 80., po przeniesieniu się do Stanów Zjednoczonych, założył  wytwórnię "Dino De Laurentiis Comapny", w której wyprodukował ponad 150 filmów, w tym: "La Strada", "Noce Cabirii", "Gorzki ryż", "Barbarella", "Bunt na Bounty", "Dekameron". (ur.08.08.1919)

Czytaj także

10 listopada

Ostatnia aktualizacja: 10.11.2011 00:00
Zmarł Leonid Breżniew.
rozwiń zwiń