Na posiedzeniu Stałej Rady OBWE minister Zbigniew Rau zaprezentował priorytety polskiego przewodnictwa w tej organizacji. Nawiązał do historii Polski oraz do jej doświadczenia oporu wobec imperialnych aspiracji sąsiadów i podporządkowania się obcemu mocarstwu. Podkreślił rolę zerwania żelaznej kurtyny dla Polski i Europy Środkowej. - To był właśnie ten moment, w którym miały miejsce bardzo tragiczne epizody w naszej historii, kiedy władze komunistyczne otworzyły ogień do demonstrujących robotników, przedstawicieli tego samego narodu, w Gdańsku i Gdyni w 1970 roku oraz w 1981 roku w Kopalni Wujek w Katowicach - mówił, wskazując, że to doświadczenie Polski powinno być dokładnie przestudiowane przez wszystkich, którzy mogą sądzić, że użycie siły przeciwko własnym ludziom jest dobrą opcją i przyniesie trwałe rozwiązania.
- Ponieważ jesteśmy narodem o traumatycznej historii, który bardzo skorzystał na pokoju w Europie, doskonale wiemy, które propozycje służą pokojowi, a które mu zagrażają. Będziemy dzielić się tym doświadczeniem podczas naszego przewodnictwa w OBWE - zapowiedział szef polskiej dyplomacji.
Zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa
Rau zaznaczył, że obecnie państwa OBWE mierzą się ze szczególnymi zagrożeniami dla pokoju i bezpieczeństwa. Wymienił wśród nich przedłużające się konflikty, konfrontacje wojskowe, radykalizację, terroryzm, postępującą erozję reżimów kontroli zbrojeń, skutki pandemii COVID-19 oraz głębokie naruszenia praw człowieka i podstawowych wolności jednostek. Wskazał, że prowadzą one do rosnącej niepewności, nieprzewidywalności, podziałów i lęków narastających w naszych społeczeństwach. - Wydaje się, że ryzyko wojny na obszarze OBWE jest obecnie większe niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich 30 lat - stwierdził szef MSZ.
Zapewnił, że polskie przewodnictwo nie będzie obojętne na obawy dotyczące bezpieczeństwa zgłaszane przez jakiekolwiek uczestniczące państwo.
00:56 11498860_1.mp3 Od 1 stycznia Polska przewodniczy OBWE, a na czele organizacji stoi szef MSZ Zbigniew Rau. W siedzibie OBWE w Wiedniu minister przedstawił priorytety działań Polski w Organizacji zrzeszającej blisko 60 państw. Materiał Karola Darmorosa (IAR)
Mówiąc o Ukrainie Rau podkreślił, że OBWE jest dobrze przygotowana do pomocy w łagodzeniu istniejących sporów. Deklarował skupienie się na pokojowym rozwiązaniu konfliktu na Ukrainie i wokół niej, zgodnie z porozumieniami mińskimi i z pełnym poszanowaniem suwerenności, integralności terytorialnej i jedności tego kraju w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową.
Misja OBWE na Ukrainie
Szef MSZ wyraził uznanie dla Specjalnej Misji Obserwacyjnej OBWE na Ukrainie (SMM). Zaapelował o przedłużenie jej mandatu poza 31 marca. Wymienił też Gruzję, Naddniestrze i Górski Karabach jako miejsca, gdzie należy wzmocnić wysiłki zmierzające do ustanowienia trwałego pokoju. Jak dodał, również ostatnie wydarzenia w Kazachstanie wzbudziły duże obawy. - Od kilku tygodni mamy do czynienia z możliwością poważnej eskalacji militarnej w Europie Wschodniej. Analitycy wojskowi wskazali na duże zwiększenie liczby wojsk w regionie. W ostatnim czasie słyszeliśmy żądanie gwarancji bezpieczeństwa związanych z ważną częścią obszaru OBWE oraz ponowny dyskurs o strefach wpływów - powiedział Rau. Zaznaczył, że te aspekty wymagają poważnej międzynarodowej oceny i właściwej reakcji opartej na zasadach prawa międzynarodowego. Jak wskazał, problem nie dotyczy jednego czy dwóch krajów, ale stanowi wyzwanie dla stabilności i bezpieczeństwa systemu europejskiego.
Stwierdził, że OBWE jest odpowiednią platformą do omawiania kwestii dotyczących bezpieczeństwa i środków budowy zaufania. - Polskie przewodnictwo, w porozumieniu z państwami uczestniczącymi, zapewni, że OBWE będzie odgrywać rolę w rozwiązywaniu bieżących wyzwań bezpieczeństwa w Europie Wschodniej. Będziemy otwarci na dialog i gotowi do przedstawienia inicjatyw zmierzających do osiągnięcia wzajemnego zrozumienia i złagodzenia napięć na obszarze OBWE - zadeklarował Rau.
Nawiązał też do trzech wymiarów działalności OBWE: sfery konfliktów wojskowych i politycznych, kwestii ekonomicznych oraz praw człowieka. Kładł nacisk na kwestię ulżenia cywilom poszkodowanym w wyniku przedłużających się konfliktów - szczególnie kobietom, dzieciom, osobom starszym czy niepełnosprawnym.
Zapowiedział też działania na rzecz rozwoju polityki klimatycznej i energetycznej, które według niego są kluczowe dla bezpieczeństwa i stabilności uczestniczących państw.
Rau apelował także o szybkie dokonanie niezbędnych reform dotyczących budżetu organizacji. Podkreślał, że OBWE nie będzie efektywna, jeśli poświęci zbyt dużo czasu na dyskusje budżetowe kosztem działań.
PAP/dad