O szczegółach tego przedsięwzięcia mówiono podczas poniedziałkowej konferencji prasowej w Kielcach, gdzie przygotowano "kosmiczne pierogi".
Jak podkreślił Sławosz Uznański-Wiśniewski, przygotowanie pierogów do misji kosmicznej, stanowiło złożony problem inżynierii żywności, wymagający uwzględnienia szeregu restrykcyjnych norm i wyzwań technologicznych. - Produkty trafiające na orbitę są skrzętnie sprawdzane przez NASA, przez Europejską Agencję Kosmiczną, przez różnych partnerów - wyjaśnił Uznański, który obecnie szkoli się w Europejskim Centrum Astronautów w Kolonii, a z uczestnikami spotkania łączył się zdalnie. Zgodnie z zapowiedziami resortu rozwoju, na przełomie maja i czerwca wraz z trojgiem innych astronautów poleci na orbitę w ramach misji Axiom-4. Polska misja technologiczno-naukowa nosi nazwę IGNIS.
- Kiedy dowiedziałem się, że mam możliwość zabrania czegoś polskiego w kosmos, pierogi były naturalnym wyborem. To potrawa, którą wszyscy na świecie kojarzą z Polską i której smak potrafi przywołać wspomnienia z domu - zaznaczył.
Nie tak łatwo wysłać pierogi w kosmos
Projekt nie był jednak prosty do zrealizowania. Podstawowym problemem był proces liofilizacji samego ciasta. Liofilizacja jest kluczową metodą konserwacji żywności w kontekście misji kosmicznych. Proces polega na zamrożeniu produktu, a następnie usunięciu wody w procesie sublimacji, zachodzącym w warunkach obniżonego ciśnienia. Dzięki temu masa produktu ulega znacznemu zmniejszeniu, co jest istotne ze względu na koszty transportu na orbitę. Jednocześnie, liofilizacja pozwala na zachowanie wartości odżywczych i smakowych żywności.
W przypadku pierogów tradycyjna receptura ciasta okazała się problematyczna. Ciasto stanowiło barierę dla odparowania lodu z farszu, co prowadziło do "wybuchania" pierogów. Konieczne było opracowanie nowej receptury, charakteryzującej się cieńszą strukturą, umożliwiającą sublimację lodu, przy jednoczesnym zachowaniu elastyczności zapobiegającej rozerwaniu.
W celu ułatwienia procesu sublimacji zastosowano technologię nakłuwania pierogów. Drobne nakłucia umożliwiają odparowanie lodu z farszu, bez naruszania struktury ciasta. - To właśnie dzięki tym nakłuciom pierogi mogą być rozpoznane jako te, które polecą na ISS - powiedziała Laura Godek z Lyofood, firmy, która opracowało "kosmiczne pierogi".
Z uwagi na mikrograwitację panującą na ISS, sposób spożycia pierogów musiał zostać dostosowany do warunków panujących w kosmosie. "Pierogi, po nawodnieniu, pływają w bulionie. Astronauci wypijają bulion przez słomkę, a następnie wyjadają pierogi z opakowania" — wyjaśniła Godek. Tak opracowane danie umożliwia spożycie w warunkach niskiej grawitacji, gdzie tradycyjny sposób jedzenia byłby niemożliwy. Nad odpowiednią recepturą i technologią pracowano przez kilka miesięcy.
Nie tylko pierogi
Pierogi to nie jedyne polskie danie, które trafi w przestrzeń kosmiczną. Wśród potraw, które polecą na ISS, znajdą się także: pomidorowa z makaronem, leczo z kaszą gryczaną oraz deser – kruszonka z jabłkiem. Wszystkie te potrawy zostały zaprojektowane w ścisłej współpracy z Mateuszem Geslerem, który przygotował receptury zgodne z wymaganiami technologii liofilizacji.
Przygotowanie pierogów do kosmicznej misji stało się także inspiracją dla miasta Kielce. Projekt ma zyskać upamiętnienie w przestrzeni miejskiej. Prezydentka Kielc Agata Wojda ogłosiła konkurs na projekt muralu, który nawiązywać będzie do historii pierogów w kosmosie, inspirowanego słynnym muralem "Homesick" z Filadelfii, na którym astronauta prosił o wysłanie mu pierogów. Mural zostanie namalowany na ścianie głównej siedziby Poczty Polskiej w Kielcach. Zwycięzca konkursu otrzyma nagrodę w wysokości 10 tys. zł.
Astronauta projektowy Europejskiej Agencji Kosmicznej dr Sławosz Uznański-Wiśniewski podczas polskiej misji na ISS wykona kilkanaście eksperymentów technologiczno-naukowych zaproponowanych przez polskie firmy i instytucje.
PAP/dad