Былы камандуючы Памежнай службай Польшчы генерал Томаш Прага падкрэсліў, што структура, якім ён кіраваў, паказвае на патэнцыйныя пагрозы і непажаданыя з'явы.
Пры гэтым ён падкрэсліў, што памежная служба не ўдзельнічае ў працэдуры легалізацыі знаходжання замежнікаў.
Былы камандзір Памежнай службы нагадаў, што простая выдача візы не азначае ўезд дадзенай асобы ў Польшчу. Ён запэўніў, што памежнікі ведаюць пра людзей, якія перасякалі мяжу.
«У гэты перыяд 2020-23 (...) Польская памежная служба адмовіла ва ўездзе асобам з візай на тэрыторыю Рэспублікі Польшча, не толькі Poland Business Harbor, больш чым 110 000 чалавек», — сказаў генерал Томаш Прага.
Ён дадаў, што каля 14 тысяч чалавек з амаль 100 тысяч, якія мелі такі дакумент, уехалі ў Польшчу па візах Poland Business Harbor.
Памежная служба не мае магчымасці праверыць, ці ўязджалі гэтыя людзі ў іншыя краіны Шэнгена, супрацоўніцтва з іншымі краінамі магчыма ў выпадках канкрэтных людзей.
Былы камандуючы Памежнай службай адзначыў, што яго структура прасіла ва ўладаў больш падрабязную інфармацыю аб кампаніях і асобах, якія ўдзельнічаюць у праграме Poland Business Harbour.
«У нас не было поўных даных аб суб'ектах, якіх запрашалі, толькі інфармацыя аб тым, што яны ўнесены ў спісы ўдзельнікаў праграмы. Мы спрабавалі праверыць гэтых суб'ектаў па ўсёй краіне ў сувязі з законнасцю кантролю працаўладкавання, але ў нас з гэтым узніклі цяжкасці», — сказаў сведка камітэту Сейма.
Генерал Томаш Прага таксама азнаёміўся з дакументам, які яму прадставіла камісія Упраўлення па справах замежнікаў Галоўнай камендатуры Памежнай службы. Былы камандуючы гэтай структуры прызнаў, што гэта была негатыўная ацэнка праграмы Poland Business Harbor, хоць не памятае, ці прадстаўлялі яму такі дакумент.
Ён дадаў, што ў верасні 2023 года інфармацыю аб магчымых злоўжываннях у візавых пытаннях яму перадаў тагачасны дэпутат ад КА Марцін Кервінскі падчас парламенцкай праверкі.
Генерал Томаш Прага таксама прызнаў, што Памежная служба таксама выявіла праблемы са студэнцкімі візамі.
«Да 95 працэнтаў візавых кансультацый па навучальных візах у нас былі заўвагі. Гэта сведчыць аб тым, што, магчыма, для нас адкрыецца новы кірунак нелегальнай міграцыі пад выглядам навучання ў ВНУ Польшчы», — прызнаў Томаш Прага.
Ён дадаў, што ў памежнай службы няма інструментаў, каб сачыць за лёсам людзей, у якіх скончыліся візы.
Томаш Прага як сведка быў апытаны спачатку адкрыта, а потым у закрытым пасяджэнні. Запыт на апытанне Прагі, які быў галоўнакамандуючым Памежнай службы Польшчы са студзеня 2018 года па студзень 2024 года, падалі як члены камісіі ад кіруючай кааліцыі, так і дэпутаты ПіС; камісія таксама прасіла цяперашняе кіраўніцтва Памежнай службы вызваліць Прагу ад ахоўных законам таямніц.
Старшыня следчай камісіі Марэк Сова (KO) абвясціў, што слуханні сведак скончацца ў ліпені, але камітэт вырашыў склікаць дадатковае пасяджэнне ў верасні. Сова тады патлумачыў, што такая неабходнасць узнікла пасля таемных допытаў былога кіраўніка Агенцтва ўнутранай бяспекі Кшыштафа Вацлаўка і былога кіраўніка Агенцтва разведкі Пятра Краўчыка. Старшыня камісіі тады заявіў, што апошняе слова ў легалізацыі знаходжання замежнікаў заўсёды застаецца за памежнай службай, таму не згадваць былога камандзіра памежнай службы было б памылкай.
Камісія па расследаванні візавага скандалу расследуе злоўжыванні, нядбайнасць і бяздзейнасць у сувязі з легалізацыяй знаходжання замежнікаў у Польшчы ў перыяд з 12 лістапада 2019 года па 20 лістапада 2023 года.
Да гэтага часу камісія апытала больш за 30 сведак, у тым ліку былога намесніка кіраўніка МЗС Пятра Ваўжыка і яго калегу Эдгара Кабосу, якія былі абвінавачаныя ў атрыманні грошай за паскарэнне візавых працэдур.
Сведчанні таксама далі: былое кіраўніцтва консульскага дэпартамента Міністэрства замежных спраў, прадстаўнікі польскіх консульскіх службаў, былы кіраўнік МЗС Збігнеў Раў, былое кіраўніцтва Міністэрства ўнутраных спраў і адміністрацыі (Марыюш Камінскі і Мацей Васік), былы прэм'ер-міністр Матэвуш Маравецкі і былы віцэ-прэм'ер Яраслаў Качыньскі.
Камітэт разглядае некалькі пытанняў.
Першы тычыцца хабараў, атрыманых Эдгарам Кабасам за паскарэнне візавых працэдур, і ціску, які Ваўжык нібыта аказваў на консульскі аддзел МЗС, а той — на консулаў. Абмяркоўвалася таксама стварэнне Цэнтра візавых рашэнняў у Лодзі і праект пастановы, які прадугледжвае, што цэнтр будзе разглядаць візавыя заяўкі ў спрошчаным парадку не толькі з Беларусі, але і з 20 іншых краін. Ваўжык быў адказны за праект, які ў выніку быў адкліканы.
Наступная тэма датычыцца праграмы Poland.Business Harbour, якая прадугледжвала спрошчаны візавы парадак для кампаній, стартапаў і IT-спецыялістаў без неабходнасці атрымання дазволу на працу. Паводле высноў камісіі, кантролю за праграмай і праверкі асобаў, якія атрымалі візы, не было.
Камісія таксама закранула пытанне прыцягнення замежнікаў у інвестыцыі Orlen і Grupa Azoty. Яна разгледзела і дзеянні былога намесніка міністра сельскай гаспадаркі Леха Калакоўскага, які нібыта ўмяшаўся ў справу візавых рашэнняў.
PAP/вх
