Choć ich przodkowie opuścili Śląsk ponad 150 lat temu, to wielu amerykańskich Ślązaków wciąż potrafi "rządzić", czyli mówić po śląsku, wyznaje też wartości przekazane w rodzinnej tradycji.
O tym fenomenie opowiada Anna Musialik-Chmiel w swojej książce "Amerykańscy Ślązacy - dziedzictwo, pamięć, tożsamość", która ukazała się właśnie nakładem katowickiego wydawnictwa Księgarnia Św. Jacka.
Musialik, od 1987 r. redaktorka Polskiego Radia Katowice, 12 lat temu pojechała z mikrofonem do Teksasu, gdzie znajdują się najstarsze w Stanach Zjednoczonych polskie - śląskie osady: Panna Maria, Cestohova, Kosciuszko, Święta Jadwiga i Bandera. Temat okazał się tak obszerny i ciekawy, że stał się kanwą doktoratu, a później książki. "Słuchaczom przekazujemy w radiu żywe słowo, które jest jednak ulotne. Z potrzeby utrwalenia zrodziła się potrzeba zapisania. Najpierw to były artykuły, ale ciągle czułam niedosyt, a że z wykształcenia jestem kulturoznawcą, postanowiłam dowiedzieć się, jakie wartości kulturowe przechowuje ta społeczność" - mówi Anna Musialik.
Bohaterami książki są więc potomkowie Ślązaków w Brazylii - gdzie początki polskiego osadnictwa sięgają 1871 r. - i Stanach Zjednoczonych, gdzie pierwsza osada powstała w 1854 r. Autorka zamieściła m.in. omówienie odpowiedzi na szczegółowy kwestionariusz, w którym znalazły się pytania o rodzinę, religię, edukację dzieci, stosunki sąsiedzkie czy język. "Wartości, jakie wyznają ci ludzie, oni sami nazywają śląskimi, bo to wartości przekazane im przez matkę czy babkę. W rzeczywistości to wartości uniwersalne, oparte na dekalogu" - podsumowuje red. Musialik.
Na książkę składają się też zebrane relacje, fragmenty rodzinnych pamiętników, kronik, archiwalne fotografie. Dołączono do niej płytę z fragmentami rozmów przeprowadzonych z potomkami emigrantów ze Śląska.
